هدف از بررسی این افراد، معرفی نسبتاً مختصری از زندگی نامه و عقاید آنها در مورد خدا به زبان فارسی است که ناقد آموزه تثلیث می باشند. این افراد به خصوص سروتوس مسیری را طی کردند که بعدها باعث ایجاد جریان مستقلی در مسیحیت شدند و نظرات و دیدگاههای آن ها می تواند تقاربی میان یکتاپرستی مسیحی و یکتاپرستی اسلام ایجاد کند.

 

نگارنده با شناختی که از افراد یاد شده به دست آورده است ، در صدد برآمد زندگی و افکارشان را بررسی کند. علاوه بر انگیزه علمی که در انتخاب این موضوع موثر بوده ، دلایل زیر می تواند انتخاب نگارنده را بهتر و بیشتر توجیه کنند.

 

با وجود این محکوم شدند و کلیسا سعی بسیار بر پنهان نمودن افکار وآثار آنان کرد، اما این افکار تا قرن ها پس از مرگ ایشان طرفدارانی داشت که برخی از آن ها هنوز هم وجود دارند. بر این اساس نگارنده در صدد برآمد که با انتخاب موضوع مذکور ، حقایقی را مکشوف سازد که می توان افکار آنان را اشکال مختلف توحید در مسیحیت اعلام نماید.

 

3- کلیسا فرد بدعت گذار را مجازات می نمود زیرا پس از نشان دادن خطا به فرد، از خطای خود تبری نمی جسته و وتوبه نمی کردند. بر این اساس بدعت ، برای کلیسا در حکم شکست بوده است یعنی ناکامی در امر نجات دادن فرد که رسالت آن در زمین بوده است. به این ترتیب نوعی دوگانگی نسبت به شخص بدعت گذار وجود داشته ، مسئولیت وی (بر خلاف کافر) مستقیماً بر دوش کلیسا بوده است که در صورت اصلاح نشدن می بایست مجازات نماید. بنابراین از سوی کلیسا مجازات های سختی شدند. برای مثال سروتوس مدتی در زندان بود و اندکی بعد به همراه کتابهایش در آتش سوزانده شد.

 

4- افراد مذکور دارای آثار و نوشته هایی بودند که به دستور امپراتور یا پاپ طعمه آتش قرار گرفتند. هدف آن ها از سوزاندن این آثار این بود که مانع از رسوخ این نوع تفکر و دیدگاه بر جامعه مسیحیت شوند.

 

5- با وجود این همه سختگیری های کلیسا ، این افراد پیروانی بدست آوردند که قرن ها زیسته اند. این خود نشانه ای بر این مدعاست که اگرچه  افرادی در طول تاریخ مورد لعن و تکفیر قرار گیرند و از سوی جامعه طرد گردند ، اما افکار و اندیشه مقوله ای نیستند که با سوزاندن آثار و یا بدعت خوانده شدن آن مطرود گردند و از بین روند .بلکه ممکن است پس از گذشت سالیان بار دیگر ظهور یابند.

 

اما در خصوص واژه خدا که عمده مطالب این پژوهش به آن مرتبط است می توان گفت که خدا در دین مسیحیت جزئی از الاهیات مسیحی  است . الهیات به معنی خداشناسی است که مبیّن تعریف، توصیف و شناخت خدا در یک دین میباشد. در الهیات مسیحی بحث محدود به وجود خدا نمی‌ماند بلکه موضوعات دیگری نیز مورد مطالعه و تحقیق قرار میگیرند.   در الهیات مسیحی هنگام بحث از آموزه خدا صرفا به ذات و صفات او پرداخته نمی‏شود و در مورد تمامی شئون الوهی وی از جمله علم خدا، نام‏های خداوند، مشیت خدا، قدرت خدا، تدبیر خدا، حکمت او و سایر امور مربوط به خدا پرداخت می‏شود.

 

از آن جا كه خداوند داراى وجودى نامحدود است ارائه ى تعریفى جامع و مانع در مورد او كارى ناممكن است. درباره ى خدا دو مطلب مشخص شده است: یكى آن كه «خدا وجود است» و مى توان تفاوت او را با سایر وجودها بیان كرد; و دیگر آن كه صفات الهى را كه براى انسان مكشوف شده است مى توان شرح داد.

