1-1- گیاهشناسی محصولات جالیزی (کدو، خیار، خربزه، هندوانه)

 

به طورکلی سیستم ریشه‌ای گیاهان صیفی زراعی، گسترده اما کم عمق است و بیشتر ریشه­ها در یک متری فوقانی خاک قرار دارد. ساقه اصلی از محور گیاهچه رشد می­کند و ممکن است شاخههای جانبی کم یا زیاد (8 یا بیشتر) داشته باشد که از گره‌های نزدیک قاعده ساقه بیرون می­آیند. در هیچ یک از گیاهان صیفی عوامل خود ناسازگاری شناخته شده وجود ندارد (امیر اصلانی، 1384).

 

تیره كدوئیان شامل 100 جنس و حدود 1000 گونه است. برگ­های این گیاهان، ساده، متناوب، دارای دمبرگ دراز و پهنك كامل یا لوب­دار و در هرحال فاقد استیپول است. گل­های آنها منظم، یكپایه، مركب از قطعات 5 تایی، منفرد یا مجتمع به صورت گرزن است (بیتس و همکاران، 1990). نباتات خانواده کدوئیان تمام خزنده و ساکن نواحی گرم و بنابراین حساس به سرما می‌باشند. هرچند که قسمت مورد استفاده گیاهان خانواده کدوئیان میوه آن می‌باشد معهذا این گیاهان را جزو سبزی­ها قرار داده‌اند (شیبانی، 1364).

 

در جنس Cucumis دو نوع گیاه قرار می­گیرد یکی انواع خربزه و طالبی (C.melo) و دیگری خیار (C.sativus). در جنس Cucumis مانند سایر افراد خانواده کدوئیان بوته‌ها بیشتر یک پایه هستند ولی گاهی گیاه دوپایه و ندرتاً گل دوجنسی در بوته‌های خربزه و خیار دیده می‌شود. از نظر گیاهشناسی بوته خربزه و خیار بسیار شبیه به یکدیگر می‌باشند یعنی در هر دو گیاه برگ­ها گرد قلبی شکل بوده و دارای رنگ سبز روشن می‌باشد ولی رشد بوته خربزه خیلی زیادتر از رشد بوته خیار است، گل­های نر و ماده از هم جدا و در بغل برگ­ها قرار دارند (شیبانی، 1346).

 

بوته هندوانه  (citrullus lanatus)گیاهی است یکساله از خانواده کدوئیان که دارای شاخه‌های خزنده می‌باشد. برگ بوته هندوانه تقریباً قلبی شکل و دارای بریدگی­های عمیق است و اغلب این بریدگی اصلی دارای بریدگی­های فرعی یا ثانوی می­باشد. گل­های نر و ماده همیشه از هم جدا هستند ولی روی یک پایه قرار دارند (شیبانی، 1346).

 

انواع کدوها از جنس Cucurbita و از خانواده Cucurbitaceae می‌باشند. این گیاهان مانند سایر جنس­های این خانواده یک پایه و گرمسیری و اغلب یکساله هستند و انواع کدوهای اهلی که میوه آنها مورد استفاده انسان قرار می‌گیرد از سه گونه مشخص مشتق می‌شـوند که عبارتنـد از: 1- Cucurbita pepo. 2- Cucurbita moschata. 3- Cucurbita maxima. انواع کدوهای ایران نیز که به سه دسته تقسیم می‌شوند از سه جنس نامبرده هستند به این ترتیب که کدوی مسمایی از نوع   C. pepo و کدوی حلوایی یا رشتی از نوع C. moschata و کدوتنبل از نوع C. maxima هستند (شیبانی، 1346).

 

2-1- اهمیت محصولات جالیزی

 

