بررسی تنوع ژنتیکی و احتمال وقوع نوترکیبی در جدایه های ویروس … |
1-1- گیاهشناسی محصولات جالیزی (کدو، خیار، خربزه، هندوانه)
به طورکلی سیستم ریشهای گیاهان صیفی زراعی، گسترده اما کم عمق است و بیشتر ریشهها در یک متری فوقانی خاک قرار دارد. ساقه اصلی از محور گیاهچه رشد میکند و ممکن است شاخههای جانبی کم یا زیاد (8 یا بیشتر) داشته باشد که از گرههای نزدیک قاعده ساقه بیرون میآیند. در هیچ یک از گیاهان صیفی عوامل خود ناسازگاری شناخته شده وجود ندارد (امیر اصلانی، 1384).
تیره كدوئیان شامل 100 جنس و حدود 1000 گونه است. برگهای این گیاهان، ساده، متناوب، دارای دمبرگ دراز و پهنك كامل یا لوبدار و در هرحال فاقد استیپول است. گلهای آنها منظم، یكپایه، مركب از قطعات 5 تایی، منفرد یا مجتمع به صورت گرزن است (بیتس و همکاران، 1990). نباتات خانواده کدوئیان تمام خزنده و ساکن نواحی گرم و بنابراین حساس به سرما میباشند. هرچند که قسمت مورد استفاده گیاهان خانواده کدوئیان میوه آن میباشد معهذا این گیاهان را جزو سبزیها قرار دادهاند (شیبانی، 1364).
در جنس Cucumis دو نوع گیاه قرار میگیرد یکی انواع خربزه و طالبی (C.melo) و دیگری خیار (C.sativus). در جنس Cucumis مانند سایر افراد خانواده کدوئیان بوتهها بیشتر یک پایه هستند ولی گاهی گیاه دوپایه و ندرتاً گل دوجنسی در بوتههای خربزه و خیار دیده میشود. از نظر گیاهشناسی بوته خربزه و خیار بسیار شبیه به یکدیگر میباشند یعنی در هر دو گیاه برگها گرد قلبی شکل بوده و دارای رنگ سبز روشن میباشد ولی رشد بوته خربزه خیلی زیادتر از رشد بوته خیار است، گلهای نر و ماده از هم جدا و در بغل برگها قرار دارند (شیبانی، 1346).
بوته هندوانه (citrullus lanatus)گیاهی است یکساله از خانواده کدوئیان که دارای شاخههای خزنده میباشد. برگ بوته هندوانه تقریباً قلبی شکل و دارای بریدگیهای عمیق است و اغلب این بریدگی اصلی دارای بریدگیهای فرعی یا ثانوی میباشد. گلهای نر و ماده همیشه از هم جدا هستند ولی روی یک پایه قرار دارند (شیبانی، 1346).
انواع کدوها از جنس Cucurbita و از خانواده Cucurbitaceae میباشند. این گیاهان مانند سایر جنسهای این خانواده یک پایه و گرمسیری و اغلب یکساله هستند و انواع کدوهای اهلی که میوه آنها مورد استفاده انسان قرار میگیرد از سه گونه مشخص مشتق میشـوند که عبارتنـد از: 1- Cucurbita pepo. 2- Cucurbita moschata. 3- Cucurbita maxima. انواع کدوهای ایران نیز که به سه دسته تقسیم میشوند از سه جنس نامبرده هستند به این ترتیب که کدوی مسمایی از نوع C. pepo و کدوی حلوایی یا رشتی از نوع C. moschata و کدوتنبل از نوع C. maxima هستند (شیبانی، 1346).
