امروزه گسترش شهرها و افزایش آلاینده­های زیست محیطی باعث گردیده تا نقش گیاهان در فضاهای شهری هر روز افزایش یابد. در طراحی فضای سبز، گل­های زینتی یکساله و دایمی به علت تنوع رنگ و شکل بیشتر مورد توجه قرار می­گیرند و تأثیر بیشتری در فضای محیط دارند (مک دونالد، 2002).

تولید گل و گیاهان زینتی امروزه از اهمیت خاصی برخوردار بوده و تدوین برنامه­ای جامع در جهت تولید و صادرات این گیاهان، علاوه بر اشتغال زایی، درآمد سرشاری را نصیب کشورمان می­نماید. کشورمان از نظر شرایط آب و هوایی و نوری برتر­ی­های ویژه ای نسبت به تولیدکنندگان عمده جهانی دارد (محبوب خمامی، 1385).

• گیاه شناسی و پراكنش اكولوژیكی گاردنیا

گیاه گاردنیا (Gardenia jasminoides)، از خانواده Rubiaceae می­باشد. این جنس از 25 گونه مختلف، از گیاهان همیشه سبز درختچه­ای و یا درخت كوچك، تشكیل شده­است. معمولاً ارتفاع و گسترش گونه مذكور به  60 تا 120 سانتی­متر می­رسد. بومی چین می­باشد و برگ­های سبز تیره، براق و نیزه­ای دارد. گل­های آن منفرد، سفید و معطر است. گاردنیا را می­توان، در تابستان، خارج از گلخانه یا آپارتمان و در فضای باز قرار داد. این گیاه احتیاج به یك دوره خواب زمستانی دارد و باید در این مدت درجه حرارت 12 درجه سانتی­گراد باشد. برگ­های آن عمومأ دائمی، متقابل و بیضی شکل کشیده و گل های آن سفید، خوشبو که از بغل دم برگ­ها یا انتهای شاخه بیرون می­آید. این گیاه در طبیعت گونه­های مختلف دارد و گونه گاردنیا جاسمینوئیدس[1] و واریته­های آن دارای گل­های درشت سفید معطر و بوته همیشه سبز بسیار زیبا و جذابی دارد. از گونه­های دیگر آن فولگنس، ایکس هیبریدا، تری فیلا و جاسمنوئیدس که همگی دارای گل­های پرپشت سفید با برگ­های سبز تیره و عطر دلپذیر مورد توجه بسیاری قرار دارد .مشکل آن، این است که برای ظهور گل حرارت ۱۶ درجه در شب و ۲۶ درجه در روز لازم دارد. مشکل دوم، موضوع آبیاری است. چنانچه آبیاری آن بیش از حد و یا کمتر از مقدار مورد نیاز باشد، گل­های آن قبل از شکفته شدن می­ریزند. 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

  پس از ظهور گل یک حرارت یکنواحت حدود ۱۲-۱۵ درجه کافی خواهد بود و احتیاج به آب سبک دارد (آبی که سختی آن کمتر از ۳۰۰ قسمت در میلیون باشد) و بایستی دائماً سطح خاک گلدان رطوبت نسبی داشته باشد. در صورت استفاده از آب سخت، برگ­ها پیچیده و زرد شده و می­ریزد (بی نام، 1392؛ خوشخوی، 1389؛ کلمسون اکستنشن، 1999).

