فصل اول :کلیات

 

1-1-  بیان مساله تحقیق.. 2

 

1-2-  بیان ضرورتهای انجام تحقیق.. 7

 

1-3- بیان اهداف تحقیق.. 10

 

1-4- محدوده مکانی مورد مطالعه 11

 

1-5- تعریف مفاهیم. 13

 

1- 5-1-فرهنگ سیاسی.. 13

 

1-5-2-فرهنگ سیاسی دمکراتیک… 14

 

1-5-3- بررسی مفهوم طبقه متوسط جدید. 15

 

1-5-3-1- مفهوم طبقه. 15

 

1-5-3-2- طبقه متوسط جدید. 18

 

فصل دوم :مبانی و چهارچوب نظری

 

2-1- پیشینه تحقیق.. 24

 

2-1-1- تحقیقات  خارجی (اروپایی و آمریکایی) 24

 

2-1-1-1- آلموند و وربا 24

 

2-1-1-2- رونالد اینگلهارت… 25

 

2-1-1-3-رابرت پاتنام. 27

 

2-1-1-4- لاری دایاموند. 27

 

2-1-1-5- استیون ای . فینکل.. 28

 

2-1-1-6- الکس وان سیکل.. 28

 

2-1-1-7- پل زیگموند. 29

 

2-1-2- مطالعات تطبیقی آسیایی – اروپایی.. 29

 

2-1-2-1- تحقیق ایچی ایکدا ، یاسو یامادا و ماسارو کونو (2004) 29

 

2-1-2-2- تحقیق ژان بلوندل و تاکه شی اینوگوچی (2006) 31

 

2-1-2-3-  تحقیق اویچول کیم، گیر هلگسون و بیانگ مان (دمکراسی، اعتماد و اثر بخشی سیاسی) (2007) 33

 

2-1-2-4- مارک تسلر. 35

 

2-1-2-5- دانیل پرایس(1999) 36

 

2-1-3- مطالعات داخلی.. 37

 

2-1-3-1- محمود سریع القلم. 37

 

2-1-3-2- ماروین زونیس(1975) 38

 

2-1-3-3- آر .دی . گاستیل.. 39

 

2-1-3-4-حسین بشیریه( 1375) 39

 

2-1-3-5- کتابی و همکاران (1380) 39

 

2-1-3-6-سرمایه اجتماعی و گونه های دمکراتیک فرهنگ سیاسی.. 40

2-1-3-7- مسعود گلچین و همکاران (فرهنگ سیاسی دموکراتیک و عوامل مرتبط با آن) (1378)، 41

 

2-1-3-8- سرمایه اجتماعی ، جامعه مدنی و دموکراسی.. 41

 

2-1-3-9- بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر مشارکت سیاسی– اجتماعی.. 42

 

2-1-3-10- بررسی عوامل موثر بر فرهنگ سیاسی در شهر شیراز. 42

 

2-1-4- جمع بندی ادبیات تحقیق.. 42

 

2-2- مبانی نظری.. 44

 

2-2-1- رویکردهای روانشناسانه. 46

 

2-2-1-1- نظریه فرهنگ مدنی.. 46

 

2-2-1-2- رهیافت توسعه سیاسی.. 49

 

2-2-1-3- رهیافت معرفت شناسانه. 51

 

2-2-2- نظریات متاثر از رهیافت مدرنیسم. 53

 

2-2-3- نظریه های مربوط به جامعه مدنی.. 58

 

2-2-4-  رویکردهای نظری درباره رابطه مذهب و گرایش به دمکراسی.. 68

 

2-2-5- جمع بندی مباحث نظری.. 71

 

2-3- چهارچوب نظری.. 72

 

2-5- فرضیات تحقیق.. 82

 

2-6- تعاریف مفهومی و عملیاتی.. 84

 

2-6-1- فرهنگ سیاسی دمکراتیک… 84

 

