:

تاثیر خشکی تابع مدت آن، مرحله رشد گیاه زراعی، رقم و گونه زراعی، نوعی خاک و فعالیت های مدیریتی برای سازگاری به خشکی می باشد، گلدهی حساس ترین مرحله رشد گیاهان زراعی به خشکی است که بر عملکرد دانه گیاه  تاثیر دارد، دو هفته تنش خشکی در طول مرحله گلدهی می تواند به کاهش کامل عملکرد دانه بیانجامد، در شرایط تنش خشکی سطح خاک شروع به خشک شدن می کند اما عمق خاک هنوز مرطوب می باشد اما ریشه های گیاه توانایی جذب آب را دارد در نتیجه ریشه عمیق می تواند در ایجاد تحمل به خشکی ارقام نسبت به ریشه ای سطحی موثرتر باشد به این دلیل، ریشه های عمیق معیار اندازه گیری مناسبی برای تحمل به خشکی در مزرعه می باشد(کوچکی و خواجه حسینی،1387).

توانایی تولید غذا یکی از عوامل اصلی توسعه جوامع بشری است که برای تداوم آن علاوه بر به نژادی، تامین و حفظ حاصلخیزی خاک امری ضروری است (سالک‌گیلانی و همکاران، 1383؛ قنبری پیرگامی و همکاران، 1381).

امروزه به تثبیت بیولوژیک نیتروژن از طریق باکتری های همیار آزادزی از جمله (آزوسپریلوم[7]) و (ازتوباکتر[8])  توجه ویژه ای معطوف شده است (تیلاک و همکاران[9]، 2005). کود بیولوژیک نیتروکسین دارای مجموعه ای از باکتری های تثبیت کننده نیتروژن از جنس ازتوباکتر و آزوسپریلوم است که رشد و توسعه ریشه و قسمت های هوایی گیاهان را موجب می شود (گیلیک و همکاران[10]، 2001).

1-1-     اهمیت موضوع

درصد بالای پروتئین، پر­برگی و خوشخوراکی و عدم وجود اسید پروسیک، چهار کربنه بودن، توانایی بالای تولید آن در نواحی گرم و خشک و بالا بودن کارآیی مصرف آب آن نسبت به گونه­های سه کربنه، همگی باعث شده که به­صورت گیاهی مطلوب برای کشت در نواحی گرم و 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

  خشک که با محدودیت آب مواجه هستند، محسوب گردد (ناخدا و همکاران، 1379).

تنش خشکی باعث افزایش درصد ماده خشک و و همچنین باعث بالا رفتن درصد قندهای محلول می شود (رهبری و همکاران، 1390). واكنش های گیاهان نسبت به تنش خشكی در سطوح مختلف از سلول تا تمام گیاه و بسته به شدت و مدت تنش و نیز بر حسب گونه ی گیاه و حتی در ژنوتیپ های متعلق به یك گونه متفاوت است (چاوس و همکاران[12]، 2002؛ جلال و همکاران[13]، 2008). ارزن و سورگوم مهم‌ترین گیاهان علوفه‌ای در مناطق خشک می‌باشند که تحمل نسبی بالایی به تنش خشکی دارند و به علت همین سازگاری و بالا بودن کارایی مصرف آب می‌توانند در این شرایط عملکرد رضایت بخشی تولید نمایند (مونترال و همکاران[14]، 2007). رهبری و همکاران (1390) بیان کردند تنش خشکی در ابتدای گلدهی باعث کاهش عملکرد علوفه در هکتار می شود.

عوامل محدود کننده فتوسنتز به دو دسته تقسیم می شوند:

1-عوامل روزنه ای که منجر به کاهش انتشار Co2 به فضای بین سلولی در اثر کاهش هدایت روزنه ای می شوند،

2-عوامل غیر روزنه ای که با طولانی تر شدن دوره تنش بروز می کند و فتوسنتز را از طریق تاثیر مستقیم بر کمبود آب بر فرایندهای بیوشیمیایی فرآوری کربن را محدود می کند (احمدی و همکاران، 1387).

عملکرد محصولات زراعی در شرایط بدون تنش،تابع میزان دریافت تابش خورشیدی، تبدیل آن به ماده خشک و تسهیم ماده خشک تولید شده بین اندام های متنوع گیاهی،از جمله اندام های قابل برداشت (محصول) است (امام و ثقه الاسلامی ،1384).

خشکی مهمترین محدود کننده تولید موفقیت آمیز محصولات زراعی در سراسر جهان به شمار می آید (ام سی دونالد[15]، 2003). کاهش محصولات زراعی در اثر تنش خشکی در مناطق نیمه گرمسیر در غرب آسیا و شمال آفریقا بین 35% تا 50% تخمین زده شده است (صباغ پور،1385). خشکی هنگامی ایجاد می شود که مجموعه ای از عوامل فیزیکی و محیطی، فراهمی آب در محیط ریشه یا ساختار گیاه را کاهش داده و در نتیجه میزان محصول را کاهش می دهد، این کاهش ممکن است حاصل تاخیر یا عدم استقرار بوته ها، ضعیف ماندن یا از بین رفتن بوته های استقرار یافته، مستعد شدن گیاه نسبت به حمله بیماری ها و آفات و تغییرات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی در سوخت و ساز گیاهان باشد (امام و نیک نژاد1383).

خشکی در هر زمان در مرحله زایشی ممکن است بر کاهش عملکرد دانه بیانجامد، در ذرت کمبود رطوبت در طول مرحله  پر شدن دانه، اندازه نهایی دانه کاهش می یابد (امام و همکاران1386). در مناطقی که شدت تنش خشکی به حدی نیست که بقای گیاه زراعی را تهدید کند تحلیل بهره دهی تولید باید بر مبنای میزان آب قابل استفاده توسط گیاه صورت گیرد تا با بهره برداری از شرایط ناشی از محدودیت آب بتوان بر محصول قابل برداشت دسترسی پیدا کرد (کوچکی و خواجه حسینی،1387).

استفاده از کود های زیستی نیتروکسین با هدف افزایش حاصلخیزی طبیعی خاك از طریق بهینه سازی منابع قابل دسترس، جهت نیل به عملكردهای كمی و كیفی بالا در گیاهان زراعی مورد توجه قرار گرفته است (موباسارا و همکاران[16]، 2008).