شخصیت آسمانی و والای علی علیه‌السلام بسیار عظیم­تر و گسترده­تر از آن است که یک فرد بتواند به ساحت آسمانی آن گام نهاده و توسن اندیشه را به جولان در آورد. احصاء و شمارش مناقب آن بزرگوار برای هیچ بشری میسر نیست و بسان اقیانوسی کرانه ناپیدا است.

 

علی علیه‌السلام کسی است که همگان محو صفات و کمالات وجودی او هستند. او کسی است که اگر درختان عالم، قلم شوند و دریاها مرکب و جنیان حسابگر و آدمیان نویسنده، نمی­توانند فضایل و افتخارات او را بشمار آورند.

 

 

 

 

 

 

 

 

زبان علم و خرد الکن از فضایل اوست		که کس علی نشناسد به غیر پیغمبر
کجا به وصف کمالات او توان پی برد		قلم شوند درختان و بحرها جوهر

ولی از آن‌جا که انسان کمال­گرا، همواره در زندگی در جستجوی بهترین‌ها است، در طول تاریخ، اندیشمندان و محققان زیادی به دنبال کسب معرفت و معرفی ابعاد وجودی این اعجوبه­ی الهی، آثار زیادی را خلق کردند و نویسندگان و هنرمندان بزرگی به منظور شناخت وجود والایش رنج­ها کشیده و در وصفش قلم­ها زده­اند، به امید آن‌که بتوانند قطره­ای از دریای وجود بیکرانش را دریابند.

 

در این میان شاعران برجسته و نامدار نیز این رسالت بزرگ دینی و انسانی را بر دوش خود احساس کردند و از ذوق و استعداد خود در جهت شناختن و شناساندن این شخصیت بی­نظیر بهره گرفته و مناقب و فضایل گسترده­ی آن بزرگوار را به زبان زیبای شعر به تصویر کشیدند.

 

این رساله بر آن است در حد توان خود گامی هر چند کوچک در این راستا بر دارد و گوشه­ای از معرفت والای آن امام همام را از طریق اشعار 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

  یکی از شاعران برجسته­ی عرب منعکس سازد. شیخ محمد علی یعقوبی، شاعر معاصر کشور عراق از جمله شاعران متعهد و مخلصی است که به دلیل روحیه­ی حساس و وجدان بیدارش همواره در برابر مذهب و میهنش احساس مسؤولیت کرده و با استفاده از استعدادهای ذاتی­اش، اشعار زیبا و ارزشمندی را در زمینه­های سیاسی، اجتماعی و مذهبی سروده است او دیوانی سرشار از اشعار ملی- میهنی دارد که در آن علیه دسیسه­های پلید استعمارگران می­تازد و از آرمان‌های مقدس ملت عرب دفاع می­کند.

هدف این پژوهش ترجمه و شرح این مقصوره است و علی‌رغم این‌که پژوهشگر تمامی تلاش خود را در جهت هر چه بهتر انجام دادن این رساله به کار گرفته ولی بدون تردید، خالی از نقص نیست. امید است اساتید و صاحب‌نظران محترم با راهنمایی­های ارزشمند خود نگارنده را در رفع نارسایی­های آن یاری دهند.

 

 

 

 

فصل اول-کلیات تحقیق… 1

 

1-1- بیان مسأله. 2

 

1-2- سؤال‏های پژوهش‏…. 2

 

1-3- پیشینه ی پژوهش…. 3

 

1-3-1- پژوهش‏های خارجی.. 3

 

1-4- حدود پژوهش…. 4

 

1-5- اهداف پژوهش…. 4

 

1-6- ضرورت انجام پژوهش…. 4

 

1- 7- روش شناسی پژوهش…. 5

 

فصل دوم-چارچوب مفهومی تحقیق… 6

 

2-1- تصویر شناسی.. 7

 

2-2- تاریخچه ی تصویر شناسی.. 9

 

2-3- اصول و فرضیه های تصویرشناسی.. 10

 

2-4- انواع تصاویر. 11

 

2- 4-1- تصاویر باز. 12

 

2-4-2- تصاویر بسته. 12

 

2-5- انواع تصویر پردازی.. 12

 

2-6- تصویرشناسی سیاسی.. 13

 

2- 7- مفاهیم تصویر شناسی.. 14

 

2-7-1- كلیشه. 14

 

2 -7- 2- الگوی قالبی.. 15

 

2-7-3- پیش داوری.. 16

 

2-7-4- تصویر. 17

 

2-7-5- بازنمایی.. 17

 

2-7-6- سمبل.. 17

 

2-7-7- افسانه. 18

 

2-8- تفاوت رویكردهای تصویری درمیان شعرای مشروطه. 18

 

فصل سوم- شعر سیاسی و معرفی شاعران مشروطه. 1

 

3-1- شعر سیاسی و کیفیت شعر شاعران مشروطه. 22

 

3-2- زندگی سید اشرف الدین گیلانی.. 24

 

3-2-1- نسب، تولد، کودکی و تحصیلات.. 24

 

3-2-2- وقایع جوانی و میانسالی و انتشار روزنامهی نسیم شمال. 24

 

3-2-3- واپسین سالهای عمر و وفات سید اشرف الدین.. 25

 

3-2-4- آثار سید اشرف الدین گیلانی.. 26

 

3-2-5- ویژگی و سرگذشت  روزنامهی نسیم شمال. 26

 

3-3- زندگینامه ی ملک الشعرای بهار. 28

 

3-3-1- نسب، تولد و کودکی.. 28

 

.. 29

 

3-3-3- زمان و علت فوت.. 29

 

3-3-4- مشاغل و سمتهای مورد تصدی.. 29

 

3-3-5- فعالیتهای آموزشی.. 29

 

3- 3-6-  بهار، سیاست و مشروطه. 30

 

3-3-7- آثار بهار. 32

 

3-3-8- سبک شعری بهار. 33

 

3- 4- زندگی نامه ی میرزاده عشقی.. 35

 

