داوودی (Chrysanthemum morifolum L.)  جز گل­های شاخه بریده­ی مهم دنیا است که امروزه رتبه دوم جهانی را پس از گل رز از لحاظ اقتصادی و کشت و کار دارا می‏باشد. یکی از مشکلات مهم این گل انسداد آوندی و بر هم خوردن تعادل آبی در است. بدین منظور مطالعه‏ای بر پایه طرح کاملاً تصادفی با 3 تیمار اسید  فولویک اسید در 3 سطح (50، 100 و 150 میلی گرم در لیتر(، اسانس گیاهی بهارنارنج در 3 سطح (10، 30 و 50 درصد) و نانو ذرات مس در 3 سطح (5، 10 و 20 میلی گرم در لیتر) همراه با شاهد، در 3 تکرار و 36 پلات و چهار شاخه گل در هر پلات درآزمایشگاه پس از برداشت دانشکده کشاورزی انجام شد. دراین آزمایش عمر گلجایی، کاهش وزن تر، درصد ماده‏ی خشک، میزان کلروفیل a و b، کاهش درجه‏ی بریکس، جمعیت باکتری­های انتهای ساقه و محلول گلجایی ، رنگیزه کاروتنوئید و فعالیت آنزیم‏های موجود در گلبرگ مورد ارزیابی قرار گرفته است.  با توجه به نتایج اثر تیمارهای مورد استفاده نشان داد که بیشترین عمر گلجایی مربوط به نانوذرات مس با میانگین 17 روز و کمترین آن از تیمار اسانس بهار نارنج با میانگین 14 روز  بوده است. مقایسه میانگین اثر تیمارهای آزمایشی بر تعداد باکتری‏های محلول نشان داد که بیشترین میزان مربوط به تیمار شاهد با میانگین 67/90 واحد بوده، و کمترین آن از تیمار N1 (5 میلی‏گرم در لیتر نانوذرات مس) با میانگین 33/49 واحد بدست آمد. مقایسه میانگین اثر تیمارهای آزمایشی بر کاهش درجه بریکس نشان داد که بیشترین کاهش درجه بریکس مربوط به تیمار N2 (10 میلی‏گرم در لیتر نانوذرات مس) با میانگین 39/1 درصد و کمترین آن از تیمار B2 (30 درصد اسانس بهار نارنج) با میانگین 53/0 درصد بدست آمده است.اثر تیمارهای مورد استفاده بر مقدار جذب آب نشان داد که بیشترین جذب آب به تیمار  B1(10 درصد اسانس بهارنارنج) با میانگین 20/1 میلی‏لیتر بر گرم وزن تر و کمترین آن به تیمار شاهد با میانگین 88/0 میلی‏لیتر بر گرم وزن تر اختصاص داشته است. همچنین بررسی تاثیر تیمارهای آزمایشی بر درصد ماده‏ی خشک نشان داد که بیشترین میزان مربوط به تیمار N1 (5 میلی‏گرم در لیتر نانوذرات مس) با میانگین 33/32 درصد و کمترین آن از تیمار شاهد با میانگین 33/11 درصد بدست آمده است. با توجه به نتایج بدست آمده، تاثیر تیمارها بر بهبود خصوصیات کیفی پس از برداشت گل داوودی  معنی‏دار  بوده است.

 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

 

کلمات کلیدی: عمر گلجایی، اسانس گیاهی، فولویک اسید، نانوذرات مس،گل داوودی.

 

 

 

فصل اول:

 

 کلیات

 

 

 

1 –1– کلیات و گیاه‏شناسی

 

گل‏های بریده عمر کوتاهی دارند و به­صورت تازه مصرف می­شوند و بهبود ماندگاری آنها یکی از اهداف اصلی صنعت گلکاری می­باشد (همت زاده و همکاران، 1386؛ احمد و همکاران، 2011).

 

در سال 1389 بیش از یک میلیارد گل شاخه­ بریده در کشور تولید شد که 40% این میزان ضایعات بوده است (رستمی و راحمی، 1390). علیرغم اینکه گل­های شاخه ­بریده در بین محصولات باغی ارزش اقتصادی زیادی دارند، اما جزء فسادپذیرترین آنها به حساب می­آیند. تنفس بالا، حساسیت به آسیب­دیدگی و فسادپذیری سریع آنها باعث گردیده که به مراقبت بیشتری در مرحله پس از برداشت نیاز داشته باشند (چاناسوت و همکاران، 2003). با توجه به اهمیت کیفیت گل در تجارت گل­های بریده، باید تلاش شود تا گل­های بریده با کیفیت مطلوب به دست  مشتری برسند. یکی از مهم­ترین معیارها برای مصرف­کننده در انتخاب گل بریده، طول عمر آن می­باشد؛ به­ همین دلیل یک برنامه مناسب بعد از برداشت به حفظ کیفیت گل­های بریده در زمان طولانی­تر کمک می­کند (ایسون و همکاران، 2001؛ روئین و حسن­پور اصیل، 1390).

