لولة‌ گوارش پرندگان به هنگام تفریخ كاملاً استریل می­باشد. جوجه­ها بلافاصله پس از تفریخ شروع به نوك­زدن و خوردن مواد درون آشیانه یا بقایای پوسته می­كنند. در این زمان میكروب­های آشیانه یا محل جوجه­كشی به سرعت در روده جایگزین می­شوند. در رودة كوچك جمعیت باكتریایی مشابه با پرندگان بالغ، ظرف دو هفته پس از تفریخ ظاهر می­شود. این زمان برای سكوم­ها تا بیش از 30 روز به طول می­انجامد. این توسعه آهسته به نظر می­رسد كه به علت تفریخ در شرایط بسیار بهداشتی و همچنین شرایط پرورش تجارتی جوجه­ها و عدم تماس با مرغ مادر باشد. بنابراین میكروفلور بالغ به سهولتی كه در دنیای وحش حاصل می­شود، در شرایط پرورش تجارتی به دست نمی­آید. مجرای معدی-روده­ای حیوانات مهره­دار، متراكم­ترین محل استقرار میكروارگانیسم­ها است. این مجموعة میكروبی دارای تأثیر قوی بر میزبان خود می­باشند. در ماكیان میكروب­های بسیار متنوعی در طول روده زندگی می­كنند. تعداد سلول­های میكروبی موجود در دستگاه گوارش ماكیان (به صورت متصل به سطوح مخاطی یا ذرات غذا و یا به صورت آزاد در حفرة گوارشی)، حاوی چند صد گونة میكروبی به تعدادی افزون بر سلول­های بدن میزبان می­باشند (مید، 2000).

میكروفلور طبیعی روده را می­توان در سه دسته جای داد، که عبارت از: گروه عمدة غالب ( بیش از 90 درصد و مطلقاً بی­هوازی هستند نظیر لاكتوباسیلوس­ها، بیفیدوباكتری­ها و باكتریوئیدها)، گروه میكروفلور همراه (كمتر از 5 درصد،‌ بی­هوازی اختیاری مانند ای. كولای و انتروكوكسی­ها) و گروه فلور باقیمانده (كمتر از 1 درصد، نظیر كلستریدیا و استافیلوكوك­ها). گونه­های باکتریایی از نظر ترجیح مواد غذایی و احتیاجات رشد با یکدیگر متفاوت هستند.

استفاده از آنتی بیوتیک­ها معایبی به همراه دارد. فلور طبیعی روده را تغییر می­دهد که ممکن است سبب حساسیت حیوان نسبت به برخی عوامل بیماریزا گردد. با مصرف آنتی بیوتیک­ها، باکتری ها­به آنها مقاوم شده و می­توانند این مقاومت را از طریق ژنتیکی و پلاسمیدها به باکتری­های نسل بعد انتقال دهند. باقی ماندن این داروها در محصولات دامی مانند گوشت و تخم مرغ و مصرف آنها توسط انسان، امکان انتقال به انسان را فراهم می­کند. این امر باعث می­شود که پاتوژن­های بدن انسان به آنتی بیوتیک­ها مقاوم گردند، به طوری که در موقع بروز بیماری یا عفونت در افراد، مصرف آنتی بیوتیک­ها مؤثر واقع نگردد. کارایی هضم در طیور بستگی به میکروارگانیسم­هایی دارد که به طور طبیعی در دستگاه گوارش یافت می­شوند. بنابراین هنگام استفاده از آنتی بیوتیک­ها در خوراک یک خطر بالقوه وجود دارد و لازم است میزان این خطر، در برابر فایده­ای که از انجام آن حاصل می­شود، محاسبه و مقایسه شود.