-4-1- نسب، تولد ،کودکی و تحصیلات.. 35

 

3-4-2- وقایع جوانی.. 36

 

3-4-3- محور های فکری و اندیشه سیاسی اجتماعی  عشقی.. 37

3-4-4- مرگ عشقی.. 39

 

3-4-5- سبک شعری  و آثار میزراده عشقی.. 40

 

فصل چهارم-تحلیل تصویرشناسی بیگانگان در اشعار گیلانی، بهار و عشقی.. 41

 

4-1- سید اشرف الدین گیلانی ( نسیم شمال). 42

 

کلیشه. 42

 

4-1-1-1- انگلیس… 42

 

4-1-1-1-1- تصویرشناسی انگلستان. 45

 

4-1-1-2- روسیه. 45

 

4-1-1-2-1- تصویرشناسی روسیه. 50

 

4-1-2- پیش داوری.. 51

 

4-1-2-1- فرنگ… 51

 

4-1-2-1-1- تصویرشناسی فرنگ… 55

 

4-1-2-2- موسیو مرنارد بلژیکی.. 56

 

4-1-2-2-1- تصویرشناسی موسیو مرنارد بلژیکی.. 56

 

4-1-2-3-  هنسیس بلژیکی.. 56

 

4-1-2-3-1- تصویرشناسی هنسیس بلژیکی.. 57

 

4-1-3- تصویر. 57

 

4-1-3-1- فرانسه. 57

 

4-1-3-1-1- تصویرشناسی فرانسه. 59

 

4-1-3-2- اعراب.. 59

 

4-1-3-2-1- تصویرشناسی اعراب.. 62

 

4-1-3-3-میرزا علی اکبر صابر(ملا نصرالدین): 62

 

4-1-3-3-1- تصویرشناسی میرزا علی اکبر صابر( ملانصرالدین) 63

 

4-2-ملک الشعرای بهار. 64

 

4-2-1- کلیشه. 64

 

4-2- 1-1- انگلستان. 64

 

4-2-1-1-1- تصویرشناسی انگلستان. 70

 

4-2-1-2- روسیه. 71

 

4-2-1-2- 1- تصویرشناسی روسیه. 76

 

4-2-1-3- چین.. 77

 

4-2-1-3- 1- تصویرشناسی چین: 78

 

4-2-2- الگوی قالبی.. 78

 

4-2-2-1- آلمان. 78

 

4-2-2-1-1- تصویرشناسی آلمان. 80

 

4-2-2- 2- عثمانی.. 80

 

4-2-2-2-1- تصویرشناسی عثمانی.. 82

 

4-2-2-3- کشورهای عربی: (اعراب) 82

 

4-2-2-3-1- تصویرشناسی کشورهای عربی( اعراب) 84

 

4-2-2-4-پاکستان: 85

 

4-2-2-4-1- تصویرشناسی پاکستان. 85

 

4-2-2-5- هند. 86

 

4-2-2-5-1- تصویرشناسی هند. 87

 

4-2-2-6-ژاپن.. 88

 

4-2-2-6-1- تصویرشناسی ژاپن.. 88

 

4-2-2-7- فرانسه. 89

 

4-2-2-7-1- تصویر شناسی فرانسه. 89

 

4-2-3- تصویر: 90

 

4-2-3-1- آمریکا 90

 

4-2-3-1-1- تصویرشناسی آمریکا 91

 

4-2-3-2- جمهوری آذربایجان. 91

 

4-2-3-2-1- تصویرشناسی جمهوری آذربایجان. 92

 

4-2-3-3-پوشکین.. 93

 

4-2-3-3-1-تصویرشناسی پوشکین.. 93

 

4-2-3-4-رابیند رانات تاگور. 94

 

4-2-3-4-1- تصویرشناسی رابیند رانات تاگور. 94

 

4-2-3-5-کنفوسیوس… 95

 

4-2-3-5-1- تصویرشناسی کنفوسیوس… 95

 

4-2-3-6-ادوارد براون. 95

 

4-2-3-6-1- تصویرشناسی ادوارد براون. 96

 

4-3- میرزاده عشقی.. 96

 

4-3-1-کلیشه. 96

 

4-3-1-1- انگلستان. 96

 

4-3-1-1-1- تصویرشناسی انگلیس… 105

 

4-3-1-2- روسیه. 105

 

4-3-1-2-1- تصویر شناسی روسیه. 108

 

4-3-2- الگوی قالبی.. 108

 

4-3-2-1- عثمانی (ترکیه) 108

 

4-3-2-1-1- تصویرشناسی عثمانی.. 110

 

4-3-2-2- آلمان. 110

 

4-3-2-2-1- تصویرشناسی آلمان. 111

 

4-3-3- تصویر: 111

 

4-3-3-1- فرانسه: 111

 

4-3-3-1-1- تصویرشناسی فرانسه. 113

 

4-3-3-2- داروین.. 113

 

4-3-3-2-1- تصویرشناسی داروین.. 114

 

4-3-3-3- بوآلو. 114 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

 

 

4-3-3-3-1- تصویرشناسی بوآلو. 115

 

4-3-4- پیش داوری.. 115

 

4-3-4-1- اعراب.. 115

 

4-3-4-1-1- تصویر شناسی اعراب.. 116

 

فصل پنجم-نتیجه گیری.. 117

 

5- نتیجه گیری.. 118

 

5-1- سید اشرف الدین گیلانی.. 119

 

5-1-1- کلیشه. 119

 

5-1-1-1- انگلیس… 119

 

5-1-1-2- روسیه. 119

 

5-1-2-پیش داوری.. 119

 

5-1-2-1- فرنگ… 119

 

5-1-2-2- موسیو مرنارد بلژیکی.. 120

 

5-1-2-3- هنسیس بلژیکی.. 120

 

5-1-3- تصویر. 120

 

5-1-3-1-فرانسه. 120

 

5-1-3-2- اعراب.. 120

 

5-1-3-3- میرزا علی اکبر صابر. 121

 