 

طبق آخرین آمار رسمی جهانی در سال 2008 در مجموع 121 کشور، صادرات گل های شاخه بریده داشته اند و ایران در رتبه 67 قرار داشته است. ایران در سال 88 با تولید سالانه حدود دو میلیارد شاخه گل، از نظر تولید در رتبه 17 جهان و از نظر صادرات، با صادرات سالانه تنها 10 میلیون شاخه در بین 150 کشور دنیا، در رتبه 107 قرار گرفت (ادریسی، 1388).

 

مهمترین گل های شاخه بریده تولیدی در ایران رز، گلایول، مریم، میخك، داودی، لیلیوم، استرلیتزیا، ژربرا، آنتوریم، مارگریت و آفتابگردان زینتی است (چیذری و همکاران، 1385).

 

داوودی با نام علمی Chrysanthemum morifolium L. از خانواده کلاهپرک سانان[1]  می­باشد. رویشگاه اصلی اغلب گونه­های امروزی چین می­باشد. تولید هیبرید تجاری جهت اصلاح داوودی­ هنوز هم درآمریکا، آسیا و اروپا ادامه دارد. انتخاب آنها نه فقط  بر مبنای شکل و رنگ  گل­ها بلکه از لحاظ  قدرت گلدهی در تمام فصول  سال و کیفیت گلها پس ازبرداشت نیز انجام می‏گیرد)دول و ویلکینیز، 1999). گل داودی دارای عمر گلجایی طولانی است که به تولید کم اتیلن در دوران پیری آن نسبت داده می‏شود (بارتولی و همکاران، 1996). این گل از گروه گل‏های نافرازگرا است و پیری آن در پاسخ به تغییراتی است که در میزان کربوهیدرات‏ها رخ می‏دهد (آداچی و همکاران، 1999) و اتیلن در این فرایند نقش چندانی ندارد (نبی گل و همکاران، 1385). مهمترین مشکل پس از برداشت داوودی، زردی برگ‏ها و ناتوانی در جذب آب است که منجر به پژمردگی پیش از موعد برگ‏ها می‏شود (ادریسی، 1388).

 

 

 

1 -2- بیان مسئله

 

مهمترین مشکل پس از برداشت داوودی، زردی برگ ها و ناتوانی در جذب آب است که منجر به پژمردگی پیش از موعد برگ ها می شود (ادریسی، 1388). کاهش در کیفیت گل بریدنی داودی بیشتر به دلیل پژمردگی برگ های آن است (هالوی و مایاک، 1979) و تاخیر در پژمردگی برگ و به دنبال آن تاخیر در پیری سبب طولانی تر شدن عمر گلجایی داودی می شود (پتریدو و همکاران، 2001).

 

تعادل آب، عامل اصلی تعیین کیفیت و ماندگاری گل های شاخه بریده است (داسیلوا، 2003). کمبود آب به طور معمول باعث انسداد آوندهای ساقه می شود (واندورن و پریک، 1990). تشکیل حباب های هوا درون آوندهای ساقه داودی سبب کاهش در کیفیت گل ها می شود. این حباب ها از انتقال آب در ساقه جلوگیری می کنند و در نتیجه مقاومت هیدرولیکی افزایش می یابد و منجر به تنش آبی شدید می شود (وان لیپرن و همکاران، 2001). انسداد آوندی ناشی از حباب های هوا را می توان به وسیله تیمارهای کوتاه مدت با محلول یک ماده شوینده برطرف نمود (ادریسی، 1388).

 

عمر پس از برداشت گل­های بریده، عمدتاً تحت تأثیر عوامل مختلف از جمله تولید اتیلن، دما، نور، رطوبت نسبی و میکروارگانیسم­های انتهای ساقه می‏باشد.اتیلن در گل­های شاخه بریده‏ی فراز گرا باعث کاهش طول عمر گل­های بریده از طریق تاٌثیر بر گیرنده‏های گیاهی می گردد (ادریسی،1388؛ هاشم آبادی،  1390). همچنین میکروارگانیسم­های ساقه باعث کاهش جذب آب و تاٌثیر منفی بر روابط آبی می گردد که باعث پژمردگی گل­ها و کاهش عمر گلجایی آن­ها می گردد (ادریسی،  1388؛ سلگی و همکاران، 2009). لذا یافتن راهکارهایی در این زمینه ضروری بنظر می‏رسد.

 

 

 

1-3- اهداف تحقیق

 

• افزایش عمر پس از برداشت  گل  بریده‏ی داوودی

 

• کاهش باکتری‏های محلول گلجایی و انتهای ساقه‏ی گل بریده‏ی داوودی

در طبیعت گیاهانی وجود دارند كه علیرغم تمایل كشاورزان در زمین‌های آنها سبز شده و برای محصولات مشكل ایجاد می‌كنند، به این گیاهان علف هرز نام نهاده‌اند (هامیتون 1995). این گیاهان به روشهای مختلف به عملكرد محصولات اثر گذاشته و حتی كیفیت محصولات را نیز كاهش می‌دهند. خسارت ناشی از علف‌های هرز از آفات و بیماریها نیز بیشتر می‌باشد به طوری كه در برخی مناطق معتدله میزان خسارت بین 15-10 درصد محصول برآورد شده است (وارینگتون، 1930).

