بررسی اسناد مربوط به حاکمان تالش در دوره قاجار |
 |
:
مطالعات تاریخی در دوره قاجاریه با تکیه بر بررسی‌های اسناد آن در شناخت تاریخ محلی کشور، به ویژه منطقه استراتژیک تالش از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، هدف این پژوهش مطالعه‌ی اسناد بازمانده از دوره تاریخی قاجاریه در منطقه تالش بود نظر به اینکه اسناد حکومتی حکام تالش و خاندان های محلی در دوره قاجاریه حاوی اطلاعات بسیاری درباره شرایط سیاسی، فرهنگی و اجتماعی منطقه بودند. با توجه به این نکته که بسیاری از مطالب موجود در اسناد در منابع مکتوب دیگر یافت نمی‌شدند در نتیجه از منابع دست اول و منحصر بفرد تاریخی هستند که در روشن نمودن زوایای تاریک تاریخ منطقه نقش قابل توجهی داشتند از این رو بررسی اسناد مربوط به حاکمان منطقه تالش ضروری بود ، پژوهش حاضر درصدد یافتن پاسخی به پرسش‌هایی چون ارتباط اسناد حاکمان تالش در دوره قاجار در عزل و نصب حکام، نوع حکومت داری پادشاهان قاجاری و نیز اسناد مربوط به حاکمان تالش در دوره قاجار حاوی ناگفتههایی درباره وضعیت معیشتی مردم بود
پژوهش حاضر بنیادی بوده و در حوزه مطالعات نظری قرار داشت و روش انجام پژوهش توصیفی تحلیلی بود به این معنا که پس از گردآوری دادهها، ابتدا توصیف و سپس تحلیل مربوط به آنها درباره اسناد ارایه شد.
نتیجه پژوهش حاضر گردآوری اسناد بسیاری از خاندان حکومت گر و حاکمان منطقه تالش بود که شامل گستره موضوعی متنوعی بود که علاوه بر اسناد مربوط به عزل و نصب حکام اسناد مرتبط با وضع معیشتی، اقتصادی، روابط مردم منطقه با حکام محلی، حکومت گیلان و حکومت مرکزی را نیز دربر می‌گرفت.
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1- بیان مسأله
تاریخهای محلی از جمله منابع مهم پژوهش در مطالعات تاریخی هر کشور محسوب میشوند که علاوه بر تاریخ سیاسی حکام و خاندانهای محلی، حاوی اطلاعات بسیاری درباره‌ی شرایط فرهنگی و اجتماعی آن منطقه هستند. افزون بر این، بخشی از ارزش مطالعات مربوط به تاریخهای محلی توجه این آثار به جزئیات امور و یا ذکر مطالبی است که در منابع دیگر یافت نمیشوند و تنها رد پای آنها را در چنین آثاری میتوان جست.
2-1- هدف و اهمیت موضوع
به دلیل همجواری منطقه تالش با کشور روسیه در دوه قاجار ، تولید محصولات استراتژیک ، سکونت قوم تالش با ویژگیهای زبانی و تاریخی منحصر به فرد و شرایط خاص سیاسی، اجتماعی و اقلیمی اهمیت تحقیق در تاریخ محلی آن و به ویژه بررسی مستند به اسناد بازمانده از حاکمان این منطقه اهمیت اساسی در این پژوهش است.
3-1- پرسش های تحقیق
1- آیا اسناد مربوط به حاکمان تالش در دورهی قاجار به عزل و نصب حکام مرتبط میشود؟
2- آیا در اسناد مربوط به حاکمان دورهی قاجار میتوان شواهدی از نوع حکومتداری پادشاهان این دوره یافت؟
3- آیا اسناد مربوط به حاکمان تالش در دوری قاجار حاوی ناگفتههایی درباره‌ی وضعیت معیشتی مردم است؟
خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir
4-1- فرضیه ها
1- اسناد حاکمان مربوط به عزل و نصب آنهاست.
2- حکومت داری قاجاریان از داده های این اسناد است.
3- در مورد وضعیت معیشتی این اسناد اطلاعاتی ندارند.
5-1- روش تحقیق
پیکرهی دادههای پژوهش به دو شیوهی کتابخانه‌ای و اسنادی گردآوری شده است. در بخش میدانی با مراجعه به مراکز اداری مرتبط همچون فرمانداری، شهرداری، میراث فرهنگی و کتابخانههای تالش تمامی آن چه از دورهی قاجار بهجایمانده جمع‌آوری شد. همچنین با حضور در منطقه و مراجعه به خانوادههای قدیمی تلاش شد که چنانچه سندی از این دوره باقی مانده است گردآوری گردد. بخش پژوهش میدانی به تهیهی پیکرهی دادهها از اسناد موجود در سازمان اسناد و کتابخانهی ملی ایران، مرکز اسناد، موزه و کتابخانه مجلس شورای اسلامی، کتابخانه ملی ملک، مرکز اسناد، موزه و کتابخانه آستان قدس رضوی، موسسهی مطالعات تاریخ معاصر ایران اختصاص یافت.
پژوهش حاضر بنیادی است و درحوزهی مطالعات نظری قرار دارد؛ روش انجام پژوهش توصیفی-تحلیلی است. به این معنا که پس از گردآوری دادهها، ابتدا پیکره توصیف شده و سپس تحلیلی درباره‌ی نوع داده (سند) به دست داده شده است. در ادامه به تبیین فرضیههای مطرحشده در پژوهش پرداختیم.
