:

دانه های روغنی که مهمترین محصولات حاوی ماده روغنی هستند ، به دو دسته عمده دانه ها یی با گیاهان یک ساله مانند سویا ، کلزا ، آفتابگردان ، پنبه دانه و ذرت و دانه هایی با گیاهان ماندگار مانند پالم روغنی ، زیتون و نارگیل تقسیم بندی می شوند،این دانه ها سطح وسیعی از زمین های زیر کشت سراسر جهان را با توجه به فاکتور هایی مانند تنوع آب و هوایی،شرایط کشت،امکانات حمل و نقل و فراوری به خود اختصاص داده اند. مشابه شرایط متفاوت کشت ،  نوع روغن مصرفی نیز در نواحی مختلف جهان یکسان نیست ؛ برای مثال : مصرف روغن سویا در چین ، روغن زیتون در نواحی مدیترانه ای و روغن های سویا و ذرت و تخم پنبه دانه در امریکا و روغن پالم درمالزی و اندونزی رایج تر است(1).

                    در کشور ما تا سال 1320مصرف روغن های نباتی به دلیل عادات تغذیه ای مردم و تمایل آنها به استفاده از روغن های حیوانی و نیز مضر شمردن روغن های نباتی در برخی موارد ، چندان متداول نبوده و بنابراین مقاومت هایی در برابر مصرف آن وجود داشته است.روغن های نباتی مصرفی در آن زمان عمدتاً به صورت وارداتی و از کشور های امریکا و هلند تامین می شد. با این وجود اولین کارخانه روغن کشی ایران در سال 1317 با ظرفیت معادل 3500 تن در سال در ورامین تاسیس گردید (2).

صنعت تولید روغن نباتی از دانه های روغنی با قدمتی حدود 70 سال،از صنایع در حال رشد و توسعه در کشور ما بوده که با توجه به اشتغال زایی بالا،وجود اقلیم مناسب کشت دانه های روغنی به خصوص  کشت دانه کلزا که از مواد اولیه قابل توجه برای این صنعت است در سراسر کشور،و نیز امکان کشت دانه های روغنی در کشت های بهاره و پاییزه و همچنین کشت دوم،وجود بازار مصرف مناسب در داخل 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

  کشور و کشور های منطقه،صنعت فراوری دانه های روغنی می تواند جایگاه مناسب خود را در صنعت ایران پیدا کند(4).

          همچنین فراورده هایی از سویا برای مصرف انسانی کاربرد دارد که می توان به : 1- کنسانتره پروتیین سویا که محتوی پروتیین با کیفیت بالا و ویژگی های آلرژی زایی اندک است . 2- پروتیین ایزوله سویا ، 3- پروتیین سویا بافت دار[2] با عطر و بوی متنوع و 4- آرد سویا [3] اشاره کرد(5).

از دیگر فراورده های جانبی می توان به لسیتین سویا اشاره کرد. لسیتین سویا مخلوطی از فسفاتیدیل کولین ، فسفاتیدیل اتانول آمین و اینوزیتول است ، منبع قابل توجهی از فسفر ، کولین و انرژی به حساب می آید. این ماده به دو صورت تجاری و خوراکی در صنایع غذایی،دارویی، آرایشی بهداشتی، رنگ و پرورش آبزیان مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین می توان به اسید های چرب ، صابون ، شیر سویا ، ماست هایی با پایه سویا و فراورده های نوین از قبیل امولسیفایر ها و نیز به استفاده مستقیم  از فراورده های این صنعت در صنعت مهم بیودیزل و بیوسوخت ها اشاره کرد.

          با وجود موارد فوق ، همانند دیگر صنایع ، صنعت روغن کشی  و روغن نباتی ایران همانند دیگر صنایع با  مشکلات و موانعی نیز مواجه است مانند نامناسب بودن زمان خرید دانه های روغنی و فاصله ی زیاد بنادر تا کارخانجات روغن کشی است که باعث افزایش هزینه های حمل ، افت دانه های روغنی و هزینه های بالای انبارداری می شود  و نیز عدم نظارت و کارشناسی دقیق در هنگام خرید و بارگیری دانه ها و روغن که باعث تاثیر نامطلوب بر کیفیت فراورده نهایی می شود .

بالا بودن قیمت تمام شده حلال هگزان و بالا بودن میزان واردات روغن خام و کنجاله دانه روغنی ترجیح کارخانجات به واردات دانه به جای خرید محصولات کشاورزی به دلیل کیفیت پایین دانه های تولیدی داخل کشور و نیز ناکافی بودن سرمایه گذاری در جهت تحقیقات صنعتی وکاربردی که باعث کاهش کیفیت محصول و فراورده های جانبی کارخانجات روغن کشی در کشور می شود از مسایل پیش روی عدم پیشرفت صنعت روغن کشی و روغن نباتی در ایران است.