 

در ایران بین 250 تا 300 گونه مطرح علف هرز وجود دارد كه تعداد این علف‌ها در نقاط مختلف كشور بستگی به شرایط و محیط دارد. مجموع خسارت ناشی از علف‌های هرز در سطح جهانی بیش از پنج میلیارد دلار است. كه تقریباً معادل با كل خسارتهای حاصل از آفات و بیماریها روی گیاهان زراعی و باغی می‌باشد (ادیم، 1382) از كل خسارت ناشی از عوامل نامساعد در كشور هندوستان در سال 1987 سهم علف هرز حدود 45 درصد، آفات 30 درصد، بیماریها 20 و عوامل نامساعد محیطی 5 درصد گزارش شده است و (ازبیلی و همكاران 1976) بررسی‌ها نشان می‌دهد كه در صورت عدم كنترل علف‌های هرز می‌توان 25 تا 90 درصد كاهش محصول را انتظار داشت، و بالعكس در صورت اعمال روشهای صحیح كنترل می‌توان 25 تا 90 درصد افزایش محصول امیدوار بود (زند و همكاران، 1386).

 

علف‌های هرز یولاف، بارهنگ در سراسر منطقه به خصوص در استان‌های اردبیل، آذربایجان شرقی و غربی انتشار دارند (كریمی،1374). و در سراسر منطقه یافت می‌شود این گیاهان دارای بذرهای در حال خواب می‌باشند میزان خواب و جوانه‌زنی بذرها تحت تاثیر عوامل متعددی چون تعداد لایه‌های تستا و نوع اپیدرم و فرابر میوه، موقعیت دانه در روی گیاه، اندازه و وزن بذر، سن گیاه و طول روز، زمان برداشت تغییر می‌كند. خواب بذر در گیاهان زیادی از جمله یولاف، سلمه تره، ترشك و علف هفت بند ایرانی نیز دیده می‌شود. كشت و استقرار گیاهان مرتعی و كنترل علف‌های هرز به علت خواب بذور در آنها، مشكل عمده‌ای محسوب می‌شود و درصد قابل ملاحظه‌ای از بذرهای ارقام وحشی در زمان برداشت در حال خواب اولیه بسر می‌برند. عدم جوانه‌زنی همزمان بذرها علف‌های هرز به علت خواب در مزارع نیز مشكل عمده‌ای در كنترل آنها ایجاد می‌كند (هادی و كریمی، 1374).

 

در برنامه‌های مدیریت تلفیقی علف هرز توجه به خواب بذر و آگاهی از مكانیزم خواب و نحوه بیدار شدن بذور اهمیت ویژه‌ای دارد (كارسون ‌و میلبرگ، 2007).

 

بنابراین اهمیت موضوع سبب شد كه تحقیقی با هدف مطالعه تاثیر تیمارهای مختلفی شیمیایی بر رفع خواب بذر در علف­های هرز انجام گیرد. به طوری که در این تحقیق دو گیاه بارهنگ و یولاف وحشی تحت تاثیر تیمار با غلظت های متفاوتی از اسید جیبرلیك و نیترات پتاسیم جهت یافتن تیمارهایی مناسب به منظور برطرف كردن خواب بذر بررسی گردیدند.

 

1- بررسی منابع

 

1-1- تاریخچه كنترل علف‌های هرز 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

 

 

 

 

1-2- پراكنش و اهمیت علف‌های هرز

 

از حدود 200000 گونه گیاهی موجود در سرتاسر جهان تنها حدود 250 گونه مزاحم بوده و علف هرز نامیده می‌‌شوند (راشد محصل و همكاران، 1374؛ كوچكی و همكاران، 1373). این تعداد تنها حدود 1/0 (یكدهم) درصد از گونه‌های گیاهی جهان را تشكیل می‌دهد. البته این واقعیت مانع اهمیت نسبی بسیاری از دیگر گونه‌‌ها در شرایط محلی نمی‌شود.

 

هولم (1978) توزیع تاكسونومی این 250 گونه را در حد تیره آورده است (جدول 1-1). تعجب‌آور است كه تعداد معدودی از تیره‌های گیاهی اكثر علف‌های هرز جهان را در خود دارند. حدود 70 درصد از این گونه‌های علف هرز در 12 تیره قرار می‌گیرند. تقریباً 40 درصد آنها در تیره گندمیان و مركبان هستند. این امر كه بسیاری از این گونه‌هایی را كه  ما علف هرز می‌نامیم تا این حد به هم نزدیك هستند چه مفهومی در بر دارد؟ آیا بین علف‌های هرز و گیاهان زراعی و خویشاوندی وجود دارد؟ 12 گیاه فقط در 5 تیره قرار دارند و این 5 تیره علف‌های هرز زیادی را شامل می‌شوند. این امر نشان می‌دهد كه برخی از گیاهان زاعی و علف‌های هرز در برخی از خصوصیات تاكسونومی خود مشترك بوده و شاید منشأ تكاملی مشتركی داشته باشند (كوچكی و همكاران، 1373). در ایران نیز به دلیل تنوع آب و هوایی نزدیك به 180 تیره گیاهی، 1200 جنس و 8000 گونه گیاهی شناسایی شده است كه جزء فلور ایران محسوب شده و تعدادی از آنها به صورت علف هرز ظاهر می‌شوند (میرشكاری، 1382).