5-2-  ملک الشعرای بهار. 121

 

5-2-1- کلیشه. 121

 

5-2-1-1- انگلستان. 121

 

5-2-1-2- روسیه. 121

 

5-2-1-3- چین.. 122

 

5-2-2- الگوی قالبی: 122

 

5-2-2-1- آلمان. 122

 

5-2-3- تصویر: 124

 

5-2-3-1- آمریکا 124

 

5-2-3-2- جمهوری آذربایجان. 124

 

5-2-3-3- پوشکین.. 124

 

5-2-3-4- رابیند رانات تاگور. 124

 

5-2-3-5- کنفوسیوس… 125

 

5-2-3-5- ادوارد براون. 125

 

5-3- عشقی.. 125

 

5-3-1- کلیشه. 125

 

5-3-1-1- انگلیس… 125

 

5-3-1-2- روسیه. 125

 

5-3-2- الگوی قالبی.. 126

 

5-3-2-1- عثمانی.. 126

 

5-3-2-2- آلمان. 126

 

5-3-3- تصویر. 126

 

5-3-3-1- فرانسه. 126

 

5-3-3-2- داروین.. 126

 

5-3-3-3- بوآلو. 127

 

5-3-4- پیش داوری.. 127

 

5-3-4-1- اعراب.. 127

 

یادداشت ها: 129

 

فهرست منابع و مآخذ فارسی : 131

 

فهرست منابع و مآخذ خارجی : 136

 

بیان مسأله

 

فرمان مشروطیت که در سال 1324ق. به امضای «مظفرالدین» شاه رسید، دست‌آورد نهضتی سیاسی- اجتماعی بود که پیش‌تر از آن، در اثر بیداری جامعه‌ی ایرانی، تحت تأثیر عوامل متعدّد فرهنگی و اجتماعی حاصل شده بود. ادبیات غرب با انقلاب مشروطه به ایران راه یافت؛ چرا که ملت‌های اروپایی تجربه‌ی بیش‌تری در تحولات سیاسی داشتند در نتیجه افکار نوین سیاسی و اجتماعی غرب وارد ایران شد و زمینه برای تحولی اساسی در شکل اداره‌ی کشور و طرز زندگی مردم فراهم گردید؛ به نوعی که می‌توان ادبیات مشروطه را تلاش مردم ایران برای استقرار حکومت قانون و رهایی از چنگال استبداد تفسیر کرد.

 

تعامل و تقابل فرهنگی ایران با کشورهای دیگر سبب تأثیرپذیری‌ها و تأثیرگذاری‌های فراوان و درنهایت ایجاد تصاویر و الگوهای خاص در دوره‌های مختلف گردیده است. در دوره‌ی مشروطه که ارتباط ایران با کشورهای دیگر به ویژه اروپاییان افزایش می‌یابد بازتاب تصاویر« دیگری » در شعر شاعران نیز فزونی می‌گیرد و به خوبی می‌توان انعکاس آن را در شعر شاعران معاصر دید. سادگی، بیان بی‌پیرایه و کوچه و بازاری بودن شعر شاعران عصر مشروطه، برگرفته از موج جدید تجدّد و تحوّلی است که در اثر ارتباطات روشنفکران و ادیبان ایران با دیگر کشورها به ویژه مغرب زمین حاصل شده است.

 

با توجه به توسعه‌ی ارتباطات فرهنگی، سیاسی، علمی و یا حتی نظامی با دیگر كشورها از دوره‌ی مشروطه به بعد و به ویژه نفوذ استعماری كشورهایی چون انگلیس، روسیه، آلمان و فرانسه در ایران، تصویر ارائه شده از این كشورها به شكل‌های مختلف در شعر شاعران معاصر، افزایش یافته است.

حرمت ربا بوسیله كتاب خدا و سنت یعنى كلمات معصومین (علیهم السلام ) و اجماع مسلمین ثابت شده است، بلكه بعید نیست كه از ضروریات دین باشد، و در كتاب عزیز و اخبار بسیارى برحرمت آن به شدّت تأکید شده است . تا جایى كه از امام صادق علیه السلام خبر صحیح وارد شده كه فرمودند: «گناه یك درهم ربا ، از گناه هفتاد بار زنا با محارم مثل مادر و خواهر و… بزرگتر است » .[1]

 

ربا و رباخوارى در دین مبین اسلام از جمله گناهان كبیره است که هیچ گناهى بدتر و هلاك‌كننده‌تر از آن نیست، و مسلمین به شدت از آن نهى شده اند و مجازات هاى سنگینى نیز براى این کار در نظر گرفته شده است . شاید یکى از علل این مسأله ، ضربات شدیدى است که ربا بر پیکره اقتصادى جامعه وارد مى کند و از آنجا که طبق نص صریح قرآن کریم مسلمانان نباید تحت سیطره هیچ قوم و ملتى قرار گیرند ، اسلام با نهى عمل زشت ربا ، قصد شکوفایى اقتصادى مسلمین را دارد.
اما با این حال  به علت مشکلات شدید اقتصادى و معیشتى مردم  و سود بالایى که ربا براى رباخواران دارد ، نزول خوارى همچنان در سطح اجتماع در ابعاد مختلف وجود دارد.

پس بر هر یك از اهل دین و ایمان لازم و واجب است كه در معاملات خود بطور کامل احتیاط نمایند ، تا اینكه مبادا- نعوذ باللّه- مرتكب این صفت خبیثه  كه باعث هلاكت دنیا و آخرت است ، بشوند . و به تجربه ، اثبات شده که هر رباخوارى سرانجام به فقر مبتلا مى‌شود .

 

شكّى نیست كه پرهیز از ربا متوقف بر دانستن مسائل رباست ، پس برای ارباب معامله لازم و ضروری است كه مسائل تجارت را کسب نمایند . خصوصاً مسائل ربا را چنان که حقّ مطلب است ، یاد بگیرند ، تا ازآن مصون بمانند.