• شرایط محیطی، کاشت و روش تکثیر

گاردنیا به نور زیاد، حرارت بالا، آبیاری معمولی، رطوبت هوای 50 تا 70 درصد و خاك اسیدی احتیاج دارد. بهترین دما برای نگهداری در بهار و تابستان حدود 20 درجه و در زمستان حدود 10 درجه سانتی­گراد می­باشد.  حداقل دمای مورد تحمل آن 2- درجه سانتی­گراد و به یخبندان طولانی حساس بوده، در مواقع رشد و نمو كامل به آبیاری مرتب نیاز دارد ولی در مواقع دیگر به آب كمتری نیاز دارد. از اواسط تا اواخر بهار، می­توان گاردنیا را تكثیر كرد. برای این منظور، قلمه­های انتهایی ساقه را كه طول 8 تا 10 سانتی­متر، با قیچی باغبانی جدا كنید و در پودر هورمون ریشه­زایی فرو می­برند. سپس هر یك را در گلدانی با قطر دهانه 9 سانتی­متر حاوی كمپوست با پایه پیت، قرار می­دهند. آنها را با كیسه پلاستیكی شفاف پوشانده و دما را حدود 18 تا 20 درجه سانتی­گراد نگه می­دارند،  باید دقت کرد كه خاك به اندازه كافی مرطوب باشد. پس از دو ماه ریشه دهی انجام شده، بعد از آن، گیاه را یه گلدان با قطر دهانه 11 تا 13 سانتی متر، حاوی كمپوست گلدانی با پایه پیت، مناسب گیاهانی كه به pH پایین احتیاج دارند، بكارید (برادشاو و جان، 1998؛ دوک و راشد، 2010).

• بیان مسئله

افزایش رویشی از این­رو امکان پذیر است که یاخته­های زنده گیاهی در هسته خود تمام اطلاعات ژنتیکی لازم برای تولید یک گیاه کامل را دارا می­باشند. این ویژگی توانمندی[2] نامیده می شود (استوارد و گریگوریان، 1978). مزیت اصلی تکثیر غیرجنسی در این است که گیاهان حاصل از آن شبیه گیاه والد بوده و هیچ­گونه تغییر ژنتیکی در آنها پدید نمی­آید (دیواین و ییگر، 2003). البته که افزایش رویشی هم با مشکلاتی از جمله ریشه­دهی نامناسب یا با کیفیت کم توام است. ریشه­دهی نابجا به تشکیل ریشه از جاهایی غیر از محلی که در شرایط طبیعی ریشه از آنجا بوجود می­آید گفته می­شود (دیویس و همکاران، 1982). موفقیت در ریشه­زایی به عوامل مختلفی بستگی دارد که از جمله مهم­ترین آن­ها تنظیم کننده­های رشد گیاهی می­باشد. عدم وجود این ترکیبات موجب کاهش راندمان جذب آب، پژمردگی گیاه، کاهش اندازه سلول و ریزش ارگان­هایی مثل برگ­ها می­گردد (خوشخوی، 1389؛ شیرزاد و همکاران، 2012).

تحقیقات نشان داده­است که توانایی قلمه­ها در تشکیل ریشه با ماده گیاهی (عوامل درونی) و همچنین شرایطی که قلمه­ها در طول جریان ریشه­زایی در آن نگهداری می­شوند (عوامل بیرونی) بستگی دارد. قلمه­های بسیاری از گونه­های گیاهی به راحتی ریشه می­دهند. اگر چه بعضی دیگر حتی در شرایط مشابه ریشه نمی­دهند (سادو، 1998؛ خوشخوی، 1389). در حال حاضر اطلاعات کمی درباره علل عدم ریشه زایی بعضی قلمه ها وجود دارد، که عوامل متعددی ممکن است علت آن باشد، که از مهمترین این عوامل می توان موانع مکانیکی، عدم تعادل تغذیه ای، عوامل هورمونی نامناسب و تجمع بازدارنده ها را نام برد (سادو، 1998). اکسین­ها تاثیر مهمی در ریشه­زایی قلمه­ها دارند که در آغازش، رشد طولی و راندمان تعداد قلمه­های ریشه­دار شده موثرند و عدم استفاده از آن­ها باعث مشکلاتی در  تکثیر غیر­جنسی می­گردد (فتحی و همکاران، 1379).  

• هدف از انجام تحقیق

به طور کلی هدف از انجام این مطالعه را می­توان در 3 بخش بیان کرد:

• بررسی تاثیر تنظیم کننده های رشد اکسین به خصوص نفتالین استیک اسید (NAA) و ایندول بوتیریک اسید (IBA) بر ریشه زایی قلمه­های گیاه گاردنیا

• افزایش سرعت و درصد ریشه زایی و بهبود راندمان قلمه های ریشه داده شده