 

 

 

جدول 1-1. تیره‌های مهم گیاهی كه مشکل سازترین علف‌های هرز برای کشاورزی می باشند:

 

تیره                       تعداد گونه‌ها

 

Carmineae                     44    

 

                                                                                37%         

 

                   Cimpositae                 32

 

                                                                               43%

 

                   Cyperaceae                 12

 

                   Polygomaceae             8

 

                   Amaranthacea             7            

 

                   Cariferae                     7

 

                                                                                  68%

 

                   Legaminoseae             6

 

                   Convolualaceae           5

 

                   Euphorbiaceae            5

 

                   Chenopodiaceae         4

 

                   Malvaceae                  4

 

                   Solanaceae                 4

 

 

 

جدول 1-2. تیره‌های تشكیل دهنده گیاهان زراعی عمده جهان:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تیره                                             گیاه زراعی

Poaceae                                 جو، ذرت، یولاف، برنج، سوگورم، نیشكر، گندم

Solanaceae                                 سیب‌زمینی

Convolulaceae                            سیب‌زمینی شیرین

Euphoribiaceae                           كاساوا

Legaminoseae                             سویا

 

 

1-3- تعاریف علف هرز

 

طبق نظر زیمرمن علف هرز گیاهی است كه:

 

1- به حالت مجتمع زندگی می‌كند.

 

2- عضو دایمی جامعه گیاهی نیست.

 

3- به صورت موضعی زیاد است.

 

4- مضر، مخرب و مزاحم است.

 

5- از نظر اقتصادی ارزش كمی دارد (میرشكاری، 1382).

انسان فطرتاً زیبایی­خواه است. دنیای پرزرق و برق امروز رقیب قدرتمندی برای گل­های طبیعی معرفی ننموده و هنوز هم انواع گل‌ها بسته به سلیقه مردم جوامع مختلف مورد توجه و علاقه انسان­ها هستند. بعضی گل­ها دارای محبوبیت جهانی هستند و روزانه میلیون­ها شاخه از آن‌ها تولید و مورد استفاده قرار می‌گیرند مثال شاخص این دسته از گل­ها دو خانواده بزرگ گل رز و گل اركیده هستند.

 

گل­های خانواده اركیده به دلیل تنوع بی نظیرشان در شكل، اندازه، رنگ و خصوصیات منحصر به فردی كه دارند مورد علاقه دوستداران گل قرار دارند. در سال­های 551-479 كنفسیوس در نوشتارهای خود به اركیده اشاره كرده است. او در مورد عطر اركیده­ها در منزل و استفاده تزئینی چینی­ها از این گل سخن به میان آورده است. یونانی­ها و رمی­ها به اركیدها بیشتر از دید طبی می‌نگریستند. از سالهای 1370 به بعد به تدریج اركیده­ها به صورت امروزی مورد ارزیابی قرار گرفتند. در دهه­های اول 1700 مبلغان مذهبی و دریانوردان اركیدها را از نقاط مختلف دنیا به انگلستان آوردند و تولید گل بریده اركیده از سال 1913 در سنگاپور آغاز شد و در حال حاضر تولید و عرضه این گل به صورت انبوه در تمام دنیا انجام می‌پذیرد.

 

اطلاعات گیاه شناسی

 

Gynandrales خانواده اركیده، از راسته Orchidaceae   بزرگ‌ترین خانواده نهاندانگان به شمار می‌رود كه دارای بیش از 750 جنس و 1750 گونه می‌باشد و از جوانترین خانواده‌های گیاهی محسوب می‌شود.

 

این خانواده به 5 زیر تیره تقسیم می‌شود:

 

cypripedioideae

 

neotioideae

 

epidendoideae

 

vandoideae

 

orchidoideae

 

گیاهان این خانواده تك لپه، علفی و پایا هستند كه به صورت انگل، ساپروفیت و خاكزی مشاهده می‌شوند. گل­آذین به صورت خوشه یا سنبله و گل‌ها نامنظم هستند. هر گل شامل سه گلبرگ و سه كاسبرگ است كه گلبرگ خلفی بزرگ‌تر شده و لابل را بوجود می‌آورد. در هر گل یك یا بندرت دو عدد پرچم زایا وجود دارد كه در مقابل لابل قرار گرفته و پرچم‌های دیگر به صورت نازا یا استامینود درآمده و شامل دو كیسه متورم بنام bursicula   است كه به لبه میانی كلاله متصل می‌گردد.

 

تخمدان تحتانی، یك خانه­ای و تمكن كناری است كه نسبت به محور گل­آذین كاملا به طور وارونه قرار می‌گیرد. خامه متصل به پرچم‌ها بوده و 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

  ستونی بنام gynandrune   به وجود می‌آورد كه منتهی به كلاله سه لبه می‌شود كه دو لب كناری قابلیت پذیرش دانه گرده را دارد. لب میانی قطعه نازایی بنام روستلوم rustellum را بوجود می‌آورد.

