واژگان کلیدی: توریسم – توسعه سیاسی – روستا.

گردشگری[1] یکی از عرصه­های نو و زمینه­های جدید مورد مطالعه در علوم انسانی است و امروزه از جهات مختلفی مورد توجه کشورها قرار گرفته است. نگرش­های لازم گردشگری از یک­سو به­علت اهمیت اقتصادی آن بوده و از سوی دیگر به دلیل اثرات فرهنگی و اجتماعی آن است.

طی دهه­های گذشته گردشگری یکی از بالنده­ترین بخش­ها در جهان بوده است و رشد آن در سال­های آتی نیز ادامه خواهد داشت. صنعت گردشگری جهان تقریباً صد میلیون شغل در جهان ایجاد کرده است که عمدتاً شامل كسب و كارهای کوچک  یا متوسط هستند. سرعت اشتغال­زایی در بخش گردشگری 5/1 برابر بالاتر از سایر بخش­هاست(ابراهیمی،1383: 24).

از سال 1980، هر ساله رشدی در درآمدها و فعالیت­های گردشگری مشاهده شده است. سازمان جهانی گردشگری[2] از یک اقتصاد قدرتمند جهانی برخوردار بوده و با 4/7 درصد افزایش در رشد صنعت در سال 2000، دوران طلایی خود را داشته است. آمارهای ارائه‌شده از سوی سازمان جهانی جهانگردی، نشان­دهنده رشد فزاینده‌ای بوده و حجم اقتصادی آن از ۲/۱ میلیارد دلا‌ر آمریکا به بیش از ۶۲۲ میلیارد دلا‌ر در سال 2005 افزایش یافته است. همچنین گردشگری در سال ۲۰۰۷ توانسته است ۱۰/۳ درصد از تولید ناخالص ملی جهان را به خود اختصاص دهد. در همان سال وضعیت ایجاد اشتغال در این صنعت با حدود ۲۳۴ میلیون شغل، به بیش از ۲/۸ درصد از کل شاغلا‌ن به­کار در سطح جهان ارتقا یافته است. اهمیت اقتصادی صنعت گردشگری و سفر همچنان با افزایش وسیع تعداد مسافران از ۲۵ میلیون نفر در فاصله سال‌های ۱۹۵۰ به ۷۸۳ میلیون در سال ۲۰۰۶ با میانگین رشد سالا‌نه آن بالغ بر ۶/۵ درصد افزایش یافته است. در سال 2010 میلادی در جهان 1241 میلیارد دلار سرمایه­گذاری در بخش توریسم انجام شد که این رقم معادل02/9  درصد از کل سرمایه­گذاری جهان است. این رقم تا سال ۲۰۲۰ به ۲ هزار و ۷۵۲ میلیارد دلار خواهد رسید که 04/9 درصد از کل سرمایه­گذاری در جهان را تشکیل خواهد داد. همچنین طبق پیش­بینی­های این سازمان در سال ۲۰۲۰ میلادی تولید ناخالص داخلی جهان از صنعت گردشگری به مبلغی معادل ۱۱ هزار و ۱۵۱ میلیارد دلار می­رسد که نسبت به سال ۲۰۱۰ رشد 5 درصدی دارد. همچنین براساس آخرین آمار این سازمان درحال 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

  حاضر از هر3/12 شغل در سراسر دنیا یک شغل مربوط به صنعت گردشگری است. در سال 2011، صنعت گردشگری بیش از 8  درصد از کل مشاغل جهان را به خود اختصاص داده است. بنا برآخرین گزارش های شورای جهانی سفر و گردشگری که آمار و وضعیت گردشگری کشورها را از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ میلادی پیش­بینی کرده است، ایران در سال ۲۰۱۰ میلادی رشد9/3 درصدی در صنعت گردشگری داشته ولی گردشگری ایران تا سال ۲۰۲۰ با رکود مواجه شده و این عدد به8/3  درصد کاهش می­یابد(پایگاه خبری تازه­ها، 1390: آنلاین)

گردشگری فعالیتی است که دارای تفاوت­های اساسی با سایر فعالیت­های اقتصادی است. این فعالیت حتی با بخش خدمات نیز دارای مرزهای مشخصی است؛ زیرا گردشگری معمولا بدون بررسی بازار خریداری می‌شود و شامل محدوده‌ای از کالاها و خدمات مانند حمل و نقل، تسهیلات و منابع طبیعی است که به توالی مصرف می‌شوند. منابع طبیعی محور بخش مهمی‌از کل نهاده‌های مورد نیاز بخش گردشگری هستند که عموما قابل قیمت­گذاری نمی‌باشد.