2-1- اهمیت محصولات جالیزی
صیفیجات گروه بسیار متنوعی از گونههای گیاهی را تشکیل میدهند که در سراسر جهان در شرایط مختلف و با هدفهای گوناگون پرورش داده میشوند. انواع زراعی مهم شامل خیار، خربزه (گرمک، خربزه قندک و غیره)، هندوانه و کدو هستند. انواع زراعی کماهمیتتر شامل کایوت، سیترون (بادرنگ)، خیارترشی، کدوقلیانی، خیارشاخی و خیار وحشی است. تمام صیفیجات به سرما حساساند، اما از لحاظ توانایی تحمل سرما و گرما متفاوتند. در زمینهای پست و کوهها، مزارع و گلخانهها، مناطق گرمسیر، بیابانی و معتدل میرویند. بیشتر آنها رونده هستند اما برخی ارقام زراعی جدید کدو و خیار گیاهان فشرده بوته مانند تولید میکنند. میوه نارس یا رسیده صیفیجات به شکل تازه یا پخته مصرف میشوند. میوههای صیفیجات ارزش غذایی نسبتاً اندکی دارند؛ مهمترین اجزای تشکیل دهنده آنها ویتامینها و مواد معدنی هستند. میوههای گیاهان صیفی معمولاً بدون چربیاند و سدیم اندک دارند. به استثنای میوه کدو حلوایی، سایر میوههای صیفی آب فراوان و ارزش کالری پایین دارند. خربزه، هندوانه و کدوی حلوایی منابع خوب ویتامین A هستند. خربزه و کدو مسمایی زرد منابع خوب ویتامین C هستند. Cucurbitacinها که بیش از 20 شکل دارند، در ریشهها، برگها و میوههای گیاهان صیفی یافت میشوند. این ترکیبات بسیار
خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir
سمیاند و به خیار، خربزه و کدو طعم تند میدهند. این ترکیبات در حفاظت از صیفیجات در برابر حشرات و علفخوارها، اهمیت زیادی دارند (امیر اصلانی، 1384).
3-1- سطح زیرکشت
حدود 326 هزار هکتار برابر با 7/2 درصد از برداشت اراضی محصولات زراعی کشور در سال زراعی 90-1389 به انواع محصولات جالیزی اختصاص داشته است. از این مقدار 7/95 درصد آن به صورت آبی و 4/4 درصد بقیه به صورت دیم بوده است. در این گروه، محصولات هندوانه با 44 درصد، خربزه با 8/24 درصد و خیار با 5/19 درصد را به خود اختصاص دادهاند. بیش از نیمی (8/59) از سطح این محصولات در پنج استان خراسان رضوی با 7/17 درصد، کرمان با 7/13 درصد، فارس با 5/11 درصد، خوزستان با 1/9 درصد و سیستان و بلوچستان با 9/7 درصد برداشت گردیده است. کمترین سطح این گروه از محصولات متعلق به استان اردبیل با 02/0 درصد است. استان گلستان نیز به علت شرایط جغرافیایی مناسب از سطح زیر کشت انواع گیاهان جالیزی برخوردار است (جدول 1-1) (آمار نامه کشاورزی، 1390).
4-1- بیماریهای ویروسی جالیز
در میان بیماریهایی که در مزارع جالیز شیوع دارند، بیماریهای ویروسی ویرانگرتر و کنترل آنها دشوارتر است. شیوع و شدت آنها متفاوت است و به روابط پیچیده بین عوامل بیماریزا، میزبانها، ناقلها، محیط و محلهای وقوع آنها بستگی دارد (زیتر، 1996). در پهنای جهان بیش از 50 ویروس و چهار ویروئید که آلودهکننده شماری از اعضای خانواده کدوئیان هستند، گزارش شده است. کمتر از نصف این ویروسها بیمارگرهای رایج کدوئیان و به لحاظ اقتصادی مهم میباشند (کوچارک و پورسیفول، 2001). بیشتر این ویروسها میتوانند تعدادی از گونههای گیاهی متعلق به جنسها و خانوادههای گوناگون را آلوده کنند اما معدودی از آنها به تیره کدو محدود هستند. 26 ویروس به طور مکانیکی درون شیره گیاهان آلوده قابل انتقال و 9 ویروس (موزائیک خیار، موزائیک ماتلی سبز خیار، لکه برگی خیار، لکه نکروزی خربزه، موزائیک کدو، موزائیک تلفیریا، لکه حلقوی تنباکو، موزائیک خیار وحشی و موزائیک زرد زوکینی) بذرزاد هستند (زیتر، 1996).
بیش از 41 ویروس و چهار ویروئید به طور طبیعی و یا آزمایشگاهی یک یا چند گونه از کدوئیان را آلوده میسازند از این میان 8 ویروس علائم موزائیک را تولید میکنند (هسو و همکاران، 2005). که در بین آنها ویروس موزائیک هندوانه (Watermelon mosaic virus, WMV) یکی از شایعترین ویروسهای کدوئیان میباشد. ویروس WMV نخستین بار در 1965 توسط وب و اسکوت توصیف شد (پورسیفول و همکاران، 1984) و جزء اولین پوتیویروسهای کشف شده است که کدوئیان را آلوده میکند (وب و اسکوت، 1965).
1- Chayote
فرم در حال بارگذاری ...
[یکشنبه 1400-05-17] [ 12:30:00 ق.ظ ]
|