پژوهشی پیرامون نحوهی تجلی ویژگیهای شخصیتی امام علی(ع) در نقاشی قهوه خانه ای |
:
نقاشی قهوهخانهای به واسطهی هنرمندانی مردمی، در دورهی قاجار از دل اجتماع برخاست و راه خود را باز کرد تا بتواند موضوعاتی را که دغدغهی مردم بود، به تصویر بکشد. در میان موضوعات مذهبی که بسیار مورد توجه مردم و نقاشان بود، به واسطهی ارادت ویژهی شیعیان به حضرت علی(ع)، داستانهای زندگی ایشان بسیار نقاشی شده است. با توجه به شخصیت ویژه و بارز این بزرگمرد تاریخ اسلام، این سوال به ذهن میرسد که، از میان بیشمار ویژگیهای شخصیتی این الگو و اسوه بزرگ شیعیان، کدام ویژگیها، در آثار هنرمندان قهوهخانهای نمود بیشتری پیدا کرده است؟ در پژوهشی که پیش رو دارید، سعی شده، بسیاری از این نقاشیها به صورت مجزا در یک مجموعه جمعآوری شوند. تا از طریق معرفی تابلوهایی با مضامین زندگی امام علی(ع)، علاوه بر تجزیه و تحلیل هنری آنها، ویژگیهای شخصیتی آن حضرت از طریق بررسی تابلوها و شرح داستانها بیان شود. بر همین اساس در پژوهش فوق، تعداد بیست و هفت تابلوی نقاشی قهوهخانهای مرتبط با این موضوع و اطلاعات مربوط به آنها از طریق کتابخانهای و میدانی گردآوری و معرفی شده است.
در این رساله، با استفاده از روش توصیفی، تحلیلی و تاریخی، پس از معرفی نقاشی قهوهخانهای در فصل دو و توضیحات مختصری در مورد زندگی و خصوصیات شخصیتی حضرت علی(ع) در فصل سوم، در چهارمین فصل، در خصوص هر کدام از این آثار ابتدا توضیحاتی پیرامون موضوع داده شده، سپس تجزیه و تحلیلهایی با توجه به انطباق آنها با موضوع، عناصر آنها و روایت داستانها انجام شده است. پس از تمام این جستجوها نتیجهی به دست آمده مبنی بر این بود که، در میان انبوه خصوصیات مثبت شخصیتی حضرت علی(ع)، نقاشان قهوهخانهای به شجاعت، سخاوت و فداکاری ایشان که تماماً متاثر از ایمان قلبی به خداوند است، توجه بیشتری کرده و این سه ویژگی تقریبا در تمامی تابلوها مطرح شده است.
1-1- بیان مسئله
خیالینگاری یا نقاشی قهوهخانهای از نمونههای ارزشمند نقاشی ایرانی است، که با توجه به تغییرات اساسی هنر در زمان قاجار، در بطن اجتماع زاده شد و برخلاف جریانهای نقاشی آکادمیک، با حفظ اصالت به رشد روزافزون خود خارج از حوزه ی هنر رسمی ادامه داد.
این گونه نقاشی که آمال و علایق ملی، اعتقادات مذهبی و روح فرهنگ خاص لایههای میانی جامعهی شهری زمان خود را باز میتاباند، تحت تأثیر مجالس عزاداری امامان به ویژه امام حسین(ع)، مجالس پهلوانی، حماسی، نقّالی و هم چنین شرایط خاص اجتماعی پا به عرصه گذاشت. موضوعات مذهبی همچون زندگی ائمه و بزرگان دین اسلام همواره دغدغهی بسیاری از هنرمندان نقاش این مکتب بوده است، چنانچه آثار
خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir
زیادی با الگوبرداری از اینگونه مسائل خلق شدهاند. ولی جای بسی تعجب است که این هنر کمتر به صورت تخصصی مورد توجه قرار گرفته و همچنان بسیاری از جنبههای آن بررسی نشده است و از آن جمله باید اشاره کرد که اطلاعات جامعی در مورد شیوههای پرداختن به دورههای متنوع زندگی امام علی(ع) و خصوصیات ایشان از طریق نقاشیهای این مکتب وجود ندارد.
با توجه به اصالت موضوعات و مردمی بودن نقاشی قهوهخانهای، ضرورت دقت و تمرکز بیشتر بر روی آن احساس میشود. با در نظر گرفتن ارادت مسلمانان به ویژه شیعیان به حضرت علی(ع) و جاذبه، دافعه و تاثیرگذاری زندگی ایشان، هنرمندان نقاش به ویژه در نقاشی قهوهخانهای از موضوعات مرتبط با ایشان بهرهی بسیاری بردهاند، ولی این موضوعات و روشهای تجلی ویژگیهای ایشان به درستی مورد مطالعه قرار نگرفته است و نیاز به بررسی جامع و عمیقتر آنها ضروری مینماید. بر این اساس پژوهش فوق سعی دارد با شناسایی، معرفی و مطالعهی زندگی امام علی(ع) از منظر محتوایی، کاربردی، فرمی و معنایی در مکتب قهوهخانه، از آنها برای نمایش موضوعات ویژهی زندگی این بزرگوار در فضاهای عمومی امروزی الگو بگیرد.
1-2- فرضیه و سئوالات کلیدی تحقیق
با توجه به خصوصیت بزرگنمایی در نقاشی قهوهخانهای، این سئوال مطرح میشود که، چه خصوصیاتی از شخصیت امام علی(ع) و به چه صورت در این مکتب برجستهنمایی شده و در مرکز توجه بوده است؟
با در نظر گرفتن ویژگی خاص نقاشی قهوهخانهای که کاربرد آن در مکانی عمومی چون قهوهخانه بوده است، این سئوال به ذهن میرسد که، آیا میتوان کاربری عمومی جدیدی متناسب با دنیای امروز، جهت حفظ این هنر مردمی، برای آن به وجود آورد؟
1-3- اهداف تحقیق
هدف اصلی پروژه مطالعهی گستردهی ویژگیهای شخصیتی امام علی(ع) در نقاشی قهوهخانهای برای الگو گرفتن در نقاشی فضاهای عمومی میباشد.
1-4- روش تحقیق
تحقیق فوق، بر اساس هدف از نوع بنیادی بوده و بر مبنای ماهیت و روش از نوع توصیفی، تحلیلی و تاریخی است. در این تحقیق سعی میشود ضمن استفاده از روش کتابخانهای، با مشاهدهی آثار و تکیه بر آراء صاحبنظران از طریق مصاحبهی تخصصی و تجزیه و تحلیل نمونههای موجود، پژوهشی میدانی، جهت دستیابی به هدف صورت گیرد.
فرم در حال بارگذاری ...
[جمعه 1400-05-15] [ 06:15:00 ب.ظ ]
|