در صنعت مواد غذایی تمایل افزاینده ای برای توسعه روش های اقتصادی به منظور تهیه محصولات غذایی با ارزش تغذیه ای و حسی بالا وجود دارد.خشک کردن یکی از گسترده ترین روش های مورد استفاده برای نگه داری میوه ها و سبزی هاست. طی خشک کردن، برای رسیدن به یک فعالیت آبی نهایی که پایداری میکروبی محصول را تضمین و تغییرات فیزیکی و شیمیایی را به حداقل برساند، درصد آب ماده غذایی تا حد معینی کاهش می یابد (صیاد، 1384).

1- 2- فرآیند خشک کردن

خشک کردن، فرایند کاهش رطوبت از طریق انتقال هم زمان حرارت و جرم است. انتقال حرارت از هوای اطراف به ماده غذایی موجب کاهش فشار بخار آب در سطح و تبخیر رطوبت سطحی می شود. در اثر این فرایند، گرادیان فشار بخار آب در ماده غذایی به وجود می آید که نیروی رانشی لازم برای خارج کردن آب از ماده غذایی را تأمین می کند (Fellows, 1990).

1- 2- 1- اهمیت خشک کردن

یکی از قدیمی ترین تکنیک های انجام شده توسط بشر و همچنین یکی از مهمترین فرایندهای نگه داری که اثر فوق العادی ای بر روی کیفیت محصولات می گذارد خشک کردن است. هدف از خشک کردن مواد غذایی، حداقل کردن نیازهای انبارداری و بسته بندی و کاهش هزینه های حمل و نقل می باشد (ملکی و دخانی، 1374؛ فرجی، 1371). همچنین مقایسه روش های مختلف خشک کردن با خشک کن خورشیدی بویژه از جنبه تاثیر آن ها بر کیفیت محصول خشک شده نهایی می تواند اطلاعات مفیدی را جهت انتخاب مناسب ترین روش 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

  خشک کردن در اختیار دست اندرکاران تولید محصولات خشک شده از جمله تولید کنندگان لیمو خشک قرار دهد و در واقع این هدفی است که این پژوهش در پی آن است.

1-3- انواع خشک کردن

از میان انواع مختلف منابع انرژی تجدید پذیر، انرزی خورشیدی از مهمترین آن هاست. استفاده از این نوع انرژی زمانی بیشتر اهمیت پیدا می کند که توجه بیشتری به بحران پایان یافتن منابع انرژی تجدید ناپذیر و مسأله آلودگی محیط زیست وجود داشته باشد (زارع و همکاران، 1384). در کشور ایران بیشتر روشهای خشک کردن آفتابی سنتی، خشک کن های خورشیدی، آون و غیره استفاده می شود.

1- 3- 1- خشک کردن (به روش سنتی)

اکثر میوه ها مانند بسیاری دیگر از محصولات کشاورزی به علت دارا بودن رطوبت و فعالیت آبی بالا فساد پذیرند و بعد از برداست باید در کوتاه ترین زمان ممکن به مصرف رسیده و یا در شرایط مطلوبی نگهداری شوند. از آن جایی که بازار مصرف تازه خوری در واحد زمان از قابلیت جذب محدودی برخوردار است، می بایست به نحوی فرآبند گردند که از فساد آن ها جلوگیری و زمان ماندگاری آن ها افزایش یابد (لکی و دخانی، 1374؛ فرجی، 1371). یکی از قدیمی ترین تکنیک های انجام شده توسط بشر و همچنین یکی از مهمترین فرایندهای نگه داری که اثر فوق العاده ای بر روی کیفیت محصولات می گذارد خشک کردن به روش سنتی است (صالحی زاده و همکاران، 1390).

افزایش پایداری فرآورده نهایی در کنار دست یابی به ویژگی های کیفی مورد انتظار بازارهای مصرف از مهمترین اهداف فرآبند خشک کردن بشمار می آیند (صالحی زاده و همکاران، 1390).

1- 3- 1- 1- مشکلات روش خشک کردن سنتی

مشکلات روش خشک کردن سنتی شامل افت کمی، رشد میکروارگانیسمها و ایجاد فساد، حمله حشرات، پرندگان و جوندگان، بارش ناگهانی باران، شرایط جوی نامطلوب و … است که موجب افت کمی و یفی در محصول می شود. در بسیاری از مناطق روستایی کشورهای در حال توسعه، خرید خشک کن های صنعتی برای کشاورزان از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست و کشاورزان خرده به ندرت از این تجهیزات استفاده می کنند (سهیلی مهدیزاده و کیهانی، 1385). لذا استفاده از انرژی خورشیدی به صورت کنترل شده بسیار جذاب خواهد بود.

فرآیند خشک کردن باعث تغییراتی در بافت، عطر و طعم، ارزش تغذیه ای و رنگ محصول می شود که بررسی میزان این تغییرات و سعی در کاهش آثار فرایند از نکات قابل توجه در خشک کردن محصولات غذایی است. از بین مواد مذکور، محصولات خشک عمدتاً توسط سه ویژگی درصد چروکیدگی، رنگ و جذب آب ارزیابی می شوند (صالحی زاده و همکاران، 1390). یکی از مهمترین تغییرات فیزیکی که طی فرایند خشک کردن مواد غذایی ایجاد می شود، کاهش حجم آن است. از دست دادن آب و گرم شدن باعث ایجاد تنش در ساختار سلولی مواد غذایی می گردد که نتیجه این حالت، تغییر شکل و کاهش ابعاد آن است. تغییر شکل و کاهش حجم در اکثر موارد یک ویژگی منفی در نظر مصرف کننده است (Mayor and et al, 2004).

1- 3- 2- خشک کن خورشیدی

با توجه به در دسترس بودن انرژی لایزال خورشیدی در کشور ما که در فصل برداشت اغلب محصولات کشاورزی با شدت مناسبی وجود دارد و متمرکز نبودن بیشتر مناطق کشاورزی و روستایی و همچنین اقتصادی نبودن استقرار صنایع در این گونه مناطق، استفاده از خشک کن های خورشیدی مناسب از لحاظ قیمت، کاربرد و انعطاف پذیری برای محصولات مختلف، باعث افزایش کمی و کیفی محصولات خشک می شود (سهیلی مهدیزاده و کیهانی، 1385).

به طور عمومی خشک کن های خورشیدی بر اساس نحوه جریان هوا به دو دسته فعال با همرفت اجباری و دیگری غیر فعال با همرفت طبیعی تقسیم می شوند.