 

میوه كپسول در مجاورت محل جفت باز می‌شود. دانه‌ها بسیار ریز و شامل یك جنین مقدماتی هستند كه در خارج از آلبومن قرار می‌گیرد. جنین مذبور برای رشد احتیاج به همیاری برخی از قارچ‌های خاكزی دارد كه تشكیل میكوریز می‌دهند. اركیدها خصوصیات منحصر به فردی دارند كه باعث تمایز آن‌ها از دیگر خانواده‌ها و قرار گرفتنشان در یك خانواده می‌شود. گل­هایzygomorphic  نوعی خاص از گل­های نامنظم به شمار می‌روند كه از نوعی تقارن محوری برخوردارند.

 

گرده

 

گرده گل­های اركیده به کیسه‌های مخصوصی بنام pollinia  چسبیده است. كه حشرات گرده افشان بعداً آن‌ها را پس از گرده افشانی جدا می‌کنند كه یكی از وجوه مشخصه شناسایی گل تعداد این کیسه‌ها می‌باشد.

 

اندام‌های تولید مثلی

 

اندام‌های تولید مثل این گل هر دو در ستونی متحد بنام gynandrune    قرار دارند. این ستون حاوی یك بساک بارور در قسمت بالایی ستون و سطح مادگی در سطح زیرین ستون می‌باشد.

 

شاخكrostellum

 

در سطح زیرین ستون بین بساک پرچم و كلاله وجود دارد. این شاخك دو نقش منحصر بفرد را ایفا می‌کند اول اینكه چون سد و مانعی بین اندام زایای نر و ماده قرار گرفته بنابراین مانع خودباروری است. دوم شاخك غده­ای است كه تولید ماده­ای چسبنده می‌کند كه حشرات را به سطح این اندام‌ها جلب می‌نماید و به نحوی عمل می‌کند كه موقعی كه حشره می‌خواهد از گرده استفاده كند این ماده به پشتش می‌چسبد.

 

بذرها

 

اركیدها تعداد بسیار زیادی بذر تولید می‌کنند كه بذر آن‌ها فاقد هرگونه اندوسپرم می‌باشند. از این رو در طبیعت برای سبز شدن اركیدها به صورت انگلی، خاكزی یا terrestrial  و اكثر اركیدهایی كه در مناطق حاره می‌رویند از نوع اركیدهای مستقل دارزی یا كودرست یاepiphyte  هستند. اركیدها دارای دو نوع رشد هستند. فرم ایستاده یا monopodial و فرم ساقه خزنده یا sympodial . ریشه‌های هوایی در اركیدها علاوه بر وظایف كلی ریشه‌ها در گیاهان كه شامل پابرجایی و تغذیه گیاه است وظایف دیگری نیز دارد مثل ذخیره آب، ذخیره مواد­غذایی، تنفس و فتوسنتز كه این خصوصیات ریشه ناشی از وجود velamen   یك لایه اسفنجی و سفید رنگ است می‌باشد.

 

نكته جالب توجهی كه در مورد اركیدها وجود دارد و نشان از تكامل یافته بودن این خانواده گیاهی است گرده افشانی این گیاه است. تمام عوامل موجود در گل كه ممكن است جنسی، شیمیایی ( نكتار ) و بویایی باشد فقط برای جلب یك حشره خاص عمل می‌کنند و در هر گونه حشره خاصی عمل گرده افشانی را انجام می‌دهد.

 

در برخی گونه‌ها لابل گل شبیه حشره ماده می‌شود و گیاه بویی را كه شبیه بوی حشره ماده است برای گول زدن حشره نر ترشح می‌کند. حشره نر وقتی داخل گل می‌رود گیر می‌کند و حركاتی كه برای خارج شدن از گل انجام می‌دهد باعث پاشیده شدن pollinia  و در نتیجه گرده افشانی گل می‌شود این مكانیسم زیركانه توسط بعضی گونه‌های اركید مثل Coryanthes ،Ophrys ،Drakea  انجام می‌شود.

 

جنس‌های معروف ارکیده

 

1-Cattleya :

 

حدوداً60 گونه دارد و بومی مناطق استوایی است. دارای رنگ‌های متنوع، مانند سفید، ارغوانی، زرد و برخی دو رنگ هستند. برخی نیز دارای حساسیت فتوپریودیک بوده و در سال 2 بار گل می‌دهند. وبطور کلّی گیاه گلدانی جذابی را می‌سازند.

 

2- Phalaenopsis:

 

دارای 55 گونه بوده که بومی مجمع الجزایر مالزی و اقیانوسیه است. گل‌های سفید هیبرید P .amabilis در تمام طول سال در بازار آمریکا یافت می‌شود. این گل‌ها در رنگ صورتی و دیگر رنگ‌ها در طول پاییز و بهار یافت شده و بیشتر برای دسته گل به کار می‌روند.

 

 

 

3- Dendrobium:

 

دارای 900 گونه بوده و بومی مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری استرالیا و جزایراقیانوس آرام است. دارای گل‌های  با عمر طولانی جهت گل بریدنی است.

 

4- Vanda:

 

دارای گل‌های سه رنگ می‌باشد. نیاز به هوای گرم و مرطوب دارد.