2-6-2-متغیرهای مستقل.. 92

 

2-6-2-1- احساس امنیت… 92

 

2-6-2-2- دینداری.. 95

 

2-6-2-3-موقعیت اقتصادی – اجتماعی.. 97

 

2-6-2-4-میزان استفاده از رسانه های جمعی.. 100

 

2-6-2-5- سرمایه اجتماعی.. 101

 

2-6-2-6- ارزش های فرامادی 105

 

فصل سوم :روش تحقیق

 

3-1- روش تحقیق.. 108

 

3-2- تکنیک جمع آوری داده ها 108

 

3-3- جامعه آماری.. 109

 

3-4- حجم نمونه. 109

 

3-5- روش نمونه گیری 110

 

3-6- ابزار اندازه گیری ( پایایی و روایی ) 113

 

3-6-1- پیش آزمون ( پایایی) 114

 

3-6-2- اعتبار ابزار اندازه گیری.. 115

 

فصل چهارم :تجزیه و تحلیل داده ها

 

4-1- تحلیل یک متغیره 118

 

4-1-1- توزیع جنسی پاسخگویان 118

 

4-1-2- وضعیت سنی پاسخگویان. 118

 

4-1-3- رشته تحصیلی.. 119

 

4-1-4- توزیع پاسخگویان از نظر موقعیت شغلی.. 120

 

4-1-5- اعتماد درون گروهی.. 120

 

4-1-6- اعتماد نهادی.. 121

 

4-1-7- اعتماد برون گروهی ( اعتماد تعمیم یافته ) 122

 

4-1-8- انسجام اجتماعی 123

 

4-1-10- سرمایه اجتماعی کل.. 125

 

4-1-11-  دینداری 126

 

4-1-12-امنیت اقتصادی.. 127

 

4-1-13- احساس امنیت جانی.. 128

 

4-1-14- احساس امنیت سیاسی 129

 

4-1-15- احساس امنیت اجتماعی کل.. 130

 

4-1-16- استفاده از رسانه های مکتوب… 131

 

4-1-17- استفاده از رسانه های صوتی ، تصویری داخلی.. 132

 

4-1-18- استفاده از رسانه های صوتی ، تصویری خارجی.. 133

 

4-1-19- استفاده از اینترنت 134

 

4-1-20- مصرف رسانه ای کل.. 135

 

4-1-21- تحصیلات 136

 

4-1-22- درآمد. 136

 

4-1-23- پایگاه اقتصادی – اجتماعی.. 137

 

4-1-24- گرایش به ارزش های فرامادی.. 138

 

4-1-25- شاخص ها و معرف های متغیر وابسته ( گرایش به فرهنگ دموکراتیک ) 139

 

4-1-25-1- مدارای سیاسی.. 139

 

4-1-25-2- حمایت از ارزش آزادی.. 140

 

4-1-25-3- حمایت از تساوی جنسیتی.. 141

 

4-1-25-4- مطلوبیت حکومت دمکراتیک 142

 

4-1-25-5- دانش سیاسی.. 143

 

4-1-25-6- علاقه سیاسی.. 144

 

4-1-25-7- مشارکت سیاسی.. 144

 

4-1-25-8- گرایش به جنبه های تکثر گرایانه و هنجارین فرهنگ دموکراتیک… 145

 

4-1-25-9- گرایش به جنبه های درگیرانه و رفتاری فرهنگ دموکراتیک… 146

 

4-1-25-10- میزان گرایش کلی به فرهنگ سیاسی دموکراتیک ( متغیر وابسته تحقیق ) 147

 

4-1-26- تحلیل عاملی بر روی شاخص ها و ابعاد متغیر وابسته. 148

 

4-2-تحلیل دو متغیری 150

 

4-2-1- رابطه بین جنسیت و فرهنگ دموکراتیک… 151

 

4-2-2- رابطه بین رشته تحصیلی و گرایش به فرهنگ دموکراتیک… 152

 