 

در این تحقیق تلاش شده که ربا و مسائل آن  از دیدگاه دو فقیه بزرگ شیعه سیّد محمّد جواد حسینی عاملی در کتاب مفتاح الکرامه فی شرح قواعدالعلامه و محمّدحسن نجفی در کتاب جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام مورد بررسی و مطالعه دقیق قرار گرفته ، سپس آراء این دو فقیه بزرگوار با هم تطبیق داده شده است .  تحقیق در پنج فصل تدوین شده است . در فصل اول کلیات تحقیق، فصل دوم ربای معاملی، فصل سوم ربای قرضی، و فصل چهارم حیله های ربا و فصل پنجم استثنائات ربا پرداخته شده است .

 

از بررسی و تطبیق آراء صاحب مفتاح الکرامه و صاحب جواهر الکلام ، این نتیجه بدست آمد که این دو فقیه بزرگوار ، در اکثر مسائل ربا با هم وحدت نظر دارند ؛ امّا در بحث بیع اشیاء معدود و حیله های ربا و استثنائات ربا ، در برخی موارد جزیی با هم اختلاف نظر دارند .

 

1- عاملى، حرّ، وسائل الشیعة، ج‌18، ص117.

 

بیان مسأله 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

 

 

حرمت ربا از مسائل مهمّ در فقه اسلام است و بازتاب گسترده‌اى در آیات و روایات دارد .  بسیارى از

 

فقهاى بزرگ هنگامى كه وارد این مبحث شده‌اند ، تنها به بیان دلایل سه‌گانه ( قرآن و حدیث و اجماع ) بسنده كرده‌اند . در حالى که بدون ‌شك ، تحریم ربا با دلیل عقل نیز قابل اثبات است ، بنابراین ادلۀ اربعه (قرآن ، سنّت ، اجماع و دلیل عقل) بر تحریم رباخوارى و اهمیّت این گناه بزرگ گواهى مى‌دهد و حدّ اقل هفت آیۀ قرآن به وضوح تحریم ربا را ثابت مى‌كند.

 

ربا در اصطلاح شرع ، معامله‌ی دو همجنس همراه با زیادی در یکی از آن دو است ، كه در زمان شارع و یا در عرف، با كیل و وزن تقدیر می‌شوند . خواه این زیادی حقیقی باشد یا زیادی حکمی . یا وام گرفتن یكی از آنها همراه با زیادی است . هر چند با كیل و وزن اندازه‌گیری نشوند ، در صورتی كه زیادی دهنده حربی نباشد . و همچنین طرفین ، پدر و فرزندش یا  زوج و زوجه اش نباشد .

 

ربا بر دو قسم است :

 

1- ربای معاملی( معاوضی ) :  ضابطه ی آن همجنس بودن است و اینکه هر دو مکیل یا موزون باشند .  برای تحقق ربای معاملی ، دو شرط لازم است :

 

الف- همجنس بودن معوضین یعنی ثمن و مثمن باید از یک جنس باشند . ب- هردو عوض باید مکیل یا

 

موزون باشند ، به عبارتی هر دو باید با پیمانه یا وزن کردن اندازه گیری شوند .

 

2- ربای قرضی : ضابطه اش این است که بر قرض گیرنده زیادی عینی یا وصفی شرط شده باشد ، خواه ، کیلی یا وزنی باشد یا نه . پس ربای قرضی اعم از موضوع ربای معاملی است و آن خود همچنین دو قسم است :

 

الف- ربا به اعتبار زیادی عینی که همان ربای مفضل است . مانند یک درهم به دو درهم .

 

ب- ربا به اعتبار زیادی حکمی : مانند دادن درهم نقد به درهم مهلت دار و آن ربای نسیه است .

 

برای فرار از ربا راه ها و حیله های مختلفی مطرح گردیده که  فقهاء با  هم  اختلاف نظر دارند که برخی مانند  امام خمینی این حیله ها را قبول ندارند و برخی دیگر تعدادی از این حیله ها را جایز و مابقی را ممنوع می دانند .

 

چند دسته از افراد ، از ربا استثناء شده اند یعنی با وجود شرایط تحقق ربا ، اما بین آنها ربا اثبات نمی شود . که عبارتند از : الف- بین پدر و فرزند ب- بین زن و شوهر ج- بین مسلمان و کافر (در صورتی که مسلمان زیادی بگیرد د- بین مولی و عبد .

 

 

 

 

 

1–2. اهمیت و ضرورت تحقیق

 

با عنایت به این که مناسبات اقتصادی و داد و ستدهای مردم براساس احکام و قوانین  شرع مقدس اسلام است و با التفات به ارتباط موضوع  پایان نامه با حوزهای مختلف اقتصادی ، و این که تاکنون کاری در زمینه تطبیق آراء صاحب جواهر الکلام و صاحب مفتاح الکرامه صورت نگرفته است ، لذا تحقیق  در این زمینه لازم ضروری به نظر می رسد .

 

 

 

1–3. پیشینه تاریخی موضوع تحقیق

 

با توجه به مطالعات و بررسی های انجام شده می توان دریافت که در زمینه تطبیق آراء این دو فقیه در باره ی ربا تحقیقی صورت نگرفته است اما در باره موضوع ربا کتب ، تألیفات و مقالات فراوانی در زمینه موضوع ربا نوشته شده است ، لذا در ذیل به ذکر چند بسنده می شود :

 

1- « الرَبا فقهیاً و اقتصادیاً ، تألیف محمدتقی جواهری » : در این کتاب به بحث و بررسی مسأله ربا از دیدگاه فقهی و اقتصادی پرداخته شده ، و مؤلف معتقد است که ربای قرضی عبارت است از این که کسی مالی از دیگری بگیرد و مقدار معینی اضافه بدهد . که این نوع ربا درعصرجاهلیت مرسوم بود . و اگر طرف در پرداخت تأخیر می کرد ، مقدار دیگری برآن افزوده می شد .