یکی از این افزودنی­های خوراکی گیاهان دارویی می­باشد.گیاهان دارویی به دلیل داشتن ترکیبات پیچیده می­توانند همزمان به اهداف مختلفی واکنش بدهند. ضمناً مقاومت به این ترکیبات گزارش نشده است. از دیگر مزایای این ترکیبات نسبت به محرک­های رشد شیمیایی می­توان به بهبود سیستم ایمنی خصوصاً در بیماری­های تضعیف کننده سیستم ایمنی اشاره کرد. هر چند واکسن­ها خواص تحریک ایمنی را دارند ولی به تنهایی برای حفاظت پرنده در مقابل عوامل بیماریزا کافی نیستند، در ضمن واکسن­ها خواص بهبود رشد ندارند. بنابراین استفاده از این ترکیبات در صنعت طیور می­تواند مفید باشد. با توجه به تاریخچه و گستردگی گیاهان دارویی در ایران، می­بایست استفاده از این منبع عظیم خدادادی و طبیعی که فاقد هر گونه آثار سویی می­باشد بیشتر مورد توجه قرار گیرد. امروزه بهره­گیری از دانش فن­آوری روز در صنعت گیاهان دارویی باعث تنوع تولید این فرآورده شده است، و انتظار می­رود که با تهیه انواع محصولات گیاهی با کاربردهای تخصصی در زمینه­ های مختلف پزشکی، دامپزشکی و دامپروری، در حذف مواد شیمیایی نامطلوب و کاهش ناهنجاری­ها و داشتن طبیعتی سالم، گام­های مؤثری برداشته شود. 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

1-1- مقاومت به آنتی بیوتیک ها

1-1-1- تعریف مقاومت

در صورت مقاوم بودن یک باکتریوم به یک آنتی بیوتیک، دستیابی غلظت مناسب آنتی بیوتیک در بافت­های بدن موجود زنده به حد مساوی یا بالاتر از حداقل غلظت بازدارنده رشد باکتری (MIC[1]) امکان پذیر نبوده، و نتیجه حاصله شکست درمان خواهد بود. با وجود این، بطور سیستماتیک نباید نتیجه­گیری شود که شکست درمان مترادف مقاومت به آنتی بیوتیک است (موژنی، 1382).

2-1-1- مخاطرات ناشی از باقی مانده داروها

مخاطرات باقی ماندۀ داروها برای مصرف کننده: (موژنی، 1382)

– خطرات غیر­مستقیم با انتخاب سویه­های باکتریایی مقاوم مربوط بوده که سرانجام می­تواند به بیماری­های باکتریایی در انسان منجر شود که درمان آنها در انسان مشکل خواهد بود.

یک مثال در مورد مقاومت باکتریایی در مورد باکتری سالمونلا است. مقاومت آنتی بیوتیکی سالمونلاها نسبت به آنتی بیوتیک­های متداول در حال افزایش است، به طوری که مطالعات فرهودی (1368) نشان می­دهد در کشور ما مقاومت نسبت به آمپی سیلین در سال 1368 برابر 85 درصد و تحقیقات همین محقق در سال1376، 95 درصد بوده است. لذا یافتن مادۀ ضد میکروبی جدید به ویژه با منشأ گیاهی از اهمیت خاصی برخوردار است. مقاومت­های آنتی بیوتیکی تهدید جدی برای سلامتی انسان و دام به ویژه با ایمنی ضعیف بوده و لذا یافتن مواد ضد میکروبی ارزان و مؤثر لازم و ضروری است (دخیلی و همکاران، 1385).

3-1-1- مصرف بی رویه آنتی بیوتیک­ها در طیور و سایر حیوانات و خطرات آن برای بهداشت انسان

مصرف آنتی بیوتیک­ها به میزان کم در جیره طیور و سایر حیوانات، ضریب تبدیل غذائی را بهبود می­دهد و از نظر اقتصادی، مقرون به صرفه است. برای این کار، از داروهائی از قبیل تتراسیکلین،     پنی سیلین و غیره استفاده می­کنند. این گونه کاربرد آنتی بیوتیک­ها منتج به تکوین و نگهداشت جمعیت­های مقاوم باکتری­های گرم منفی روده­ای در دستگاه گوارش طیور و سایر حیوانات شده است. بسیاری از این اجرام عوامل ژنتیک خارج کروموزومی (عواملR) دارند که مقاومت شدید در برابر یک یا چند آنتی بیوتیک مورد مصرف در درمانگاه را ایجاد می­کنند. این امر از نظر بهداشت انسان و حیوانات به طور بالقوه زیان­آور است و مخصوصاً در انسان، می­تواند موجب پراکنده شدن سالمونلاهای بیماریزا شود. همچنین انتقال اشریشیاهای مقاوم از حیوانات به انسان گزارش شده است که موجب می­شود تا تعداد این باکتری های مقاوم در روده انسان افزایش یابد. (تاج بخش ،1383).

