واژگان کلیدی: توریسم – توسعه سیاسی – روستا.
گردشگری[1] یکی از عرصههای نو و زمینههای جدید مورد مطالعه در علوم انسانی است و امروزه از جهات مختلفی مورد توجه کشورها قرار گرفته است. نگرشهای لازم گردشگری از یکسو بهعلت اهمیت اقتصادی آن بوده و از سوی دیگر به دلیل اثرات فرهنگی و اجتماعی آن است.
طی دهههای گذشته گردشگری یکی از بالندهترین بخشها در جهان بوده است و رشد آن در سالهای آتی نیز ادامه خواهد داشت. صنعت گردشگری جهان تقریباً صد میلیون شغل در جهان ایجاد کرده است که عمدتاً شامل كسب و كارهای کوچک یا متوسط هستند. سرعت اشتغالزایی در بخش گردشگری 5/1 برابر بالاتر از سایر بخشهاست(ابراهیمی،1383: 24).
از سال 1980، هر ساله رشدی در درآمدها و فعالیتهای گردشگری مشاهده شده است. سازمان جهانی گردشگری[2] از یک اقتصاد قدرتمند جهانی برخوردار بوده و با 4/7 درصد افزایش در رشد صنعت در سال 2000، دوران طلایی خود را داشته است. آمارهای ارائهشده از سوی سازمان جهانی جهانگردی، نشاندهنده رشد فزایندهای بوده و حجم اقتصادی آن از ۲/۱ میلیارد دلار آمریکا به بیش از ۶۲۲ میلیارد دلار در سال 2005 افزایش یافته است. همچنین گردشگری در سال ۲۰۰۷ توانسته است ۱۰/۳ درصد از تولید ناخالص ملی جهان را به خود اختصاص دهد. در همان سال وضعیت ایجاد اشتغال در این صنعت با حدود ۲۳۴ میلیون شغل، به بیش از ۲/۸ درصد از کل شاغلان بهکار در سطح جهان ارتقا یافته است. اهمیت اقتصادی صنعت گردشگری و سفر همچنان با افزایش وسیع تعداد مسافران از ۲۵ میلیون نفر در فاصله سالهای ۱۹۵۰ به ۷۸۳ میلیون در سال ۲۰۰۶ با میانگین رشد سالانه آن بالغ بر ۶/۵ درصد افزایش یافته است. در سال 2010 میلادی در جهان 1241 میلیارد دلار سرمایهگذاری در بخش توریسم انجام شد که این رقم معادل02/9 درصد از کل سرمایهگذاری جهان است. این رقم تا سال ۲۰۲۰ به ۲ هزار و ۷۵۲ میلیارد دلار خواهد رسید که 04/9 درصد از کل سرمایهگذاری در جهان را تشکیل خواهد داد. همچنین طبق پیشبینیهای این سازمان در سال ۲۰۲۰ میلادی تولید ناخالص داخلی جهان از صنعت گردشگری به مبلغی معادل ۱۱ هزار و ۱۵۱ میلیارد دلار میرسد که نسبت به سال ۲۰۱۰ رشد 5 درصدی دارد. همچنین براساس آخرین آمار این سازمان درحال
خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir
حاضر از هر3/12 شغل در سراسر دنیا یک شغل مربوط به صنعت گردشگری است. در سال 2011، صنعت گردشگری بیش از 8 درصد از کل مشاغل جهان را به خود اختصاص داده است. بنا برآخرین گزارش های شورای جهانی سفر و گردشگری که آمار و وضعیت گردشگری کشورها را از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ میلادی پیشبینی کرده است، ایران در سال ۲۰۱۰ میلادی رشد9/3 درصدی در صنعت گردشگری داشته ولی گردشگری ایران تا سال ۲۰۲۰ با رکود مواجه شده و این عدد به8/3 درصد کاهش مییابد(پایگاه خبری تازهها، 1390: آنلاین)
گردشگری فعالیتی است که دارای تفاوتهای اساسی با سایر فعالیتهای اقتصادی است. این فعالیت حتی با بخش خدمات نیز دارای مرزهای مشخصی است؛ زیرا گردشگری معمولا بدون بررسی بازار خریداری میشود و شامل محدودهای از کالاها و خدمات مانند حمل و نقل، تسهیلات و منابع طبیعی است که به توالی مصرف میشوند. منابع طبیعی محور بخش مهمیاز کل نهادههای مورد نیاز بخش گردشگری هستند که عموما قابل قیمتگذاری نمیباشد.