پدیده شهرگریزی از دلایل مهم شکل­گیری گردشگری به­ویژه گردشگری روستایی است. تکامل و تراکم شهرها، تنگناها و محدودیت­های خاصی را برای برای ساکنانش به­وجود آورده و ادامه چنین روندی باعث می­گردد که انسان­ها به دنبال گریزگاهی باشند که خود را از انقیاد دست و پاگیر زندگی شهری رها سازند و زمانی را به تفریح و تفرج و ترمیم قوای تحلیل رفته اختصاص دهند.

ساکنان شهرها به دلایل متعدد به گذران اوقات فراغت در مناطق ساکت و آرام بخش روستایی وادار می­کنند. به دنبال این مسائل، دگرگونی­های عظیمی در نظام­های اجتماعی و اقتصادی و زیست­محیطی و شغلی در سطح ملی ایجاد گردید؛ و به همین خاطر به دنبال آشکار شدن بازتاب­های منفی زندگی شهری، برنامه­ریزی در زمینه گردشگری به­ویژه گردشگری در طبیعت و گردشگری روستایی برای شهرنشین ها و شهرگریزان از اولویت ویژه­ای برخوردار شد(اردستانی،1387: 218).

از این­رو توسعه گردشگری در مناطق روستایی دارای ابعاد مختلف بوده و توسعه آن نیازمند سازوکارهای متفاوتی نسبت به گردشگری در مناطق شهری است، لذا در این فصل با طرح مساله تحقیق و اهمیت طرح موضوع تحقیق، اهداف تحقیق تدوین می­گردد و با بررسی قلمرو تحقیق، محدودیت­ها و روند کلی تحقیق بیان می­شود و در پایان به واژگان کلیدی تحقیق اشاره خواهد شد.

1-Tourism.

2-World Tourism Organization.

بیان مسئله

در چند دهه گذشته و به موازات تحولات اقتصادی و اجتماعی، الگوهای سكونت بیش­ازپیش به شهرنشینی گرایش پیدا نموده است. براساس آمارهای موجود، جمعیت روستایی از 17 میلیون نفر در سال 1355 با نرخ رشد سالانه 1 درصد به 22 میلیون و 131 هزار و 101 نفر در سال 1385 و در سرشماری سال 1390 به 21 میلیون و 446 هزار و 781 نفر كاهش یافته است. سهم جمعیت ساكن در نقاط روستایی نیز از 53 درصد به 4/35 درصد در سال 1385 و 29 درصد در سال 1390 تقلیل یافته است. رشد جمعیت روستایی كشور طی 20 سال گذشته كاهش­یافته و از 21/1 درصد به 44/0- درصد در سال­های 85-1375 رسیده است. تعداد خانوارهای هفت نفره و بیشتر از 04/34 درصد در سال 1365 به 38/13درصد در سال 1385 رسیده است(مرکز آمار ایران، 1390: آنلاین).

مجموعه مسائل فوق بسیاری از دولت‌ها را به‌ویژه در جوامع درحال توسعه بر آن داشته است، تا با اتخاذ تدابیر مناسب و تحرك بخشیدن به اقتصاد این مناطق، انگیزه‌های لازم را برای ماندگاری این جوامع در مناطق روستایی فراهم نمایند. یكی از مهم‌ترین و در عین حال كم‌هزینه‌ترین گزینه‌ها برای توسعه و تحرك بخشیدن به اقتصاد جوامع روستایی توسعه صنعت گردشگری به‌طور عام و توسعه این صنعت در مناطق روستایی به‌طور خاص است كه از بسیاری از ظرفیت‌ها و قابلیت‌های آن‌ها به‌ویژه در كشورهایی مانند ایران استفاده نشده است(رضایی ترشیزی،1382: 86).