غرور در اخلاق گزارش تحلیلی آراء فیلسوفان اسلامی و غربی |
1-1-1- تعریف مسأله و سؤالهای تحقیق
در فصل دوم نیز موضوع غرور از نظر فیلسوفان اسلامی مطرح شده است. با توجه به اینکه مباحث اخلاق اسلامی و بحث از فضائل و رذئل اخلاقی ارتباط مستقیم با آیات و روایت و مذهب دارد، لذا این فصل به دو بخش اخلاق دینی و اخلاق فلسفی تقسیم شده است، که در بخش اخلاق دینی مباحث مربوط به غرور در آیات و روایات بیان شده و در بخش اخلاق فلسفی نظرات فیلسوفان مسلمان مطرح شده است.
اما مراد از فیلسوفان مسلمان نیز، فیلسوفان و متفکرانی است که در حوزه اخلاق کار فلسفی کرده و در مورد غرور نظراتی ارائه کردهاند. در کتاب ماجد فخری رویکردهای اخلاق اسلامی بیان شده است. با توجه به اینکه این رویکردها کلامی، فلسفی، دینی و تلفیقی هستند، به لحاظ منطقی باید بحث محدود به رویکرد فلسفی میشد، اما از آنجا که بحث غرور در اخلاق اسلامی محدود به رویکرد فلسفی نیست، حتی رویکردهای دینی، تلفیقی و کلامی مباحث غرور را بیشتر مطرح کردهاند، بنابراین در این فصل از هر رویکرد نظریه یک فیلسوف یا متفکر بیان شده است.
به این دلیل که بحث ما در حوزه فلسفه اخلاق است، لذا مباحث مربوط به غرور را محدود به فیلسوفان اخلاق میکنیم؛ اولاً به این علت که به لحاظ تقدم، حق با کسانی است که در حوزه فلسفه اخلاق کار کردهاند، مانند ابن مسکویه، خواجه نصیرالدین طوسی، غزالی، فیض کاشانی و … که کتاب اخلاقی دارند. دلیل دوم این است که فیلسوفان اسلامی که رویکردهای مشائی و اشراقی و حکمت الهی دارند، این رویکردها تأثیر مستقیمی در بحث غرور نداشته و نظر خاصی نیز در مورد غرور نداشتهاند. مثلاً فیلسوفانی همچون ملاصدرا و یا شیخ اشراق مباحث مربوط به غرور را به صورت مجزا مطرح نکردهاند.
برای تبیین فلسفی غرور از نظر فیلسوفان اسلامی در هر فصل ابتدا به تعریف غرور از نظر هر یک از این فیلسوفان پرداخته شده است. سپس ماهیت غرور بیان شده است، که آیا غرور رفتار بیرونی است و یا یک احساس درونی. در این بخش مشخص میکنیم که غرور با کدام یک از قوای انسان در ارتباط است. با توجه به قوای نفس، که قوای نباتی، حیوانی و انسانی است، ما میخواهیم مشخص کنیم که غرور آیا جزء قوای حیوانی انسان است، که همان قوه غضبیه و شهویه است، و یا جزه قوای انسانی که همان قوه عاقله است. وقتی جایگاه غرور به لحاظ ماهیت مشخص شد، سپس حکم اخلاقی غرور را بیان میکنیم، که وظیفه انسان در هر یک از این موارد چیست. ما در اینجا به دنبال این نیستیم که بگوئیم آیا غرور مثبت است یا منفی، بلکه قصد داریم نظراتی که در این مورد وجود دارد را بررسی کنیم، همچنین به دنبال راههای درمان غرور منفی نیز نیستیم، چرا که بحث وارد مسائل تربیتی میشود که خارج از حوزه این پایان نامه است.
1-1-1-1- سوالات اصلی
با توضیحات ارائه شده، مشخص میشود که مسائل اصلی این پایاننامه چنین است:
1- غرور از نظر فیلسوفان اسلامی به چه معناست؟
خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir
2- غرور از نظر فیلسوفان غربی به چه معناست؟
3- فیلسوفان غربی و اسلامی در تعریف غرور چه اختلافات و اشتراکاتی دارند؟
2-1-1-1- سوالات فرعی
در این راستا بررسی مسائل فرعی زیر نیز ضروری خواهد بود:
4- غرور به لحاظ ماهیت به چه معناست؟
5- حکم اخلاقی غرور از نظر فیلسوفان اسلامی و غربی چیست؟
2-1-1- فرضیه های تحقیق
2- برخی از فیلسوفان غربی مانند ارسطو، غرور را به معنای بزرگمنشی در نظر گرفتهاند و برخی دیگر، غرور را خودخواهی و خودپسندی تعریف کردهاند.
4- غرور به لحاظ ماهیت، ملکهای نفسانی است که از احساس درونی انسان نسبت به خود، ناشی میشود و باعث انجام عملی متناسب با آن احساس میگردد. حال اگر این احساس مناسب و بهجا باشد این غرور فضیلت است، اما اگر این احساس، یک احساس نامناسب و بیجا باشد، باعث ایجاد غرور کاذب و منفی در انسان میگردد، در اینصورت غرور رذیلت خواهد بود.
3-1-1- ضرورت انجام تحقیق
از آنجا که غرور در معنای منفی، یکی از بدترین رذایل و بیماریهای مهلک روانی و اخلاقی میباشد و به کبر و خودپسندی میانجامد، لذا بحث کردن در مورد ریشههای آن و تشخیص موارد مثبت غرور از موارد منفی جایگاه ویژهای دارد. همچنین اگر غرور امری مثبت و در معنای عزت نفس به کار رود، آثار و پیامدهای زیادی در زندگی فردی اجتماعی خواهد داشت. بنابراین بحث در مورد جنبههای مختلف غرور، امری ضروری خواهد بود.
4-1-1- پیشینه تحقیق
به طور کلی بحث از غرور در بین فیلسوفان اسلامی و غربی به لحاظ جنبههای منفی و مثبت آن و تبیین فلسفی غرور در این موارد دیده نمیشود. بنابراین بحث فلسفی در مورد غرور و نظر فیلسوفان اسلامی و غربی در مورد جنبههای مختلف غرور و بررسی نقاط اختلاف و اشتراک فیلسوفان اسلامی و غربی مبحثی است که تحقیقی در مورد آن صورت نگرفته است.
فرم در حال بارگذاری ...
[شنبه 1400-05-16] [ 01:37:00 ب.ظ ]
|