4-2-3- رابطه بین موقعیت شغلی و گرایش به فرهنگ دموکراتیک… 153

 

4-2-4- رابطه بین سن و گرایش به فرهنگ دموکراتیک… 154

 

4-2-5- رابطه بین تحصیلات ( سطح آموزش) و گرایش به فرهنگ دموکراتیک… 155

 

4-2-6- رابطه بین پایگاه اقتصادی – اجتماعی و گرایش به فرهنگ دموکراتیک… 156

 

4-2-7 رابطه بین امنیت اجتماعی و گرایش به فرهنگ دموکراتیک… 157

 

4-2-8- رابطه بین فرامادیگرایی و گرایش به فرهنگ دموکراتیک 158

 

4-2-9- رابطه بین استفاده از رسانه ها و گرایش به فرهنگ دموکراتیک… 159

 

4-2-10- رابطه بین دینداری و گرایش به فرهنگ دموکراتیک 160

 

4-2-11- رابطه بین اعتماد درون گروهی و گرایش به فرهنگ دموکراتیک… 161

 

4-2-12- رابطه بین اعتماد نهادی و گرایش به فرهنگ دموکراتیک… 162

 

4-2-13- رابطه بین اعتماد تعمیم یافته و گرایش به فرهنگ دموکراتیک… 163

 

4-2-14- رابطه بین انسجام اجتماعی و فرهنگ دموکراتیک… 164

 

4-2-15- رابطه بین مشارکت اجتماعی و گرایش به فرهنگ دموکراتیک… 165

 

4-3- رگرسیون چند متغیری.. 166

 

4-3-1- رگرسیون گرایش به فرهنگ سیاسی دموکراتیک با مشارکت شاخصه های توسعه. 166

 

4-3-2- رگرسیون گرایش به فرهنگ سیاسی دموکراتیک با مشارکت شاخصه های سرمایه اجتماعی.. 167

 

4-3-3-  رگرسیون گرایش به فرهنگ سیاسی دمکراتیک با مشارکت نسبی تمامی متغیرهای مستقل.. 168

 

فصل پنجم:جمع بندی و نتیجه گیری

 

نتیجه گیری.. 172

 

5-1- نتایج بخش توصیفی.. 172

 

5-2- نتایج بخش تبیینی.. 176

 

5-2-1- شاخص های توسعه و میزان گرایش به فرهنگ دموکراتیک 176

 

5-2-2- دینداری و گرایش به دموکراسی.. 179

 

5-2-3- شاخص های سرمایه اجتماعی و گرایش به فرهنگ سیاسی دموکراتیک… 180

 

5-4- خلاصه نتیجه گیری.. 184

 

فهرست منابع 188

 

پیوست ها 198

 

فهرست جدول ها

 

جدول 2-6-1- ابعاد فرهنگ سیاسی دموکراتیک… 87

 

جدول 2-6-2- معرف ها و گویه های فرهنگ سیاسی دموکراتیک… 90

 

جدول 2-6-3- معرف ها و گویه های امنیت اجتماعی.. 94

 

جدول2-6-4- معرف ها و گویه های سنجه دینداری.. 96

 

جدول 2-6-5- معرف ها و گویه های پایگاه اقتصادی – اجتماعی.. 99

 

جدول 2-6-6- معرف ها و گویه های استفاده از رسانه های جمعی.. 101

 

جدول 2-6-7- معرف ها و گویه های سرمایه اجتماعی.. 104

 

جدول 2-6-8- معرف ها و گویه های گرایش به ارزش های فرامادی.. 106

 

جدول 3-1- سهم هر یک از طبقات نمونه از حجم نمونه. 111

 

جدول 3-2- سهم زیر گروهها ی طبقات اصلی از حجم نمونه. 112

 

جدول 3-3- خوشه های انتخابی از زیر گروههای مختلف… 113

 