 

 

 

خدا غیرمادی و بدون جسم است.

 

خدا نامرئی است.

 

1 – روح بودن             خدا زنده است.

 

خدا یک شخصیت است.

 

  

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

 

 

2- قائم به ذات بودن (وجود خدا به هیچ علت خارج از خودش متکی نیست)

 

«ذات خدا          3- نامحدود بودن

 

4- ابدی بودن ( خدا از نظر زمان نامحدود است ، او بدون آغاز و بدون              انتها است)

 

 

 

1- حضور مطلق

 

«صفات خدا»  :  صفاتی که جنبه اخلاقی ندارند             2- قدرت مطلق

 

3- تغییرناپذیری

 

 

 

1- مشیت خدا

 

 

 

 

 

«افعال خدا»

 

 

 

مستقیم

 

2- آفرینش

 

غیرمستقیم

 

 

 

حال به واژه یونیتارین می پردازیم که واژه کلیدی دیگر است؛ یونیتارین Unitarian ، به معنای موحد، معتقد به وحدت خداوند است که واژه مخالف تثلیث هم در مسیحیت معنا می دهد.این واژه از کلمه Unity نشأت می گیرد که به معنای توحید و وحدانیت است. البته لازم به توضیح است که واژه یونیورسالیسم Universalism، هم در مسیحیت مطرح می شود که فرع بر واژه یونیتارین است. (گواهی،1387، 120) آن به این معنا است : اعتقاد به اینکه کلیه مردم بالاخره رستگار خواهند شد ونجات و فلاح منحصر به بنی اسرائیل نیست. البته این واژه (یونیورسالیسم)در این پژوهش مورد دقت نیست و واژه اصلی یونیتارین است با معنایی که ذکر شد.

 

یونیتارین یا یکتاپرستی، نهضتی است که شکل جدید آن، در قرن شانزدهم میلادی پدیدار گردید. پیروان این مکتب، با احیای دیدگاههای افلاطونی در مورد جایگاه عقل و اندیشه، بر یگانگی خداوند اصرار ورزیدند و آموزه تثلیث را انکار نمودند. (Doniger,2006, p.1117 )

 

مهمترین عقیده و وجه تمایز یونیتارین ها از دیگر مکاتب و مذاهب مسیحی این است که آنان بر استفاده از عقل و اندیشه آدمی در دین تأکید می­ورزند.بر همین اساس، آنان تثلیث را قبول ندارند، خدا را تنها در یک شخص (و نه در سه شخص) پذیرفته و الوهیت حضرت عیسی را انکار می­کنند.( ibid,1118)

 

از دیگر ویژگیهای اعتقادی یکتاپرستان، گونه­ای از پلورالیزم دینی است.از نگاه آنان فروکاستن حقیقت در حد مذاهب و مکاتب موجود، کاملا اشتباه است و حقیقت امری بسیار والاتر و بالاتر از این امور است. بنابراین و از دیدگاه یکتاپرستان، مذاهب و مکاتب مختلف تنها شیوه­های مختلف و متفاوتی برای نگرش به حقیقت و درک آن است.( De  clercg,1967, p.303 )  از دیگر مشخصه­های اعتقادی یونیتارینها انکار آموزه­هایی مانند سقوط انسان، کفاره و مجازات ابدی است( Cross, F. L,2005, p.1659)

 

البته و بی­تردید،یکتاپرستی عقیده­ای بسیار کهن است که سابقه آن به قرون ابتدایی مسیحیت باز می­گردد. با این وجود، برخی مسیحیان تمایل دارند که پیشینه این اعتقاد را به قرنهای دوم و سوم میلادی باز گردانند.آنها اظهار می­دارند که الهیات یکتاپرستی، ریشه در تعالیم مونارشیزم، آریوس[1] (250-336م) و پیروان وی آریان­ها[2] دارد. (Doniger,2006,p.1119 )

 

De  clercg, 1967,p.304))

 

به نظر می‌رسد بر طبق تعریفی که از یونیتارین ارائه شده است، باید دامنه یونیتارینها را بسیار فراتر از پیروان خاص این نهضت (با نظام کلیسایی خاص)دانست.بر این اساس، باید تمامی کسانی که منکر آموزه تثلیث هستند و موحد شمرده می­شوند را در زمره یکتاپرستان قرار داد، حتی اگر به این نظام خاص کلیسایی و یا عبادی، وابسته نباشند.