جوجه­های کبابی یکی از منابع مهم باکتری­های مقاوم در برابر آنتی بیوتیک هستند و در کشتارگاه، سویه­های مقاوم محتویات جوجه­های آلوده، لاشه سایر طیور را آلوده می­کنند. معلوم شده که این سویه­های با منشأ طیور، می­توانند روده انسان­های داوطلب را تحت سیطره خود قرار دهند، در آنجا استقرار یابند، و پلاسمیدهای مربوط به مقاومت داروئی خود را به سویه­های مقیم روده انسان انتقال دهند. در یک بررسی، حضور پلاسمیدهای IncH (گروه عدم تجانسیH) را در لاشه­های طیور گزارش کرده­اند. این پلاسمیدها را عموماً مربوط به گونه­های سالمونلا می­دانند ولی به طور اتفاقی در سویه­های اشریشیاکلی انسانی یا حیوانی نیز یافت می­شوند. وجود این نوع پلاسمیدها در کلی باسیل­های لاشه طیور، از جنبه توان انتقال به سالمونلاها و تأثیر بد آن در بهداشت انسان، دارای اهمیت خاصی است. این پلاسمیدها، مقاومت در برابر داروهای آمپی­سیلین، استرپتومیسین، تتراسیکلین، کلرامفنیکل، کانامیسین، همچنین سولفانامیدها، و تری متوپریم را ایجاد می­کنند (تاج بخش ، 1383).

در پژوهشی جالب، تعداد کل باکتری­ها و همچنین تعداد باکتری­های گرم منفی هوازی و یا بی­هوازی اختیاری مقاوم در برابرعوامل ضد­میکروبی را در مدفوع جوجه­های که به جیره غذائی آنها مواد ضد­میکروبی اضافه شده بود، مورد مطالعه قرار دادند. در این بررسی باکتری­های مقاوم در برابر تتراسیکلین، کلرامفنیکل، استرپتومیسین، آمپی سیلین، یا کانامیسین مشخص شد. اشریشیاهای مقاوم، از تمام نمونه­ها جدا گردیدند و تعداد آنها 105 تا 1010 CFU[1] به ازای یک گرم مدفوع بود. مقاومت، در پروتئوس میرابیلیس،کلبسیلا نمونیا و گونه­های سودوموناس، همگانی نبود و در جوجه­هائی که این نوع مقاومت را نشان می­دادند، تعداد مقاوم­ها از گروهی به گروه دیگر متفاوت بود (حدود 103 تا 108 CFU به ازای هر گرم مدفوع). در مجموع، مقاومت نسبت به تمام عوامل ضد میکروبی (به استثنای کلرامفنیکل در اشریشیاکلی) حدود 103 CFU به ازای هر گرم مدفوع در کل مجموع باکتری­ها بوده است. بطورکلی از این بررسی چنین بر می­آید که سیطره و تزاید باکتری­های هوازی و یا بی­هوازی اختیاری گرم منفی در برابر آنتی بیوتیک­ها در جوجه­های تازه متولد شده تا حدی مربوط به انتخاب ناشی از مصرف مکمل غذایی آنتی بیوتیک­دار است. ولی اجباری نیست که حتماً منشأ جایگزینی سویه­های مقاوم، مصرف غذای محتوی آنتی بیوتیک باشد، آنچه از این امر مهم­تراست وجود سویه های مقاوم، در محیط اطراف جوجه­های تازه متولد شده است. اگر باکتریهایی که اولین بار جوجه را مورد تهاجم قرار می­دهند، حساس و یا مقاوم باشند با همین خاصیت در روده سیطره پیدا می­کنند، چه پرنده با غذای مکمل­دار تغذیه شود یا نشود. بنابراین مصرف مداوم و بی رویه آنتی بیوتیک­ها چه در حیوان و چه در انسان بیش از آنکه برای خود حیوان و یا انسان خطر داشته باشد، برای محیط زیست خطرناک است که از این رهگذر حیوانات و انسان­های پاک، بطور آنی آلوده به میکروبی می­شوند که از قبل، مقاومت دارند (تاج بخش، 1383).