مطالب این پایان نامه به شیوه کتابخانه­ای بنابر محور  فیش­ برداری، مطالعه، تحقیق و با استناد به منابع مرجع و مهم گرد­آوری شده است . این تحقیق متشکل از چهار فصل با محتوای موضوعی است که پژوهشگر مطالب را از باب موضوعی امثال مورد بررسی قرار داده است در این پایان نامه تعریف امثال موسع­تر از حکمت  مدنظر می­باشد و در امثالی که بیان نموده حکمت­ها را نیز مدنظر قرار داده و مثل­ها را با دید مجاز درنظر گرفته­ایم.

اهمیت امثال علوی از آن جهت است كه گفتاری حکیمانه و پندآموز از امام علی(ع) می­باشد كه با برخی آثار ادبی پیوند ناگسستنـی دارد و تأثیر این آثار در زندگی مردم غیر قابل انکار است. مثل­هـا حاصل تراوش ذهن و اندیشه­ی هوشمندانه­ی یك ملت است، كه فراگیر شده و مورد اقبال جوامع بشری قرار گرفته است. از زمان تألیف این کتاب سال­هـای متمادی سپری شده است، در حالی که دانشمندان و علمای اسلامی در زمینه­های مختلف ادبی و بلاغی و معرفتـی این کتاب را مورد بحث و بررسـی قرار داده و اعجاز کلامـی مولا امیر مومنان را از هر جهت تبیین کرده­اند اما با توجه به اینکه تاکنون کار جامع و کاملـی در زمینه امثال علوی و امثال فارسی صورت  نگرفته است  لزوم انجام این پژوهش مشخص مـی­شود. علاوه بر این شعرا و اهل ادبی که از نهج البلاغه و امثال آن تاثیر پذیرفته­اند ما را به راه رهنمون کرده­اند که پژوهش و تطابق این امثال با یکدیگر در دو زبان فارسی و عربی امری لازم و ضروری است و به درکـی جامع­تر و کامل­تری در این زمینه نیاز است.

در پیرامون پیشینه این موضوع باید گفت که علامه امینـی در «الغدیر» هشتاد و یک شرح این کتاب را معرفـی کرده است و سایر بزرگانی چون شیخ آقا بزرگ طهرانـی در کتاب خود بیش ازصد و پنجاه شرح و ترجمه بر این کتاب ذکر نموده که هم به زبان عربی و هم زبان فارسی است و از قدیمـی­ترین آن­ها «اعلام نهج البلاغه» نوشته علـی بن ناصر را که معاصر شریف رضی است مـی­توان نام برد. نخستین گردآورنده کلمات قصار علـی(ع) ابوعثمان عمرو بن بحر جاحظ صاحب«البیـان و التبیـن» درگذشتهً ۲۵۵ هـ . ق است. وی صد کلمه از کلمات قصار 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

  امیرالمؤمنین را انتخاب کرده و آن را (مطلوب کل طالب من کلام امیرالمومنین علی بن ابی طالب) نامیده ‌است.

امیرمومنان در اثر ارزشمند خویش به مقتضای فهم و درک مخاطب خود با آن­ها سخن گفته و سخنان و نصایح پند آموز خود را در قالب­های تمثیلـی بیان نموده  که سرشار از حکمت و معناست به­طوری که استنادهای آن حضرت به آیات الهی در آن نمود دارد و در برخی از امثال فارسـی نیز این استناد و تلمیح­هـا  به چشم مـی­خورد لذا محققین و پژوهشگران  با تلاش­هـای بسیاری در حد توانایـی خود موضوعات نهج البلاغه را استخراج کرده و مورد تبییـن و بررسـی قرار داده­اند. همچنیـن تک نگاری­هـایی موضوعـی در ابعاد مختلف نهج البلاغه صورت گرفته است که از آن جمله مـی­توان به امثال و حکم در نهج البلاغه  اشاره کرد. برخی از نویسندگان، امثال نهج البلاغه را با استفاده از کتب شرح و توضیح داده­اند که از آن جمله مـی­توان به کتاب«الامثال و الحکم المستخرجة من نهج البلاغة» محمد غروی اشاره کرد. بعضـی از نویسندگان در صدد معادل­یـابـی برای امثال نهج البلاغه در زبان­هـای فارسـی، عربـی و انگلیسـی برآمده­اند که ازجمله این آثار کتاب «امثال و حکم نهج البلاغه و معادل هـای فارسـی وانگلیسـی» نوشته­ی هاجر اندقانی می­توان نام برد.

بیان مساله

جایگاه نهج البلاغه در میان ادبیات و مردم فارسـی زبان یک امر روشن و غیر قابل انکار است  و تاثیری که اهل ادب از این کتاب ارزشمند گرفته اند نیز بسیار واضح است. ضرب المثل­ها یکی از گونه­هـای شناخته شده ادبیات و كاربردی­ترین و در عین حال عامیانه­ترین آن­هـاست. در حالی كه به لحاظ ساختار­ی و سبك ادبـی، زیباتر­ین و بر­جسته­ترین سبك­هـای متنوّع بیانـی است. استفاده از ضرب‏المثل­ها  یكـی از منابع غنی ادبی و بلاغی، در نهج‏البلاغه به شمار می­آید. از جمله صنایع بلاغی كه در تمام  نهج‏البلاغه برای رسایـی منظور و مفهوم و درك صحیح و درست به كار رفته است همین ضرب المثل­هـا هستند.

بهره‏­گیری امام علی (ع) از حکمت­هـا متفاوت، متنوع و پرجاذبه است كه در انتقال مفاهیم كلامی، نقشی بسیار  بزرگی برعهده دارند. ضرب‏المثل‎­ها در انتقال درست فكر و اندیشه گوینده به مخاطب، نقش مهمـی ایفا می‏كنند كه كوتاهـی لفظ، رسایـی معنا، زیبایـی و بدیع بودن كلمات از ویژگی‏های برجسته آنهاست. هدف این پایان نامه استخراج و شناخت مثل‎هـای سائر و غیرسائر زبان عربـی است كه در نهج‏البلاغه آمده است. همچنین معادل‏یابی مفهومی و نه متنی آن در زبان فارسـی نیز دنبال شده است..

این پایان نامه بر آن است که از یک سو امثال و حکم علوی نهج البلاغه را استخراج و پس از تقسیم بندی موضوعـی آن این امثال را با ضرب المثل­های منظوم و منثور؛ زبان فارسی تطبیق نماید از این رو مـی­توان هدف و نیز برآیند این نوشتار را در سه جمله خلاصه نمود:

1. برشمردن ضرب المثل­هـای نهج البلاغه

1. طبقه بندی موضوعـی امثال علوی در نهج البلاغه

3.معادل­یابی امثال علوی در امثال فارسـی

2-1.سوالات اصلی و فرعی این پایان نامه