پدیده شهرگریزی از دلایل مهم شکلگیری گردشگری بهویژه گردشگری روستایی است. تکامل و تراکم شهرها، تنگناها و محدودیتهای خاصی را برای برای ساکنانش بهوجود آورده و ادامه چنین روندی باعث میگردد که انسانها به دنبال گریزگاهی باشند که خود را از انقیاد دست و پاگیر زندگی شهری رها سازند و زمانی را به تفریح و تفرج و ترمیم قوای تحلیل رفته اختصاص دهند.
ساکنان شهرها به دلایل متعدد به گذران اوقات فراغت در مناطق ساکت و آرام بخش روستایی وادار میکنند. به دنبال این مسائل، دگرگونیهای عظیمی در نظامهای اجتماعی و اقتصادی و زیستمحیطی و شغلی در سطح ملی ایجاد گردید؛ و به همین خاطر به دنبال آشکار شدن بازتابهای منفی زندگی شهری، برنامهریزی در زمینه گردشگری بهویژه گردشگری در طبیعت و گردشگری روستایی برای شهرنشین ها و شهرگریزان از اولویت ویژهای برخوردار شد(اردستانی،1387: 218).
از اینرو توسعه گردشگری در مناطق روستایی دارای ابعاد مختلف بوده و توسعه آن نیازمند سازوکارهای متفاوتی نسبت به گردشگری در مناطق شهری است، لذا در این فصل با طرح مساله تحقیق و اهمیت طرح موضوع تحقیق، اهداف تحقیق تدوین میگردد و با بررسی قلمرو تحقیق، محدودیتها و روند کلی تحقیق بیان میشود و در پایان به واژگان کلیدی تحقیق اشاره خواهد شد.
1-Tourism.
2-World Tourism Organization.
بیان مسئله
در چند دهه گذشته و به موازات تحولات اقتصادی و اجتماعی، الگوهای سكونت بیشازپیش به شهرنشینی گرایش پیدا نموده است. براساس آمارهای موجود، جمعیت روستایی از 17 میلیون نفر در سال 1355 با نرخ رشد سالانه 1 درصد به 22 میلیون و 131 هزار و 101 نفر در سال 1385 و در سرشماری سال 1390 به 21 میلیون و 446 هزار و 781 نفر كاهش یافته است. سهم جمعیت ساكن در نقاط روستایی نیز از 53 درصد به 4/35 درصد در سال 1385 و 29 درصد در سال 1390 تقلیل یافته است. رشد جمعیت روستایی كشور طی 20 سال گذشته كاهشیافته و از 21/1 درصد به 44/0- درصد در سالهای 85-1375 رسیده است. تعداد خانوارهای هفت نفره و بیشتر از 04/34 درصد در سال 1365 به 38/13درصد در سال 1385 رسیده است(مرکز آمار ایران، 1390: آنلاین).
مجموعه مسائل فوق بسیاری از دولتها را بهویژه در جوامع درحال توسعه بر آن داشته است، تا با اتخاذ تدابیر مناسب و تحرك بخشیدن به اقتصاد این مناطق، انگیزههای لازم را برای ماندگاری این جوامع در مناطق روستایی فراهم نمایند. یكی از مهمترین و در عین حال كمهزینهترین گزینهها برای توسعه و تحرك بخشیدن به اقتصاد جوامع روستایی توسعه صنعت گردشگری بهطور عام و توسعه این صنعت در مناطق روستایی بهطور خاص است كه از بسیاری از ظرفیتها و قابلیتهای آنها بهویژه در كشورهایی مانند ایران استفاده نشده است(رضایی ترشیزی،1382: 86).