6-1- محدودیت های تحقیق
پراکندگی اسناد در سازمان‌های مختلف اولین مشکل موجود در راه این پژوهش بود.ضمن آنکه بسیاری از اسناد موجود در کتابخانه‌ها وسازمانها شناسایی و فهرست نشده، در نتیجه قابل بازیابی نبود و امکان دستیابی به آنها وجود نداشت، برخی از اسناد نیز در پستوی خانه‌ها، یا در سازمانها و نزد اشخاص قرار داشته و غیر قابل دسترس بود و امکان استفاده از آنها در این تحقیق میسر نشد.
دسترسی به اصل اسناد نیز مساله مهمی بود که در برخی موارد سختگیری‌های بی مورد مسئولین باعث ناامیدی و یاس می‌شد.بازخوانی و استنساخ برخی اسناد نیاز به زمان بسیار زیادی داشت و کوشش شد به دلیل حجم بسیار اسناد و مدارک موجود بررسی محتوایی آنها انجام شود.
7-1- ضرورت تحقیق
8-1- تعریف تحقیق
از آنجا که این تحقیق به بررسی اسنادی حاکمان تالش در دوره قاجار می پردازد که درباره حاکمان نوشته شده و یا به آنها و از آنها صادر شده است، بنابراین تعریف هر کدام از عناوین به اختصار آورده میشود:
– اسناد: قانون سازمان اسناد ملی ایران سند را این‌گونه تعریف کرده است« کلیه اوراق، مراسلات، دفاتر، پرونده ها، عکسها نقشه ها، نمودارها، فیلم ها، نوارهای ضبط صوت و سایر اسنادی که در دستگاه به دولت تهیه و یا به دستگاه دولت رسیده و از لحاظ اداری،مالی، اقتصادی،قضایی،سیاسی، فرهنگی، علمی، فنی، تاریخی» تبصره ماده اول قانون مصوب 17/2/1349(عزیزی،1390،شماره 81،صص 120-151).
و به تعریفی دیگر: جمع سند و به هر چیزی گفته میشود که بتوان با آن مطلبی یا چیزی را اثبات ،رد و یا درباره‌ی آن داوری نمود و در لفظ به معنی چیزی است که بتوان به آن تکیه کرد و در پژوهش حاضر به اسناد مکتوب گفته میشود که مورد بررسی و قابل استناد باشد.
حاکمان تالش: حاکم در دوره قاجار به فردی گفته می‌شد که دارای حکم حکومتی برای اداره یک منطقه، ولایت، شهر و یا روستا است. و به شکل موروثی و یا به تیول جایی را تحت حاکمیت خود دارد. و به معنی فرمانده، فرمانفرما، کسی که از طرف دولت مامور حکومت ایالت، شهر و یا دهی باشد. عالی‌ترین مقام حکومتی شهر (مدرسی،1380،ص218).
– دوره قاجار: پژوهش حاضر فقط مربوط به دوره قاجاریه یعنی فاصله زمانی سالهای 1210، تا سال 1344 قمری یعنی از آغاز تا پایان سلسله قاجاریان را شامل میشود.
9-1- پیشینه و ادبیات تحقیق
درباره‌ی تاریخ تالش میتوان به کتابهایی مراجعه کرد که برخی مستقیم و برخی غیرمستقیم به تاریخ تالش و به ویژه نقش حاکمان آن منطقه اشاره کرده‌اند که با توجه به اهمیت و ارتباط مستقیم منابع نمونه‌های آن را معرفی می‌کنیم.
اخبارنامه
اسناد میرزا عبدالوهاب خان آصف‌الدوله
این اثر به اهتمام عبدالحسین نوایی و نیلوفر کسری توسط انتشارات موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران در سه جلد چاپ شده که جلد دوم آن مربوط به اسناد و خاطرات گیلان است و از این جهت که مولف حاکم گیلان بوده اطلاعات و اسناد مفیدی در تاریخ تالش و حاکمان آنجا به دست می‌دهد.
اسناد تاریخی وق‍ای‍ع مشروطه ایران «ن‍ام‍ه‌ه‍ای ظهیرالدوله»
این اثر توسط جهانگیر قایم‌مقامی در سال 1348 به وسیله کتابخانه طهوری چاپ شد و با توجه به اینکه ظهیرالدوله در زمان مشروطیت حاکم گیلان بود اطلاعات مهمی در اوضاع گیلان و تالش در دوره مشروطه را دربر دارد.
المآثر و الاثار
المآثر و الاثار، تاریخ دوران ناصرالدین شاه و احوال فرزندان و همسران و سران لشكر و فرمانروایان روزگار او به انضمام شرح رویدادهای سیاسى و جنگها و دیگر حوادث آن عصر است. این كتاب در 16 باب، نخستین بار در 1307ق به روزگار حیات مؤلف به چاپ رسید و در 1348ش در تهران تجدید طبع شد. در سالهای اخیر نیز به اهتمام ایرج افشار عرضه شده است.
تاریخ جامع آستارا و حکام نمین
این اثر که توسط بهروز نعمت‌اللهی (آستارایی) تالیف شده در سال 1380 توسط انتشارات شیخ صفی‌الدین منتشر و اطلاعات بسیاری در زبان، فرهنگ و تاریخ نمین و خوانین آن در اختیار خواننده می‌گذارد.و شجره نامه حکام نمین را نیز آورده است.
جستارهایی در باره تاریخ تالش
این اثر از منابع مستقیم و مفید درباره‌ی تاریخ تالش است که توسط عبدالکریم آقاجانی تالیف و توسط نشر آنا در دو جلد در سال 1378 چاپ شده است.
فرم در حال بارگذاری ...
|
[شنبه 1400-05-16] [ 10:39:00 ق.ظ ]
|