 

5- Cymbidium:

 

دارای 40 گونه است و بومی مناطق گرمسیری آسیا واسترالیا می‌باشد. بر خلاف بقیه طالب مناطق خنک یا دمای شبانه 10 درجه و روزانه 24-21 درجه است. اغلب برای فروش در بهار پرورش داده می‌شود.

 

6- AScocenda:

 

 این جنس درواقع دو رگه Vandaو Ascocentrum می باشد و حالتی شبیه Vanda مینیاتوری دارند.

 

7- Paphiopedilium:

 

ازدیاد ارکیده‌ها به روش‌های زیر صورت می‌گیرد

 

1- بذرSeed،       2- تقسیمDividing،      3- Back –bulb propagation،

تصمیم گیری در مورد زمان كاشت مطلوب یك گیاه زراعی بسیار با اهمیت بوده و از عوامل مهم جهت رسیدن به حداكثر عملكرد بالقوه در گیاهان می باشد. تأثیر عوامل محیطی بر مراحل فیزیولوژیكی گیاه باعث می شود كه تاریخ كاشت از منطقه ای به منطقه دیگر و حتی در یك منطقه بسته به اختلاف ژنتیكی میان ارقام فرق كند (هدلی و همکاران، 1983؛ سندهو، 1984). انتخاب تاریخ كاشت مناسب به علت ضرورت استفاده حداكثر از منابع طبیعی طی فصل رشد حائز اهمیت است. تأخیر در كاشت نیز به علت كوتاه شدن دوره رشد گیاه و احتمال برخورد زمان گلدهی با درجه حرارت های  بالا اثرات نامطلوبی بر رشد و نمو گیاهان می گذارد (باروس و همکاران، 2004).

 

علاقه برای تولید گیاهان دارویی و  معطر و تقاضا برای محصولات طبیعی به طور مداوم در جهان رو به افزایش است (کاروبا و همکاران، 2002). به گونه ای كه قرن بیستم را به نام قرن بازگشت به طبیعت و قرن استفاده از داروهای گیاهی نام نهاده اند (گلشادی و همکاران، 1381).

 

 

 

1-2- گیاه شناسی تیره نعناع

 

گیاه ریحان از تیره نعناع Labiatae– Lamiaceae است. این خانواده از حدود 200 جنس و 3000 گونه تشکیل شده که همه جازی می باشند. گیاهان این خانواده در 8 زیر خانواده طبقه بندی  می شوند. جنس های مهم هر زیر خانوادۀ عبارتند از:

 

زیر خانواده آجوگوئیده: جنس های توکریوم (300 گونه) و آجوگو (40 گونه).

 

زیر خانوادۀ پروستاندروئیده: جنس پروستاندرا (50 گونه).

 

زیر خانوادۀ پراسیوئیده: جنس گومفوستما (40 گونه).

 

زیر خانوادۀ اسکوتلاریوده: جنس اکوتلاریا (300 گونه). 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

 

 

زیر خانوادۀ لاوان دومیوده: جنس لاواندولا (28 گونه).

 

زیر خانوادۀ لامیوئیده: جنس های سالویا (700 گونه)، تیموس (400-300 گونه)، استاخیس (300 گونه)، لامیوم (50 گونه) و منتا (25 گونه).

 

زیرخانوادۀ اکیموئیده: جنس های هیپتیس (400 گونه) و اکیموم (150 گونه).

 

زیر خانوادۀ کاتوپریوئیده: جنس کاتوفریا (3 گونه).

 

45 جنس با بیش از 345 گونه از این خانواده در ایران پراکندگی دارند که پر گونه ترین جنس های آن عبارت اند از نپتا با 65 گونه، سالویا با 56 گونه، استاخیس با 35 گونه، اسکوتلاریا با 19 گونه، فلومیس با 17 گونه، ارمواستاخیس با 15 گونه، تیموس با 14 گونه، تیوکریوم با 12 گونه، ساتورجا با 11 گونه و ماروبیوم با 10 گونه، لامیوم، هیمنوکلاتر، زیزیفورا، اوریگانوم و منتا را نام برد (بخشی خانیکی، 1386).

 