جدول 3-4- پایایی ابزار اندازه گیری فرهنگ سیاسی دموکراتیک ( متغیر وابسته ) 114

 

جدول 3-5- پایایی ابزار اندازه گیری سرمایه اجتماعی.. 114

 

جدول 3-6- پایایی ابزار اندازه گیری سنجه دینداری.. 115

 

جدول 3-7- پایایی ابزار اندازه گیری متغیر امنیت اجتماعی.. 115

 

جدول 4-1-1-  توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب جنس… 118

 

جدول 4-1-2- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن.. 118

 

جدول 4-1-3-  توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب رشته تحصیلی.. 119

 

جدول 4-1-4- فراوانی بر حسب موقعیت شغلی.. 120

 

جدول 4-1-5- اعتماد درون گروهی.. 120

 

جدول 4-1-6- اعتماد نهادی.. 121

 

جدول 4-1-7- اعتماد برون گروهی.. 122

 

جدول 4-1-8- انسجام اجتماعی.. 123

 

جدول 4-1-9- مشارکت اجتماعی.. 124

 

جدول 4-1-10- سرمایه اجتماعی کل.. 125

 

جدول 4-1-11- میزان دینداری.. 126

 

جدول 4-1-12- احساس امنیت اقتصادی.. 127

 

جدول 4-1-13- احساس امنیت جانی.. 128

 

جدول 4-1-14- احساس امنیت سیاسی.. 129

 

جدول 4-1-15- احساس امنیت اجتماعی کل.. 130

 

جدول 4-1-16- استفاده از رسانه های مکتوب… 131

 

جدول 4-1-17- استفاده از رسانه های صوتی تصویری داخلی.. 132

 

جدول 4-1-18- استفاده از رسانه های صوتی تصویری خارجی ( ماهواره ) 133

 

جدول 4-1-19- استفاده از  اینترنت… 134

 

جدول 4-1-20- مصرف رسانه ای کل.. 135

 

جدول 4-1-21- تحصیلات… 136

 

جدول 4-1-22- درآمد. 137

 

جدول 4-1-23- پایگاه اقتصادی – اجتماعی.. 137

 

جدول 4-1-24- گرایش به ارزش های فرا مادی.. 138

 

جدول 4-1-25-1- مدارای سیاسی.. 139

 

جدول 4-1-25-2- حمایت از ارزش آزادی.. 140

 

جدول 4-1-25-3-حمایت از تساوی جنسیتی.. 141

 

جدول 4-1-25-4- مطلوبیت حکومت دموکراتیک… 142

 

جدول 4-1-25-5-دانش سیاسی.. 143

 

جدول 4-1-25-6- علاقه سیاسی.. 144 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

 

 

جدول 4-1-25-7- مشارکت سیاسی.. 144

 

جدول 4-1-25-8- گرایش به جنبه های تکثر گرایانه فرهنگ دموکراتیک… 145

 

جدول 4-1-25-9- گرایش به جنبه های رفتاری فرهنگ دموکراتیک… 146

 

جدول 4-1-25-10- گرایش کلی به فرهنگ سیاسی دموکراتیک… 147

 

جدول 4-1-26-1- نتایج تحلیل عاملی شاخصه ها و معرف های فرهنگ دموکراتیک… 149

 

جدول 4-1-26-2- ابعاد معرف های فرهنگ دموکراتیک پس از تحلیل عاملی.. 150

 

جدول 4-2-1- جنسیت و فرهنگ دموکراتیک… 151

 

جدول 4-2-2-  رشته تحصیلی و فرهنگ دموکراتیک… 152

 

جدول 4-2-3- رابطه موقعیت شغلی و فرهنگ دموکراتیک… 153

 

جدول 4-2-4-  سن و فرهنگ دموکراتیک… 154

 

جدول 4-2-5- تحصیلات و فرهنگ دموکراتیک… 155

 

جدول 4-2-6-  پایگاه اقتصادی – اجتماعی و فرهنگ دموکراتیک… 156

 

