1-1- آفتابگردان

آفتابگردان (.Helianthus annuus L) گیاهی یک‌ ساله متعلق به جنس هلیانتوس و تیره کامپوسیته یا آستراسه می‌باشد. جنس هلیانتوس بیش از 60 گونه دارد. نام جنس آفتابگردان از کلمه یونانی Helios به معنی خورشید و Anthos به معنی گل گرفته شده است. خاستگاه این گیاه زراعی، بین شمـال مکـزیـک و نبراسکا است و سرخ‌پوستان این منطقه اولین استفاده‌کنندگان آن بودند. گونه H.annuus در مقایسه با سایر گونه‌ها، بیشترین سطح زیر کشت را در دنیا به خود اختصاص داده است (گونزالو پرز و وریکن، 2007).

بر اساس آمار در سال 2005 آفتابگردان سومین منبع تهیه روغن خوراکی در جهان بوده است (بعد از سویا و کلزا). تولید در این سال 106× 31 تن و مناطق عمده کشت آن آرژانتین، کشور‌های اتحادیه اروپا، روسیه، اکراین و چین بوده است (FAO، 2007). بر اساس گزارش وزارت جهاد کشاورزی سطح زیر کشت آفتابگردان در ایران در سال زراعی 88-87، برابر با 19 هزار هکتار و با عملکرد 1 تن در هکتار بوده که در این سال در مجموع 18 هزار تن دانه آفتابگردان تولید شد.

1-1-1- خصوصیات گیاهی 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

آفتابگردان گیاهی دو‌لپه‌ای و یکی از اعضاه خانواده آستراسه (گل ستاره‌ای‌ها) با گل های ترکیبی است. این گیاه، یكساله با ساقه های قوی و محكم كه بلندی آن به 5/2-2 متر نیز می رسد. برگ‌های آن پهن، نوك تیز و دندانه دار یا بی دندانه و پوشیده از كرك است. گل‌های آن به شكل طبق، دایره‌ای شكل و بزرگ به قطر 50-40 سانتی متر بوده كه دور آن را زبانه‌های زرد فراگرفته است.

تا کنون گونه‌های دیپلوئید، تتراپلوئید و هگزاپلوئید آن شناخته شده است. آفتابگردانی که کشت می‌شود 34 کروموزومی (34=n2) است (گونزالوپرز، 2003).

آفتابگردان برای کشت در مناطق آب و هوایی مختلف بویژه در شرایط معتدل سازگار است. كاشت بذر در اوایل بهار انجام می‌گیرد. طول دوره رشد آفتابگردان بسته به رقم و كلیه عوامل محیطی از 90 تا 150 روز می‌باشد. آفتابگردان ریشه توسعه یافته‌ای دارد كه گیاه را به خشكی مقاوم می‌سازد، مشروط بر آنكه خاك عمیق بوده و تراكم و ساختمان خاك، محدود‌‌ كننده رشد ریشه نباشد. اگرچه آفتابگردان در یک محدوده‌ نسبتا وسیع از شرایط آب و خاک می‌تواند رشد کند ولی شرایط بهینه آن، خاک‌های زهکشی شده‌ با توانایی بالا در نگهداری آب و pH خنثی (5/7-5/6) می‌باشد. آفتابگردان از نظر عکس العمل نسبت به طول روز بی تفاوت است و به نور فراوان نیاز دارد (گونزالوپرز و وریکن، 2007).