گیاهان این خانواده غالباً علفی یا درختچه هایی بوته ای شکل، به ندرت درختان کوچک و معمولاً دارای ساقه چهارگوش هستند. اعضای این خانواده اکثراً پوشیده از کرک ها و غدد ترشحی بوده که حاوی مواد معطر می باشند. برگ ها معمولا ساده و فاقد گوشوارک و متقابل هستند. گل ها نامنظم و بر روی گل آذین یا سنبله های مجتمع به نام ورتیسل قرار دارند. براکته های برگ مانند و براکتئول ها معمولاً کوچک یا گاهی فاقد براکتئول هستند. گل ها دو جنسی (گاهی اوقات اندام های نر کاهش یافته یا نازا بوده و عملاً گل ها ماده هستند) و دارای کاسۀ گلی مرکب از 5 کاسبرگ متصل به هم پیوسته هستند که شیپوری یا زنگوله ای شکل بوده و گاهی اوقات دارای دو لبه است. گلبرگ ها نیز 5 عدد و پیوسته به هم و جام گل لبدیسی است. پرچم ها 4 عدد به ندرت 2 عدد و متصل به جام یا لولۀ گل بوده و دارای میله های برابر یا نا برابر هستند. در برخی از جنس ها قاعدۀ میله پرچم به صورت اهرم در آمده و به اتصال دهندۀ بساک ها که رشد زیادی یافته و طویل شده است، وصل گردیده است. این حالت گرده افشانی گل را توسط حشرات تسهیل می کند. مادگی زبرین و مرکب از 2 برچۀ متصل به هم می باشد که مجموعاً دارای چهار خانه و هر خانه حاوی یک تخمک قاعده ای است. خانه معمولاً ساده و با قاعدۀ تخمدان متصل است و دارای کلالۀ غالباً دو شاخه ای است. میوه مرکب از 4 فندقه یا کافشه ای است که هر یک حاوی 1 دانه هستند. دانه ها دارای آندوسپرم کم یا فاقد آندوسپرم هستند (بخشی خانیکی، 1386). موسیلاژ در برخی دانه ها مثل آجیلكها (nutlet) و میوه های تك دانه رایج است كه در خانواده چلیپائیان، نعناع، مركبان و بار هنگ مشاهده می شود (زهری، 1962؛ جعفری، 1383). اعمال موسیلاژ متعدد است (فان و وركر، 1972؛ جعفری، 1383). وقتی كه دیاسپور بعد از آزاد شدن مرطوب شد، به خاك می چسبد و دیاسپور چسبنده، با باد یا باران به فاصله دور و نامناسب نمی رود. دیاسپور ممكن است به جانواران چسبیده و بعد پراكنده شود. موسیلاژ باعث كاهش وزن مخصوص دیاسپور در آب می شود. موسیلاژ در تنظیم جوانه زنی با توقف جوانه زنی دانه در مواقع خشكی یا فزونی آب، وقتی كه دانه كاملاً با موسیلاژ پوشیده می شود نقش دارد. موسیلاژ عبور اكسیژن را به تأخیر انداخته و مانع جوانه زدن می شود. گیاهان این راسته دارای گلهای نا منظم و چهار پرچم بوده و پرچم پشتی کاملاً از بین رفته و یا به صورت پرچم نازا در آمده است. در تخمدان گیاهان این راسته در هر برچه یک یا دو تخمک وجود دارد. در این راسته تیره های نعناع، شاپسند، گلوبولاریا و بارهنگ قرار می گیرند (وزوایی، 1378).

 

 

 

1-3- تاریخچه کشت ریحان

 

ریحان دارای سابقه کشت 3000 ساله و از قدیم به وسیله مردم اروپا و آسیا در مراسم مذهبی و آیین های سنتی مورد استفاده قرار می گرفته است (پراکاش، 1990؛ پازکی و همکاران، 1390)، منشأ این گیاه را افغانستان (زرگری، 1375)، ایران (امید بیگی، 1379؛ زرگری، 1375)،  فلات ایران (حاجی شریفی، 1382)، هند (امید بیگی،1379؛ پراکاش، 1990)، شرق دور، هندوستان، پاکستان، تایلند (داک، 2002)، شمال غربی، شمال شرقی آفریقا و آسیای میانه (اراباسی و عمین، 2004)، آسیای جنوبی و آفریقای مرکزی (جمیز، 1990) گزارش نموده اند. ریحان در ایران و افغانستان به طور خودرو        می روید ولی تولید فعلی در ایران از صد در صد از کشت در مزارع به دست می آید. در ایران به طور وحشی در اطراف تهران، همدان، خراسان در ارتفاع 2300 متری از سطح دریا و در کرمانشاه در ارتفاع 1500 متری  و هم چنین در خرمشهر، بلوچستان و آذربایجان در اطراف تبریز می روید (حاجی شریفی، 1382).

 

 

 

1-4- معرفی و اهمیت ریحان

 

 

 

1-5- خواص دارویی ریحان

در صنعت مواد غذایی تمایل افزاینده ای برای توسعه روش های اقتصادی به منظور تهیه محصولات غذایی با ارزش تغذیه ای و حسی بالا وجود دارد.خشک کردن یکی از گسترده ترین روش های مورد استفاده برای نگه داری میوه ها و سبزی هاست. طی خشک کردن، برای رسیدن به یک فعالیت آبی نهایی که پایداری میکروبی محصول را تضمین و تغییرات فیزیکی و شیمیایی را به حداقل برساند، درصد آب ماده غذایی تا حد معینی کاهش می یابد (صیاد، 1384).

1- 2- فرآیند خشک کردن

 

خشک کردن، فرایند کاهش رطوبت از طریق انتقال هم زمان حرارت و جرم است. انتقال حرارت از هوای اطراف به ماده غذایی موجب کاهش فشار بخار آب در سطح و تبخیر رطوبت سطحی می شود. در اثر این فرایند، گرادیان فشار بخار آب در ماده غذایی به وجود می آید که نیروی رانشی لازم برای خارج کردن آب از ماده غذایی را تأمین می کند (Fellows, 1990).

