کمبود آب و مواد غذایی متأثر از بحران های اقلیمی، زنگ خطر را برای کشور ایران  به صدا در آورده است، به ویژه آن که زراعت های دیم و پوشش های منابع طبیعی از ریزش های نامنظم و ناچیز جوی در اکثر سال ها در رنج می‌باشند. خشکسالی‌ها و ترسالی‌ها معمولاً تأثیرات شدیدی بر منابع آب، محصولات کشاورزی، تجارت و بازرگانی و به طور کلی اقتصاد و بحران‌های سیاسی دارند. به علت قرار گرفتن ایران در کمربند خشک آب و هوایی جهان، بارش های آن از دو ویژگی میزان کم و نوسانات شدید برخوردار است. این دو عامل موجب ایجاد خشکسالی‌هایی با شدت‌های مختلف در کشور می‌شود که خسارت‌های گسترده‌ای را بر نظام اکولوژیک و اقتصادی مناطق تحت تأثیر تحمیل می‌کند.

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

خشكسالی یكی از بلایای طبیعی است كه به دلیل تاثیر قابل ملاحظه‌ای كه بر روی بخش كشاورزی و اقتصاد دارد، زندگی جمع قابل ملاحظه ای از ساكنان منطقه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. خشكسالی بر خلاف بلایایی مانند زلزله یا سیل، به ظاهر تعداد تلفات محدودی دارد ولی معمولاً مناطق وسیع تری را در‌بر‌می‌گیرد و مدت زمان وقوع آن نیز طولانی خواهد بود [68].

2-2- خشکسالی و خشکی

1-2-2- مفهوم خشکسالی

تعریف كلی خشكسالی عبارت از وضعیت كمبود بارش است بطوری كه از نظر میزان به حدی باشد كه یك ناحیه را تحت تأثیر منفی قرار دهد [89]. اما تعریف خشکسالی و ارتباط آن با پدیده‌های هیدرولوژیک بسیار مشکل است زیرا اولاً ممکن است به طور همزمان تمام اجزای سیستم هیدرولوژیک را تحت تأثیر قرار ندهد، ثانیا خشکسالی یک پدیده مطلق نبوده، بلکه کمبود نسبی رطوبت می باشد. در این صورت، تقاضای زیاد برای آب نیز می تواند خشکسالی ایجاد کند، در حالی که بارندگی ممکن است طبیعی باشد [14]. ازطرف دیگر این تعریف بسیار كلی است و تفاوتی بین جنبه‌های مهم خشكسالی یعنی هواشناسی، هیدرولوژیك، كشاورزی واقتصادی و اجتماعی  قائل نشده است [31].

تاکنون تعاریف بسیار زیادی از خشکسالی شده است اما هر کدام از این تعاریف دیدگاه خاصی را مدنظر داشته‌اند. به هر حال، عدم وجود یک تعریف جامع و دقیق از خشکسالی و متفاوت بودن آن از دیدگاه‌های مختلف تاکنون مانع از درک کامل مفهوم خشکسالی شده است. حال از آنجا که خشکسالی بر کلیه جنبه های زندگی و بخش های مختلف جامعه خصوصاً تغییر محیط طبیعی تأثیرات مستیقیم و غیر مستقیمی دارد، عدم درک مفهوم آن موجب تردید و رکود در بخش های مختلف اقتصادی، مدیریتی و سیاست گذاری‌ها می شود.

از بین تعاریف خشکسالی تعریفی که مقبول‌تر و منطقی‌تر می باشد، عبارت است از این که خشکسالی را می توان معلول یک دوره شرایط خشک غیر عادی دانست که به اندازه کافی تداوم داشته باشد تا عدم تعادل در وضعیت هیدرولوژی یک ناحیه ایجاد شود. در دهه های اخیر در بین حوادث طبیعی که جمعیت های انسانی را تحت تأثیر قرار داده اند، تعداد و فراوانی پدیده خشکسالی از نظر شدت، مدت، فضای تحت پوشش، تلفات جانی، خسارات اقتصادی و اثرات اجتماعی دراز مدت در جامعه، بیشتر از سایر بلایای طبیعی بوده است. هم چنین تمایز این پدیده با سایر بلایای طبیعی در این است که برخلاف سایر بلایا، این پدیده به تدریج و در یک دوره زمانی نسبتاً طولانی عمل کرده و اثرات آن ممکن است پس از چند سال و با تأخیر بیشتری نسبت به سایر حوادث طبیعی ظاهر شود [20].

2-2-2- مفهوم خشکی

خشکی یک پدیده اقلیمی است که در اثر فقدان یا کمبود رطوبت اتفاق می افتد. کمبود رطوبت از روی پوشش گیاهی، خاک و پستی و بلندی مناطق خشک مشخص‌می‌شود.شناخت مناطق خشک ممکن است از طریق مطالعات خاک‌شناسی، گیاه‌شناسی و ژئومورفولوژیکی انجام شود. اساس شناخت مناطق خشک اقلیم می‌باشد.