 

2- «کتاب پیشینه تاریخی ربا در قرآن و سنت ، انواع ربا و فرار از ربا توسط بخش فرهنگى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم » : به بررسی تاریخچه ربا از منظر قرآن کریم و سنت و انواع ربا و راه ها وحیله های فرار از ربا پرداخته اند .

 

3- « مفتاح الكرامه فی شرح قواعد العلامه » مؤلف‌این کتاب علامه سید محمد جواد بن محمد حسینى شقرائى عاملى نجفى( م 1226 ق)می باشد.

 

دراین كتاب تمام اقوال و نظریات فقهاى عظام ، اجماع اصحاب و حتى موارد مشهورترین آنان با دقتى كم‌نظیر و روشى بدیع گردآورى شده است .

 

با توجه به این كه كتاب در اواخر عمر مؤلف تألیف شده است و بنابراین چكیده و خلاصه افكار علمى بلند و فقهى این فقیه بزرگوار بوده و همین‌طور حلقه واسطه افكار بلند اساتید بزرگوارش همچون سید محمد مهدى طباطبایى مشهور به بحر العلوم و شیخ جعفر كاشف الغطاء و شاگردانى هم ‌چون شیخ محمد حسن نجفى، صاحب جواهر الكلام و شیخ حسن بن جعفر كاشف الغطاء مى‌باشد.

 

این کتاب  در 23جلد نگارش یافته است . ایشان در جلد14 (چاپ جدید) فصل سوم مسأله ربا را تشریح کرده اند . و در باره ربا  می گوید : کلمات و عبارات فقهاء نشان می دهد که ربا از لحاظ لغوی به معنای زیادی است . اما درمورد معنای شرعی و دینی آن اختلاف شده است . علت آن هم ثابت شدن حقیقت شرعی یا حقیقت متشرعه است .

 

4- « كنز العرفان  فی فقه القرآن اثر مقداد بن عبدا… حلی » : ایشان درصفحه517 به بیان و تشریح موضوع ربا می پردازند و اظهار می دارند : « بنا بر اجماع علماء ربا در شش چیز كه رسول اکرم (ص) بر آنها تصریح كرده است ، وجود دارد و آنها عبارتند از : طلا ، نقره ، گندم ، جو، خرما و نمك . فقهاى اهل سنّت در آن عواملى كه مؤثّر در دیگر موارد شش‌گانه مى‌باشد ، اختلاف نموده‌اند » .

 

7- کتاب « بررسی طرق فرار از ربا ، اثر آیت ا… ناصر مکارم شیرازی » است که در صفحه14 به بحث و بررسی  حیله های فرار از ربا از منظر ادله اربعه و آراء فقهای اسلام و دلیل ناسازگاری روایات فرار از ربا با فلسفه حرمت ربا پرداخته شده است . ومعتقد است که : «حیله عبارت است ازحفظ ظاهر قوانین شرع ، اگرچه روح قانون موجود نباشد».

 

8- کتاب « ربا و بانكدار ی اسلامی تألیف آیت ا… مکارم شیرازی » به توضیح و تبیین ادله حرمت ربا و

 

فلسفه تحریم آن و همچنین اقسام پرداخته است .

 

در خصوص تحریم ربا می فرمایند : « تحریم ربا ازمسائل مهمّ اسلامى است و بازتاب گسترده‌اى در آیات و روایات دارد . بسیارى از فقهاى بزرگ هنگامى كه وارد این مبحث شده‌اند . تنها به دلایل سه‌گانه بسنده كرده ‌اند در حالى كه تحریم ربا را بدون ‌شك ، مى‌توان با دلیل عقل اثبات كرد » .

 

9- کتاب « انیس التّجار اثر ملا محمد مهدی نراقی » است که در فصل دهم کتاب طی سی مسأله به تعریف ربا و شرایط تحقق آن و این که در معامله چه اجناس و  کالاهایی ربا  وجود دارد ، اقدام  کرده  است و گفته

 

است : « بر هر یك از اهل دین و ایمان لازم و واجب است كه در معاملات خود احتیاط تمام به عمل بیاورند تا اینكه مبادا مرتكب این صفت خبیثه  كه باعث هلاكت در دنیا و آخرت است ، بشوند » .

 

10-کتاب جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام تألیف‌ شیخ الفقهاء و امام المحققین، محمد حسن بن شیخ باقر بن شیخ عبد الرحیم نجفى می باشد .

فصل اول.. 1

 

کلیات پژوهش…. 1

 

1-1-تعریف مسئله و اهمیت پژوهشی آن: 1

 

1-2– اهداف پژوهش…. 2

 

1-3- پرسش‌های پژوهش…. 2

 

1-4- فرضیه‌های پژوهش…. 3

 

1-5–مروری بر پژوهش‌های انجام‌شده 3

 

1-6- روش انجام پژوهش…. 4

 

فصل دوم.. 5

 

مبانی پژوهش…. 5

 

2-1- شرح برخی مفاهیم مرتبط با پژوهش…. 5

 

2-1-1- ادبیات: 5

 

2-2-ادبیات کودکان و نوجوانان  : 6

 

2-3-شعر. 7

 

2-4-شعر کودک: 8

 

2-5-مفاهیم مذهبی و انتزاعی در کودکان : 9

 

2-6-مفاهیم مذهبی در ادبیات کودک : 12

 

2-7-شعر مذهبی کودک: 12

 

2-8-کودکان گروه سنی الف و ب : 14

 

2-8-1-گروه سنی الف (3 تا 6 سالگی ) : 15

 

2-8-2-گروه سنی ب(6تا 9 سالگی) : 15

 

2-9- نظریه روان شناسان کودک: 16

 

2-9-1-نظریه ژان پیاژه: 16

 

2-9-2-نظریه رونالدگلدمن : 18

 

2-10-آموزش مفاهیم مذهبی: 19

 

فصل سوم.. 21

 

مفاهیم مذهبی وبررسی آن ها در اشعار. 21

 

 

 

بخش اول : بعد اعتقادی… 21

 