صیفی‌جات گروه بسیار متنوعی از گونه­های گیاهی را تشکیل می­دهند که در سراسر جهان در شرایط مختلف و با هدف‌های گوناگون پرورش داده می­شوند. انواع زراعی مهم شامل خیار، خربزه (گرمک، خربزه قندک و غیره)، هندوانه و کدو هستند. انواع زراعی کم­اهمیت­تر شامل کایوت، سیترون (بادرنگ)، خیارترشی، کدوقلیانی، خیارشاخی و خیار وحشی است. تمام صیفی‌جات به سرما حساس‌اند، اما از لحاظ توانایی تحمل سرما و گرما متفاوتند. در زمین­های پست و کوه­ها، مزارع و گلخانه‌ها، مناطق گرمسیر، بیابانی و معتدل می‌رویند. بیشتر آنها رونده هستند اما برخی ارقام زراعی جدید کدو و خیار گیاهان فشرده بوته مانند تولید می‌کنند. میوه نارس یا رسیده صیفی‌جات به شکل تازه یا پخته مصرف می‌شوند. میوه­های صیفی‌جات ارزش غذایی نسبتاً اندکی دارند؛ مهمترین اجزای تشکیل دهنده آنها ویتامین­ها و مواد معدنی هستند. میوه­های گیاهان صیفی معمولاً بدون چربی­اند و سدیم اندک دارند. به استثنای میوه کدو حلوایی، سایر میوه‌های صیفی آب فراوان و ارزش کالری پایین دارند. خربزه، هندوانه و کدوی حلوایی منابع خوب ویتامین A هستند. خربزه و کدو مسمایی زرد منابع خوب ویتامین C هستند. Cucurbitacin‌ها که بیش از 20 شکل دارند، در ریشه‌ها، برگ­ها و میوه‌های گیاهان صیفی یافت می‌شوند. این ترکیبات بسیار

 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

 سمی‌اند و به خیار، خربزه و کدو طعم تند می‌دهند. این ترکیبات در حفاظت از صیفی‌جات در برابر حشرات و علفخوارها، اهمیت زیادی دارند (امیر اصلانی، 1384).

 

3-1- سطح زیرکشت

 

حدود 326 هزار هکتار برابر با 7/2 درصد از برداشت اراضی محصولات زراعی کشور در سال زراعی 90-1389 به انواع محصولات جالیزی اختصاص داشته است. از این مقدار 7/95 درصد آن به صورت آبی و 4/4 درصد بقیه به صورت دیم بوده است. در این گروه، محصولات هندوانه با 44 درصد، خربزه با 8/24 درصد و خیار با 5/19 درصد را به خود اختصاص داده­اند. بیش از نیمی (8/59) از سطح این محصولات در پنج استان خراسان رضوی با 7/17 درصد، کرمان با 7/13 درصد، فارس با 5/11 درصد، خوزستان با 1/9 درصد و سیستان و بلوچستان با 9/7 درصد برداشت گردیده است. کمترین سطح این گروه از محصولات متعلق به استان اردبیل با 02/0 درصد است. استان گلستان نیز به علت شرایط جغرافیایی مناسب از سطح زیر کشت انواع گیاهان جالیزی برخوردار است (جدول 1-1) (آمار نامه کشاورزی، 1390).

 

4-1- بیماری­های ویروسی جالیز

 

در میان بیماری­هایی که در مزارع جالیز شیوع دارند، بیماری­های ویروسی ویرانگرتر و کنترل آنها دشوارتر است. شیوع و شدت آنها متفاوت است و به روابط پیچیده بین عوامل بیماریزا، میزبان­ها، ناقل­ها، محیط و محل­های وقوع آنها بستگی دارد (زیتر، 1996). در پهنای جهان بیش از 50 ویروس و چهار ویروئید که آلوده‌کننده شماری از اعضای خانواده کدوئیان هستند، گزارش شده است. کمتر از نصف این ویروس­ها بیمارگرهای رایج کدوئیان و به لحاظ اقتصادی مهم می‌باشند (کوچارک و پورسیفول، 2001). بیشتر این ویروس­ها می‌توانند تعدادی از گونه‌های گیاهی متعلق به جنس‌ها و خانواده‌های گوناگون را آلوده کنند اما معدودی از آنها به تیره کدو محدود هستند. 26 ویروس به طور مکانیکی درون شیره گیاهان آلوده قابل انتقال و 9 ویروس (موزائیک خیار، موزائیک ماتلی سبز خیار، لکه برگی خیار، لکه نکروزی خربزه، موزائیک کدو، موزائیک تلفیریا، لکه حلقوی تنباکو، موزائیک خیار وحشی و موزائیک زرد زوکینی) بذرزاد هستند (زیتر، 1996).

اقتصاد

بیش از 41 ویروس و چهار ویروئید به طور طبیعی و یا آزمایشگاهی یک یا چند گونه از کدوئیان را آلوده می­سازند از این میان 8 ویروس علائم موزائیک را تولید می­کنند (هسو و همکاران، 2005). که در بین آنها ویروس موزائیک هندوانه (Watermelon mosaic virus, WMV) یکی از شایع­ترین ویروس­های کدوئیان می­باشد. ویروس WMV نخستین بار در 1965 توسط وب و اسکوت توصیف شد (پورسیفول و همکاران، 1984) و جزء اولین پوتی­ویروس­های کشف شده است که کدوئیان را آلوده می­کند (وب و اسکوت، 1965).

 

1- Chayote

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...