یکی از اصول مسلم در بیان معارف دینی، مخاطب شناسی است. شناخت مخاطب و دانستن سطح درک و دریافتش نسبت به مسائل و قدرت تحلیل وی، از نکات ضروری در انتقال معارف است. از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز نقل شده که فرمودند: «ما پیامبران مأموریم با مردم به اندازه عقل و فهمشان سخن بگوییم.»[1]

امامان شیعه نیز همواره در بیان عقاید و افکار و نیز در مقام پاسخ‌گویی به سؤالاتی که از حضورشان پرسیده می‌شد، به این نکته عنایت ویژه داشته‌اند و گاه مخاطب را امر می‌کرده‌اند که کلامشان را برای کسی نقل نکند یا تنها برای عده خاصی نقل کند. از حضرت امیر (علیه‌السلام) نقل شده که به حذیفة بن یمان فرمودند: «با مردم نسبت به آنچه علم ندارند و ظرفیت درک و دریافتش در آنها وجود ندارد سخن مگو که طغیان می‌کنند و کافر می‌شوند. برخی از مسائل، پیچیده و مشکل است و اگر بار آن بر کوه‌ها هم نهاده شود، طاقت تحمل آن را ندارند.»[2] 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

در برخوردها و ارتباطات با برخی از برادران مسلمان غیرشیعی در ایران و دیگر کشورها، سؤالاتی از کاتب پرسیده شد که این حقیقت را روشن‌تر نمود؛ سؤالاتی در خصوص روایاتی که در کتب شیعه نقل شده و آنها را به صراحت کافر معرفی کرده است و بسیاری از عقایدشان را باطل دانسته است. این امر باعث می‌شد تمامی تلاش کاتب برای ایجاد الفت و برادری در چشم آنها منافقانه جلوه کند و اعتماد آنان را سلب نماید و آنان را وادار به پرسیدن این سؤال کند که: با وجود این همه روایات که در کتب شیعه نقل شده و ما را کافر می‌داند، چگونه ممکن است به شعارهای شما مبنی بر تقریب و برادری و … اعتماد کنیم؟!

در چنین شرایطی باید تلاش شود تا عقاید و افکار حقه شیعه در حد امکان با بیان ساده و علمی و قانع کننده به مخاطب انتقال یابد و تا اندازه‌ای سؤالات او را پاسخ دهد.

از همین رو، تصمیم بر آن شد تا با مطالعه روایات مرتبط با این موضوع پاسخ قابل قبولی را در ابتدا برای خود و سپس برای دیگران بیابم.

تحقیق حاضر که در چهار فصل ارائه شده، به بررسی موضوع کفر مخالف از دیدگاه روایات شیعی پرداخته است. فصل اول رساله به کلیات اختصاص یافته است. در فصل دوم بررسی‌های معناشناختی انجام شده و فصل سوم که بخش عمده این تحقیق است، به بررسی حکم مخالف در روایات شیعی پرداخته است. فصل چهارم و پایانی رساله نیز نتیجه‌گیری بر اساس روایات معارض را بر عهده دارد.