جدول 4-2-7- امنیت اجتماعی و فرهنگ دموکراتیک… 157

 

جدول 4-2-8- فرامادی گرایی و فرهنگ دموکراتیک… 158

 

جدول 4-2-9-  استفاده رسانه ای و فرهنگ دموکراتیک… 159

 

جدول 4-2-10- دینداری و فرهنگ دموکراتیک… 160

 

جدول 4-2-11- اعتماد درون گروهی و فرهنگ دموکراتیک… 161

 

جدول 4-2-12- اعتماد نهادی و فرهنگ دموکراتیک… 162

 

جدول 4-2-13-  اعتماد تعمیم یافته و فرهنگ دموکراتیک… 163

 

جدول 4-2-14- انسجام اجتماعی و فرهنگ دموکراتیک… 164

 

جدول 4-2-15- مشارکت اجتماعی و فرهنگ دموکراتیک… 165

 

جدول 4-3-1- رگرسیون گرایش به فرهنگ دموکراتیک با مشارکت شاخصه های توسعه. 166

 

جدول 4-3-2- رگرسیون گرایش به فرهنگ دموکراتیک با مشارکت شاخصه های سرمایه اجتماعی.. 167

 

جدول 4-3-3- رگرسیون گرایش به فرهنگ دموکراتیک با مشارکت تمامی متغیرها 168

 

جدول 5-1- توزیع پاسخگویان در گونه های چهار گانه فرهنگ سیاسی.. 173

 

-1-  بیان مساله تحقیق:

 

در این میان در عرصه علوم اجتماعی و سیاسی نیز دمکراتیک شدن و گرایش به فرهنگ دموکراسی به یکی از موضوعات مهم تبدیل شده و تحقیقات وسیعی را در این حوزه بر انگیخته است . بر این اساس است که در دوره معاصر ، فهم علت گذار بعضی از کشورها به دمکراسی و عدم گذار پاره ای دیگر ، برای محققان موضوعی مهم و درخور توجه بوده و محققان گوناگون پیش زمینه های متفاوتی را برای این گذار مطرح کرده اند (vanhanen,2003:15) .

 

این موضوع از نیمه دوم قرن بیستم و درست اندکی پس از جنگ جهانی دوم مطرح  گردید رخدادی که به اعتقاد براچر[2] متاثر از تجربه ناکام دمکراسی در آلمان دوران وایمار و ریشه نگرفتن ارزش های دمکراتیک در میان مردم این کشور علیرغم تصویب قانون اساسی دمکراتیک در این کشور بود . تجربه مذکور تحقیقات ملهم از این فاجعه را به این نتیجه رساند که دمکراسی بدون افراد دمکرات شکننده خواهد بود (  Inglehart,2009) . به این ترتیب توجه به میزان گرایش های عمومی به  ارزش ها و فرهنگ دمکراتیک جنبه مهمی از مطالعات درباره دمکراسی را به خود اختصاص داد و از نیمه دوم قرن بیستم به این سو دیدگاه و رهیافت فرهنگ سیاسی به یکی از دیدگاههای رایج تحقیقی بدل گشت .

 

در این دوره بحث ها و نظریاتی که پیرامون فرهنگ سیاسی شکل می گرفت عمیقا تحت تاثیر رهیافت موسوم به مدرنیسم و یا نوسازی بود و در ذیل آن مطرح می گردید به گونه ای که بین مدرنیسم و دمکراسی یک نوع رابطه لازم و ملزوم برقرار می ساخت . سیمور مارتین لیپست[3] یکی از برجسته ترین نظریه پردازانی است که در اواخر دهه پنجاه در توضیح و تبیین رابطه علی بین دمکراسی و مدرنیسم به مفهوم عقاید  و ارزشهای عمومی متوسل می شود و استدلال می کند که مدرنیسم عقاید عمومی را به شیوه ای تغییر می دهد که باعث می گردد مردم از اصول دمکراتیک نظیر تکثر گرایی سیاسی و کنترل عمومی بر قدرت حمایت کنند لیپست معتقد بود دمکراسی به فرهنگی حمایت کننده نیاز دارد پذیرش آزادی بیان ، آزادی مطبوعات و آزادی های دینی پیش شرط های تحقق دمکراسی است که در نتیجه تحولات ناشی از مدرنیسم فراهم می شود   lipset , 1994 :3)).

