اعتراض در شعر فروغ |
انگلیسی …………………………………………………………………………………………………………………..293
چکــیده
یکی از جنبههای اجتنابناپذیر شعر، وجه اعتراضی آن است. از زمانی که شاعر با استفاده از احساس، اندیشه و تخیّل خود، شعرسرود، عنصر اعتراض، جزء لاینفک شعر او گشت. این اعتراض در تاریخ شعر فارسی، در قرنها و سبکهای مختلف، ابعاد و روشهای متفاوتی به خود گرفته است. در برههای از تاریخ این سرزمین، در رهگذر کودتای 28 مرداد سال 1332، سکوت و خفقان، حکمرانی خود را بر سرزمین ما آغاز میکند، روشنفکران و شاعران منزوی شده و تنها پناهگاه خویش را در سرزمین عشقهای زمینی میجویند و رژیم میکوشد تا جوانان را از سیاست دور کند. در این میانه، ناگهان زنی از راه رسید. زنی که بر خلاف پیشینیانِ خود، بیپروا، به تشریح و بیان احساساتِ زنانهی خود میپرداخت و چون سنّتشکن بود و بیپرده حرف میزد، نامش بر سر زبانها افتاد. فروغ فرخزاد با انتشار پنج مجموعهی شعری، با نامهای اسیر، دیوار، عصیان، تولدیدیگر و ایمانبیاوریمبهآغازفصلسرد،یکی از چهرههای برجستهی شعر معاصر ایران است. از این رو حوادث مختلف شخصی، از زمان تولد تا مرگ، به ویژه شکست در ازدواج و دوری از فرزند، طعنهها و سرزنش اطرافیان در واکنش به شعر او و از سویی دیگر فضای ملتهب جامعه، حوادث و اتفاقات سیاسیِ پس از کودتای 28 مرداد و ویژگیهای شخصیّتی فروغ، از او در عرصهی شعر، زنی معترض ساخت. فروغِ معترض، با طی کردن سیر و سلوک
کلـید واژههـا : فـروغ فـرخزاد، اعــتراض، عصـیان، بیپـروایی، مــنِ فردی، مــنِ اجتماعی
خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir
مقــدمه
بافت سنّتی و مذهبی، از او شاعری معترض ساخت. از این رو، شعر فروغ، شعر اعتراض است.. شعر فروغ در ذات و سرشت و نهادش، شگفتی اعتراض و فریادی است که از ماهیّت جان و زبان زنانه پرده برداشت و از یگانه زبان و ذهنیّت تغزّلی مردانه، آشناییزدایی کرد. همانگونه که هلنسیکو، طرفدار مکتب انتقادی اصالت زن و دیگر هماندیشان میگویند: زن باید خود را از سانسور، رهایی بخشد و شایستگیهای خود، تمنّاهای خود و قلمرو پهناور هستی خود را که مهر و موم نگهداری شده است، بازیابد و به این ترتیب همواره، از سخنی که نظام مردسالار، آن را تنظیم میکند، فراتر خواهدرفت و بدینسان فروغ فراتر رفت و در دورهای که زنان در پس پردهها و پستوها و حرمسراها به سرمیبرند و نمیتوانستند موجودیّت مستقلّی داشته باشند، فروغ با زبان اعتراض خویش، با انتشار مجموعههای شعری خود، قیامی تازه را جان بخشید. فروغ با انتشار اشعارخود و بیان حرفها و تجربههای شخصی وناکامیهای زندگی خویش، عقدهی دردناک و متورّم سکوت زن ایرانی را که باعث خفقان او شده بود، گشود.ابتدا ذهن و اندیشهی او در سه مجموعهی شعری نخستین خود یعنی سایه، دیوار و عصیان، از ناکامیهای شخصی زندگی خویش، با زبان اعتراض پرده برداشت و سپس همان ذهن که در مجموعهی پایانیِ تولدی دیگر و ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد، مظهر تجلّی اندیشه و عاطفهی انسانی و اجتماعی شده بود، فروغ را وا داشت تا از فضای مضامین شخصی و فردی که از تمنیّات و احساسات او برمیخاست، فراتر رود و به اجتماع پیوند خورد و دردِ اجتماع و نابسامانیهای رشدیافته در آن را با زبان اعتراضی و دردآلود فریاد زند؛ ولی افسوس که در اوج شکوه و اعتراض بود که ناگاه دست تقدیر و سرنوشت، او را از ادامهی فریادهایش بازداشت و وجودش را از پیکرهی ادبیات اعتراض جدا ساخت؛ اما اعتراضش و نامش هنوز در گوش انسانهای دردکشیده و مظلوم تاریخ، طنینافکن است.
-1- بیان مساله
شاعران و نویسندگان ادبی به دلیل ادراک بالاتر نسبت به سایراقشار جامعه، گاه به دلیل داشتن مشکلات فردی و گاه با درک نابسامانیهای جامعه و با احساس تعـهّد نسبت به اقشــار جامعه، اعتراض و درد خویش را در قالب اثری هنری عرضه میکنند که تاثیر آن بسیار بیشتر از بیان عادی مسأله است. در این میان، شعر یکی از قالب های هنری است که با به کارگیری زبان و قالبی آهنگین و موزون، راه نفوذ خود را تا عمق جان شنونده، در زمانها و مکانهای مختلف بازمیکند و رسالت خود را بهتر به انجام میرساند. در ادب کهن فارسی، اگرچه میتوان عنصر اعتراض را دید و صدای شاعران معترض را شنید؛ اما هیچ گاه اعتراضشان به گفتمان تبدیل نشده و اعتراض آنها، غالبا به صورت پند و اندرز، و در پارهای از موارد، به صورت انتقاد از حاکمان، در قالب شیوههای هجو و هزل باقی ماندهاست؛ ولی در حوزهی اعتراضات عرفانی و اعتقادی، بزرگانی چون حلاج، اعتراض خویش را بی پروا بیان کردند که نه تنها به گفتمان تبدیل شده؛ بلکه غوغایی نیز به پا کردهاست.در سال های پس از مشروطه، زن ها متوجه شدند که دستآورد چندانی از مشروطیت نصیب آن ها نشد و معدود شاعرانی، با حسرت و احتیاط و با تکیه بر اصول اخلاقی و احترام به آداب و رسوم اجتماع، به بیان اعتراض پرداختند؛ اما فروغ این حسرت را با شجاعت تمام و دوری از تزویر بیان کرد.
فرم در حال بارگذاری ...
[شنبه 1400-05-16] [ 04:06:00 ق.ظ ]
|