بخش کشاورزی از مهم­ترین بخش­های مصرف کننده انرژی در ایران است. در میان بخش­های مختلف کشاورزی بیشترین مصرف انرژی در واحد سطح به صنعت گلخانه که در حال توسعه می­باشد، اختصاص دارد (احمدی و بناکار، 1390). تحلیل­های اقتصادی، انرژی و زیست محیطی علاوه بر  تحلیل­های فنی، از ضرورت­های مهم در بررسی پروژه­های کشاورزی هستند. برای اولین بار تحلیل انرژی در کشاورزی به صورت جدی از دهه 1970 میلادی و به دلیل افزایش شدید قیمت مشتقات نفتی آغاز گردید Ju et al., 2006)). برای تولید محصولات کشاورزی که از نظر غذایی و صنعتی مورد نیاز انسان هستند مقادیر قابل توجهی از انرژی اعم از نیروی کار انسانی و دامی، شیمیایی و فسیلی مصرف می­شود، از این جهت نقش انرژی در توسعه و کارایی کشاورزی بسیار با اهمیت است. انرژی مورد نیاز برای انجام عملیات کشاورزی از منابع مختلف تأمین می­شود. عوامل اصلی افزایش مصرف انرژی در بخش کشاورزی شامل افزایش جمعیت، مهاجرت نیروی کار از روستا به شهر، محدودیت زمین­های قابل کشت، ارزان بودن سوخت و کود، توسعه تکنیک­های جدید تولید و افزایش سطح زندگی و توقعات کشاورزان است. از طرفی با توجه به بحران انرژی و انتشار گازهای گلخانه­ای (به علت مصرف بی­رویه سوخت­های فسیلی) که خطرهای زیادی برای محیط زیست و انسان دارد، تمام تلاش­ها بر آن است که مصرف انرژی به ویژه سوخت­های فسیلی تا حد امکان کاهش یابد و حتی­الامکان مصرف سوخت­های فسیلی کارایی بیشینه صورت گیرد. لذا یکی از اهداف عمده مکانیزاسیون کشاورزی بهینه­سازی استفاده از توان موتوری در انجام عملیات کاشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی با عنایت به کارایی مصرف انرژی می­باشد (کوچکی، 1368).

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

کشت محصولات کشاورزی در گلخانه از تاریخچه طولانی برخوردار نیست و تقریباً از حدود نیم قرن گذشته، در ایران آغاز شده است. با این حال کشت گلخانه­ای که در سال­های اخیر رشد شایان توجهی داشته است، به دلیل ماهیت تولید در خارج فصل، دارای مصرف بالای انرژی می­باشد. در طی این مدت، تحول چندانی در زمینه کنترل عوامل محیطی در ایران صورت نگرفته و تجهیزات خاص این عرصه نه تنها در داخل کشور ساخته نشده است، بلکه به علت عدم شناخت گلخانه­داران نسبت به این تجهیزات، از کشورهای خارجی نیز وارد نشده است. به همین دلیل بازده و عملکرد در واحد سطح گلخانه­ها در ایران بسیار پایین­تر از کشورهای خارجی است. با توجه به مطالب گفته شده، افزایش در کارایی مصرف انرژی در کشت گلخانه­ای یکی از مهم­ترین بخش­های مطالعات انرژی در کشاورزی بوده و هر گونه موفقیتی در زمینه افزایش کارایی انرژی مصرف شده در تولیدات گلخانه­ای، می­تواند باعث استفاده بهینه از منابع با ارزش انرژی گردد.

تولیدکنندگان محصولات گلخانه­ای عمدتاً مشکلات عدیده­ای در بهره­برداری بهینه از انرژی مصرفی در گلخانه­ها دارند و حذف یارانه حامل­های انرژی نیز مشکلات اقتصادی آن­ها را دو چندان کرده است. حذف یارانه انرژی علاوه بر افزایش هزینه تولید، به طور غیرمستقیم نیز هزینه حمل و نقل محصول و نهاده­های کشاورزی را افزایش می­دهد. استفاده از سامانه­های گرمایشی فرسوده با بازدهی بسیار پایین، توزیع نامتناسب و غیرهمگن گرمای تولیدی در فضای گلخانه و هدر رفت انرژی گرمایی به طرق مختلف از عمده مشکلات گلخانه­داران می­باشد. میزان هدر رفت انرژی در گلخانه­های ایران به طور علمی مورد بررسی قرار نگرفته است و با توجه به روند رو به رشد توسعه این صنعت، تحقیق و بررسی­های علمی به منظور افزایش کارایی و کاهش هدر رفت انرژی مصرفی امری ضروری و   اجتناب­ناپذیر است (Ahmadi, 2011).

اندازه­گیری بهره­وری و تعیین راهبردها و سیاست­های اجرایی در جهت افزایش بهره­وری و حساس­سازی اذهان عمومی برای مصرف بهینه انرژی می­تواند زمینه­ساز تسهیل پذیرش پیام در گروه­های هدف (مخاطبین) و حساس­سازی محیط کار و فعالیت گردید و گلخانه­داران را در نیل به هدف      بهینه­سازی انرژی کمک نماید. با توجه به مسائل و مشکلات موجود بخش انرژی کشور، تنها راه­حل منحصر به فرد و اصولی، ارتقا بهره­وری در زمینه­های مختلف بخش انرژی می­باشد (امامی میبدی، 1379، غجه بیگ، 1388).