 

1- 2- 1- اهمیت خشک کردن

 

یکی از قدیمی ترین تکنیک های انجام شده توسط بشر و همچنین یکی از مهمترین فرایندهای نگه داری که اثر فوق العادی ای بر روی کیفیت محصولات می گذارد خشک کردن است. هدف از خشک کردن مواد غذایی، حداقل کردن نیازهای انبارداری و بسته بندی و کاهش هزینه های حمل و نقل می باشد (ملکی و دخانی، 1374؛ فرجی، 1371). همچنین مقایسه روش های مختلف خشک کردن با خشک کن خورشیدی بویژه از جنبه تاثیر آن ها بر کیفیت محصول خشک شده نهایی می تواند اطلاعات مفیدی را جهت انتخاب مناسب ترین روش 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

  خشک کردن در اختیار دست اندرکاران تولید محصولات خشک شده از جمله تولید کنندگان لیمو خشک قرار دهد و در واقع این هدفی است که این پژوهش در پی آن است.

 

1-3- انواع خشک کردن

 

از میان انواع مختلف منابع انرژی تجدید پذیر، انرزی خورشیدی از مهمترین آن هاست. استفاده از این نوع انرژی زمانی بیشتر اهمیت پیدا می کند که توجه بیشتری به بحران پایان یافتن منابع انرژی تجدید ناپذیر و مسأله آلودگی محیط زیست وجود داشته باشد (زارع و همکاران، 1384). در کشور ایران بیشتر روشهای خشک کردن آفتابی سنتی، خشک کن های خورشیدی، آون و غیره استفاده می شود.

 

1- 3- 1- خشک کردن (به روش سنتی)

 

اکثر میوه ها مانند بسیاری دیگر از محصولات کشاورزی به علت دارا بودن رطوبت و فعالیت آبی بالا فساد پذیرند و بعد از برداست باید در کوتاه ترین زمان ممکن به مصرف رسیده و یا در شرایط مطلوبی نگهداری شوند. از آن جایی که بازار مصرف تازه خوری در واحد زمان از قابلیت جذب محدودی برخوردار است، می بایست به نحوی فرآبند گردند که از فساد آن ها جلوگیری و زمان ماندگاری آن ها افزایش یابد (لکی و دخانی، 1374؛ فرجی، 1371). یکی از قدیمی ترین تکنیک های انجام شده توسط بشر و همچنین یکی از مهمترین فرایندهای نگه داری که اثر فوق العاده ای بر روی کیفیت محصولات می گذارد خشک کردن به روش سنتی است (صالحی زاده و همکاران، 1390).

 

افزایش پایداری فرآورده نهایی در کنار دست یابی به ویژگی های کیفی مورد انتظار بازارهای مصرف از مهمترین اهداف فرآبند خشک کردن بشمار می آیند (صالحی زاده و همکاران، 1390).

 

1- 3- 1- 1- مشکلات روش خشک کردن سنتی

 

مشکلات روش خشک کردن سنتی شامل افت کمی، رشد میکروارگانیسمها و ایجاد فساد، حمله حشرات، پرندگان و جوندگان، بارش ناگهانی باران، شرایط جوی نامطلوب و … است که موجب افت کمی و یفی در محصول می شود. در بسیاری از مناطق روستایی کشورهای در حال توسعه، خرید خشک کن های صنعتی برای کشاورزان از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست و کشاورزان خرده به ندرت از این تجهیزات استفاده می کنند (سهیلی مهدیزاده و کیهانی، 1385). لذا استفاده از انرژی خورشیدی به صورت کنترل شده بسیار جذاب خواهد بود.

 

فرآیند خشک کردن باعث تغییراتی در بافت، عطر و طعم، ارزش تغذیه ای و رنگ محصول می شود که بررسی میزان این تغییرات و سعی در کاهش آثار فرایند از نکات قابل توجه در خشک کردن محصولات غذایی است. از بین مواد مذکور، محصولات خشک عمدتاً توسط سه ویژگی درصد چروکیدگی، رنگ و جذب آب ارزیابی می شوند (صالحی زاده و همکاران، 1390). یکی از مهمترین تغییرات فیزیکی که طی فرایند خشک کردن مواد غذایی ایجاد می شود، کاهش حجم آن است. از دست دادن آب و گرم شدن باعث ایجاد تنش در ساختار سلولی مواد غذایی می گردد که نتیجه این حالت، تغییر شکل و کاهش ابعاد آن است. تغییر شکل و کاهش حجم در اکثر موارد یک ویژگی منفی در نظر مصرف کننده است (Mayor and et al, 2004).

 

1- 3- 2- خشک کن خورشیدی

 

با توجه به در دسترس بودن انرژی لایزال خورشیدی در کشور ما که در فصل برداشت اغلب محصولات کشاورزی با شدت مناسبی وجود دارد و متمرکز نبودن بیشتر مناطق کشاورزی و روستایی و همچنین اقتصادی نبودن استقرار صنایع در این گونه مناطق، استفاده از خشک کن های خورشیدی مناسب از لحاظ قیمت، کاربرد و انعطاف پذیری برای محصولات مختلف، باعث افزایش کمی و کیفی محصولات خشک می شود (سهیلی مهدیزاده و کیهانی، 1385).

 

به طور عمومی خشک کن های خورشیدی بر اساس نحوه جریان هوا به دو دسته فعال با همرفت اجباری و دیگری غیر فعال با همرفت طبیعی تقسیم می شوند.