 

ساموئل هانتینگتون[4] نیز استدلال می کند که افزایش تمایلات عمومی برای آزادی مکانیسم واسطی را ایجاد می کند که از طریق آن مدرنیسم به رشد جنبش های دمکراسی خواهی در کشور ها در دهه های اخیر منتهی می شود  ( . (Inglehart,2009

 

طرح مبحث نظری فوق به این دلیل صورت می گیرد که میتوان در آن مبنایی را برای طرح مسئله و بیان موضوع  تحقیق جستجو کرد .

 

دوگانگی یا چند گانگی فرهنگ سیاسی موضوعی است که از ابتدای مطرح شدن مفهوم فرهنگ سیاسی در قالب اصطلاح خرده فرهنگ سیاسی مورد توجه قرار گرفته است . آلموند و پاول[5] نیز این مفهوم را به این شکل تعریف کرده اند که : وقتی کشوری از لحاظ ایستارها و ارزشهای سیاسی ، دچار شکاف های عمیقی باشد گروههای مجزا را خرده فرهنگ سیاسی[6] می خوانیم شهروندان متعلق به این خرده فرهنگها ، دست کم در برخی موضوعات حاد سیاسی مانند مرزهای کشور ، سرشت رژیم یا ایدئولوژی درست ، دیدگاههای بسیار متفاوتی دارند  (Almond &Powell,1962,8) .

 

دوگانگی فرهنگی سیاسی در چنین جامعه ای که هنوز بسیاری از ساختارهای آن بر مبنای شکاف سنت و مدرنیته تقسیم بندی می شود نگارنده را واداشت به این مسئله بیندیشد که شاید مطالعاتی که تاکنون در این باره انجام شده و فرهنگ سیاسی آنرا در زمره فرهنگ های ماقبل مدرن ( اینگلهارت ، موج چهارم پیمایش ارزشهای جهانی ) فرهنگ سیاسی غیر دمکراتیک ( بشیریه 1375 ، فولر 1373، حق خواه 1385 ) فرهنگ عشیره ای ( سریع القلم ، 1377)  قرار می دهد به این دلیل است که به ماهیت خرده فرهنگی فرهنگ سیاسی توجهی نداشته و موضوع فرهنگ سیاسی را بدون تفکیک طبقات جدید و سنتی و بصورت سر جمع و کلی مورد نظر قرار می دهند . روزنبام[7] در این باره معتقد است که غیر محتمل است که در جوامع امروزین فرهنگ سیاسی یکدستی یافت شود بجای آن سمتگیری های مختلفی وجود دارد و فرهنگ سیاسی واقعی ترکیبی ازعناصر مختلف است (عالم ،1371 ،ص115) در حوزه فرهنگ سیاسی ، بهترین معیار و شاخصی که بر اساس آن بتوان خرده فرهنگ سیاسی مدرن را از سنتی تشخیص داد همانطور که نظریه مدرنیسم مطرح میکند میزان گرایش به ارزشها و شاخص های دمکراتیک است .

 

بهمین دلیل بررسی میزان گرایش به فرهنگ سیاسی دمکراتیک در بین طبقه متوسط جدید بخش نخست و توصیفی مطالعه را تشکیل می دهد. در این بخش سوال اصلی و عمده تحقیق این خواهد بود که تا چه میزان  فرهنگ سیاسی در میان این طبقه به فرهنگ سیاسی دمکراتیک نزدیک است