3-1-1- خداشناسی.. 21

 

3-1-1-1-بررسی خداشناسی در اشعار 24

 

3-1-2-نبوت: 35

 

3-1-2-1- بررسی نبوت در اشعار 38

 

3-1-3-امامت… 49

 

3-1-3-1-بررسی اشعار آموزش امامت… 50

 

3-1-4-آموزش معاد. 63 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

 

 

3-1-4-1-بررسی معاد در اشعار 66

 

3-1-5- عدل الهی.. 68

 

بخش دوم.. 70

 

بعد عبادی… 70

 

3-2-1- نماز و دعا: 70

 

3-2-1-1-بررسی نماز و دعا در اشعار 71

 

3-2-2- روزه: 71

 

3-2-2-1-بررسی روزه در اشعار 76

 

3-2-3-1-بررسی اشعار حج وزیارت.. 78

 

3-2-4- محرم و نامحرم و حجاب.. 82

 

3-2-4-1- بررسی محرم و نامحرم و حجاب در اشعار 82

 

3-2-5- قرآن.. 87

 

3-2-5-1- بررسی قران در اشعار 87

 

بخش سوم.. 91

 

بعد اخلاقی… 91

 

3-3-1- بررسی بعد اخلاقی در اشعار 92

 

فصل چهارم.. 97

 

آمار یافته‌های پژوهش…. 97

 

 

 

فصل پنجم.. 103

 

نتیجه‌گیری… 103

 

-تعریف مسئله و اهمیت پژوهشی آن:

 

لازم است شاعران با یک دیدگاه شناخت گرا با نحوه‌ی استنباط کودکان و نوجوانان در سنین مختلف از این موضوعات آشنا باشند تا بتوانند به نحوه درستی این مفاهیم را در شعر بگنجانند. نظریه‌پردازانی در این زمینه ، تحقیق و پژوهش‌های زیادی انجام داده‌اند و مراحل رشد درک دینی کودکان را بررسی کرده‌اند مانند ژان پیاژه و رونالد گلدمن. به‌طور مثال در تقسیم‌بندی پیاژه از این مراحل گروه سنی الف و ب در مرحله تفکر شهودی قرار می‌گیرد که کودک هر چیز را به‌طور ملموس درک می‌کند و در تقسیم‌بندی رونالد گلدمن این گروه‌های سنی به دوره‌ی تفکر پیش

 

 

 

مذهبی و تفکر مذهبی ناقص اول دسته‌بندی می‌شود که کودک کم‌کم از محدودیت‌های تفکر شهودی رهایی می‌یابد تا به مراتبی از تفکر عملیات عینی برسد. برای نمونه یکی از نشانه‌های تفکر کودک در این دوره معنا کردن مفاهیم انتزاعی به همان معنای تحت‌اللفظی آن است.

 

بنابراین لازم دیده شد در ابتدا مجموعه کامل کتاب‌های شعر چاپ‌شده برای کودکان گروه سنی الف و ب که دردهه‌ی هشتاد در شورای کتاب کودک بررسی‌شده بود ، جمع‌آوری شود و پس از استخراج مفاهیم مذهبی مطرح‌شده ، ویژگی‌ها و نحوه‌ی بیان این‌گونه مفاهیم در این اشعار بررسی شود و بعد از شناخت اصول درست بیان این مسائل بر اساس نظرات محققین مشخص شود که اشعار موجود تا چه حد با این اصول منطبق هستند.

 

امروزه بااینکه شعر کودک مبانی نظری و عملی خود را یافته است ، اما هنوز نوپاست و تحقیقات نقادانه و مؤثری در این زمینه انجام‌نشده است. بنابراین در این بررسی سعی بر این است که با در نظر گرفتن گروه سنی ، اشعار سروده شده در حوزه‌ی مذهب و مفاهیم دینی بادید اصولی و انتقادی نگریسته شود.

 

 

 

1-2– اهداف پژوهش

 

1–منبع شناسی و گردآوری کتاب‌های شعر چاپ‌شده برای کودکان گروه‌های سنی « الف و ب » در دهه‌ی هشتاد با توجه به فهرست‌های منتشرشده از سوی مجله‌ی كتاب ماه كودك و نوجوان و کتاب‌شناسی‌های توصیفی – تحلیلی شورای کتاب کودک .

 

2–استخراج مفاهیم مذهبی مطرح‌شده از میان اشعار و بیان ویژگی‌ها و نحوه‌ی بیان آن‌ها.

 

3-شناخت اصولی و درست بیان معارف دینی بر اساس نظریه‌هایمطرح‌شده و تطبیق اشعار شاعران با این اصول.

 

 

 

1-3- پرسش‌های پژوهش

 

1-ویژگی‌های تفکر مذهبی در شعر کودکان گروه‌های سنی الف و ب بر مبنای نظر ژان پیاژه و رونالد گلدمن چگونه است ؟

 

2-اشعار شاعران کودک در ایران تا چه حد با شیوه‌ی درست بیان آن‌ها با توجه به نظر پیاژه و گلدمن  منطبق است ؟

 

• 3- آیا با این رویکرد انتقادی در مورد نحوه ی بیان مفاهیم مذهبی ، می‌توان تحولی در شیوه‌ی بیان آن ها در شعر کودک ایجاد کرد ؟

 

 

1-4- فرضیه‌های پژوهش

 

-به نظر می‌رسد اشعار مذهبی زیادی که برای گروه‌های سنی الف وب سروده شده اند با اصول درست بیان آن از نظر پیاژه و گلدمن مغایر است.

 

-كودکان گروه‌های سنی الف و ب از طریق مصادیق ملموس و عینی با مفاهیم انتزاعی آشنا می‌شوند.

 

-به نظر می‌رسد با این توجه به این رویکرد انتقادی بتوان اشعار جذاب تری را برای کودکان این گروه های سنی سرود.

 

 

 

1-5–مروری بر پژوهش‌های انجام‌شده

 

با توجه به اینکه سن ، عامل بسیار مهمی در درک مفهوم در کودکان است ، اما در هیچ‌یک از پژوهش‌هاییادشده، نحوه‌ی بیان مفاهیم مذهبی با توجه به گروه­های سنی ، بررسی نشده است . که در این مجال به آن پرداخته می‌شود.

        با ظهور سبک نیما یی در عرصه ی شعر فارسی ،زمینه ی حضورقوی تر سمبولیسم نیز درسرایش فارسی فراهم شد. با تولد این سبک ، استفاده از نمادها به سرعت در آثار شاعران گسترش پیدا کرد . زبان شعر بعد از پدید آمدن این سبک به زبان طبیعی نزدیک تر شد. اتفاقی که درسیر تطور وحیات شعر فارسی، نقطه ی عطف به شمار می رود. این گرایش درادبیات اروپایی ریشه داشت.«تا آنجاکه یکی ازخاستگاه ها وسرچشمه های مهم جریان شعری سمبولیسم اجتماعی فارسی ، مکتب سمبولیسم اروپایی قلمداد شده است.»(شمیسا ،1380 :29)

        زبان شعر نو نمادگرا وسمبولیک و دارای نوعی ابهام ونهفتگی است. خواننده با کشف این پنهانی ها ضمن کسب لذت ، با تعابیر متفاوت پدیده ها در زبان شعری آشنا  می شود. در سبک جدید سرایش شعرفارسی، کاربرد تشبیهات و بهره گیری از تخیل گسترده ترشد. «تصرف ذهنی شاعر در مفهوم طبیعت وانسان و کوشش ذهنی او برای برقراری نسبت میان انسان وطبیعت، خیال یا تصویر نامیده می شود.در تمام ادوار و درهمه ی زبان ها ، عنصر معنوی شعر ، همین خیال وشیوه ی تصرف ذهن شاعردرنشان دادن واقعیات مادی ومعنوی بوده است .درحقیقت زمینه وساختاراصلی شعر را ،صور گوناگون ، متنوع و بی کرانه ی این نوع تصرفات ذهنی تشکیل می دهد.»( شفیعی کدکنی،1370: 2) 

 

 

 

       شاعران این سبک ،توجه ویژه ای به طبیعت و بهره گیری از پدیده های آن در سروده های خود پیدا کردند. حضور پررنگ تر عناصر طبیعت درشعر نو و نگاه ساختارشکنانه ی نیما به آن ، موجب نگرش متفاوت پیروان او در کاربرد این عناصرگردید.

 

     نیما با ایجاد سبکی نوین در سرودن شعر،تحولی عظیم در شعر فارسی ایجاد کرد .این طرح ازنظر محتوایی تفاوت زیادی با شعر کلاسیک دارد. توجه به واقعیت های ملموس و پدیده های طبیعی در کنار نگرش عاطفی و شاعرانه به آنها از ویژگی های این سبک سرایش است.شعر نو از زبان رسمی شعر کلاسیک فاصله دارد.آثاری که به شیوه ی نیمایی سروده می شود ، رنگین، نمادگرا و عنصر محور است.به این معنی که حضور رنگ ها ازجمله سیاهی وسپیدی وعناصر طبیعت، از شاخصه های اصلی اشعار این سبک به شمار می رود. توجه به ویژگی های فیزیکی عناصر و تقابل آنها در شعر نو بسیار بارز وچشمگیر است. بهره گیری شاعران نو پرداز از نمادها در سروده های خود، نگاه خاص به روابط حاکم میان آنها و بینش ساختارشکنانه ی آنان، موجب پدید آمدن آثاری گردیده است که درک تفکر درونی حاکم بر آن را برای خواننده دشوارمی سازد. عناصر«آب» و«آتش »و«نور» و«ظلمت» ، پدیده هایی هستند که در نگاه نمادگرایانه ی شعرنو ، جایگاه 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

  پررنگ تری دارند. بهره گیری از این عناصر باتوجه به ویژگی ها ی آن ها در سرایش شعر، مرسوم ومتداول است. با هردید ونگاهی که از این عناصر در یک اثر استفاده شود، تضاد میان آنها نیز مورد عنایت وتوجه سراینده خواهد بود. اما مراد از ساختار شکنی در به کارگیری این عناصر، توافق وهمسویی آنها بایکدیگر است.

 

      درسروده های سبک نیمایی، حضور مناظر طبیعی صرفاً جنبه ی توصیفی ندارند، بلکه میان احساسات درونی شاعر و تأثیراتی که پدیده های طبیعی بر او می‌گذارد، رابطه‌ای متقابل و درونی وجود دارد.تعبیر شاعر از پدیده های طبیعی بازخورد احساسات درونی وی از ویژگی های ذاتی این عناصر است. «ویژگی بارز نماد، ابهام ، عدم صراحت ، غیر مشروح وغیر مستقیم بودن آن است ، به این معنا که درزبان سمبلیک ، مراد ومقصود ،ظاهر وصورت کلام نیست بلکه مفهومی است ورای ظاهر و فراتر وعمیق تر از آن.» ( شریفیان،1384 :2 )

 

      در آثار شعرای نوپرداز ، اثرات متقابل میان احساسات شخصی شاعر و عوامل طبیعت ، به شکل معناداری مشهود است. نیما ، شاملو ، سهراب وفروغ از جمله شاعران نوسرایی هستند که در نمادگرایی و بهره گیری از عناصر طبیعت به ویژه «آب»،«آتش»،«نور »و«ظلمت» ، هنرمندانه دست به سرودن شعر زده اند.«نماد دریک اثر ادبی، تمثیلی است برای چیزی وصف ناشدنی، چیزی که از آن به صراحت سخن نرفته باشد.»(گرین،1367 :149)

 

 درمیان سروده های این شاعران ،شعرهای طبیعت بسیاری با مضمون شب وجود دارد که در کنار جدال استعاری «صبح با شب» یا «نور با ظلمت» ،چهره ای رمزواره ومتفاوت از ارتباط میان این عناصر نشان داده شده است.این تفاوت ودوگانگی تعبیر، درباره ی« آب وآتش » نیز قابل طرح است. «آتش» دارای ویژگی سوزندگی و ویرانگری است و«آب» با ماهیت حیات بخشی وجاودانگی در مقابل آن قرار دارد. تخیل وسیع و تعبیرشاعرانه، دست مایه ی شعرای سبک نیمایی شده است تا بین جدال وتوافق میان «آب وآتش» ، گاه جدال وتناقض وگاه توافق وهمسویی را نشانه روند. آن چه که نگارنده را به بررسی تعابیر این پدیده ها درآثار این شاعران وتحلیل روابط متقابل میان آنها بر انگیخته است،نگاه متفاوت این  شاعران نامی به حضور عناصر در آثارشان است.

 

1-2 بیان مسأله

 

       آن چه یک اثر ادبی به ویژه شعررا از سایرآثارمکتوب، متمایز می سازد بهره گیری از عنصرخیال و برخورداری ازقوای تخیل است.شعرفضای متفاوتی ازذهنیات وتصورات شاعر را به نمایش می گذارد. تصوراتی که ماحصل تصرف ذهنی شاعر درمفاهیم پیرامون اوست. 

 

       شاعر در این تصرفات برای بیان واقعیات درونی ، واقعیات زندگی وتخیلات ذهنی خود از رمزهایی بهره می جوید که نماد یاسمبل (symbol) نامیده می شود.نماد یا سمبل درحقیقت نمایه ای است که علاوه بر معنی قراردادی و آشکار خود، دارای معنای دیگر وگاه متناقض باشد .این که شاعر بتواند مفهوم مهربانی وبخشندگی را با نمادی چون خورشید ویا استواری وصلابت را با نماد کوه به نمایش بگذارد، این که عشق را سرخ و فراق را زرد رنگ آمیزی کند، برتوانایی او برای جلب عواطف وبرانگیختن احساسات مخاطب می افزاید. استفاده از تعابیر متفاوت برای بیان رویدادها وحقایق پیرامون از مهمترین ویژگی های شعر فارسی است.

 

     نمادگرایی واستفاده از سمبل ها نه تنها در شعر کلاسیک به خصوص ادبیات صوفیه رواج داشت، بلکه با تولد شیوه ی نوین شعر فارسی و باوجود بروز تغییرات اساسی در شیوه ی سرودن شعر فارسی، تقویت گردید .نخستین بارقه ی تغییر در سبک سرایش فارسی ، در شعر نیما یوشیج بروزکرد. گرایش شدید نیما به سمبولیسم یا نمادگرایی که تحت تأثیر سمبولیست های اروپایی ایجاد شده بود موجب ایجاد تغییر در سرودن شعر وخلق سبکی نوین توسط اوشد.از مهمترین ویژگی های این تغییر، رها شدن از برخی قیود موجود در شعر کلاسیک و ایجاد تحول درآن بود .این تحول در دو قالب فرم و محتوای شعر کلاسیک فارسی به وجودآمد.

 

      ابتکار نیما صرفاًدر محدوده ی خروج از وزن وقافیه ی سنتی وایجاد قالب جدیدی از شعر که مبتنی بر عدم تساوی طولی مصرع هاست خلاصه نمی شود، بلکه در جهان بینی ونگرش اونیز حضور دارد. شعر نو، نه تنهابه لحاظ محتوا و جریان‌های ادبی حاکم بر آن با شعر کلاسیک فارسی متفاوت است ، بلکه از نظر فرم و تکنیک نیز ممکن است همانند شعر کلاسیک، موزون ویا غیرموزون بوده و یا وزن آن عروضی کامل یا ناقص باشد. استفاده ی آزاد از قافیه در شعر نو از معروف ترین ویژگی های این سبک شعر فارسی است.ازنگاه شاعران این سبک شعروموسیقی یکسان است.بنابراین شاخصه ی موسیقی شعر، آهنگ درونی آن است.

 

      بعداز نیما یوشیج، فروغ فرخزاد ، احمد شاملو، مهدی اخوان ثالث و سهراب سپهری از پیشگامان شعر هستند.دراین میان نمونه‌های برجسته و اوج شعر نوی فارسی را می توان در آثار فروغ و شاملو یافت.آن چه که در شعر به سبک نو به وضوح دیده می شود، چهارچوب گریزی است.شعرنو ساختارشکن است و با توجه به این ویژگی که به خصوص دربه کارگیری وزن وقافیه دیده می شود، به نظر می رسد بسیاری از مفاهیم که در ذات خود در تقابل وتضاد با یکدیگر هستند نیز می توانند در اشعار این شاعران دیگرگونه و با نگاهی ساختارشکنانه به کارگرفته شوند. عناصری همچون «آب وآتش» و«نور وظلمت»، به دلیل اهمیتی که در جهان هستی وزندگی انسانها داشته اند، همواره در آثار ادبی مورد توجه       بوده اند .

 

      اصطلاحات«نور،ظلمت،آب،آتش» از دیر باز در ادبیات به ویژه در اشعار شاعران کهن در چهارچوب ویژگی های ذاتی خود به کار گرفته شده اند. چنانکه در بیت زیر:

 

شتابیدی  و جنگ را ساختی       /        به کردارآتش همی تاختی( فردوسی ، بیت1793)

 

 فردوسی به ویژگی  سوزندگی و ویرانگری آتش اشاره دارد و یا در بیت:

 

از هلیله قبض شد اطلاق رفت    /      آب آتش را مدد شد همچو نفت (مولانا ، بیت54)

 

    مولانا سیالی آب و چگالی آن را مددی برای ویرانگری وشعله ور شدن آتش می داند.

 

  اما سهراب در قطعه ی زیر از تاریکی که مظهر نا امیدی،شک وتنهایی است، امید را         می سراید :

 

 من دراین تاریکی

 

درگشودم به چمن های قدیم

 

به طلایی هایی