 

اما مختصری از بنیانگذار این خط فکری میخائیل سروتوس ؛ او فردی اسپانیایی بود که در شهر ژنو ،که فرقه کالون پیروانی داشت ظهور کرد. این مرد پس از مطالعه در عهد جدید موضوع تثلیث را در آن نیافت ولذا عقیده به تثلیث را کفر محض دانست. او کتاب «اثبات خطای تثلیث» را نگاشت ودر سال 1531م منتشر کرد. او در این کتاب ثابت کرده بود که پیدایش تثلیث  از ابداعات کلیسای کاتولیک است و مسیحی صحیح الایمان که به دستور انجیل عمل می کند، باید دست از تثلیث بردارد، زیرا عقلاً محال است که اجزاء ثلاثه ی سه شخصیت ، خدای واحدی شود. (مبلغی آبادانی؛1373،809 ) کلیسا به دستور کالون او را دستگیر کرده و همراه با کتابهایش سوزاند.( مولند ،1381؛ 456 و تسوایگ،1383،98)

 

چنانچه بیان شد در این پژوهش به بررسی خدا پرداخته شده که شاخه ای از الاهیات مسیحی است . شامل پنج فصل می باشد که فصل اول کلیات است ، فصل دوم به بررسی زندگی نامه یونیتارین ها می پردازد ؛ فصل سوم درباره ذات خداوند ؛ فصل چهارم صفات خداوند وفصل پنجم افعال خداوند پرداخته شده است ، که نمودار رسم شده در صفحات قبل کامل تر مسئله را روشن می نماید.

 

 

 

 

 

فاطمه پاک نیت

 

تهران. تیرماه 1392

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول:

 

کلیات

 

 

 

 

 

 

 

1-1 بیان مسأله

 

[1] .Arius

اعتقاد به توحید و یگانگی خداوند متعال، امری است فطری؛ که خدا آن را در درون همة انسان‌ها، حتّی فرزندان مشرکان نیز قرار داده است امّا بعد از تولّد انسان این فطرت الهی فراموش می‌شود، که خداوند با قرار دادن عقل و فرستادن اولیای خویش، نزد مردم او را نسبت به این امر آگاه می‌سازد.

 

خداوند متعال هدف از خلقت بشر را رسیدن به کمال معرفی نموده است که همان اعتقاد خالص نسبت به توحید و یگانگی خداوند بلند مرتبه و قبول نبوت رسولان الهی و ایمان به روز رستاخیز و قرار گرفتن در مسیر عبودیت پروردگار می‌باشد، و تا زمینة این مهم فراهم نگردد هیچ انسانی خودش در این مسیر قدم نخواهد گذاشت. او نیاز به یک مربّی‌ای دارد که خود متربّی مهد توحیدی باشد، معصوم باشد و چه بهتر که خداوند او را اسوه خطاب کرده باشد؛ آن هم برای انسانی که در هر مرحله از زندگی‌اش به دنبال الگو می‌گردد تا از او تبعیت کند .

 

سعی ما نیز در این رساله، بررسی روش‌های تربیتی بود که این دو پیامبر گرامی پیش گرفتند تا بتوانند مسئله توحید را به مردم متذکّر شوند.

 

 

 

  

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

 

 

• بیان مسئله

علم کلام علمی است که دربارة اصول دین بحث می‌کند. توحید نیز یکی از ارکان اصول دین در کنار نبوّت و معاد است که متکلّمین اسلامی در کتاب های کلامی پیرامون آن به تفصیل پرداخته‌اند .

 

در مسیر توحید از جنبه‌های گوناگون بحث هایی شده؛ مثلاً: خدایابی یا هستی خداوند و خداشناسی که همان، شناخت خداوند متعال است. یکی از راه‌های اثبات وجود خداوند یا همان خدایابی، راه فطری است؛ یعنی احساس وجود خدا در انسان هست، همان گونه که در قرآن می‌فرماید:

 

)فاقم وجهک للدین حنیفاً فطرة الله التی فطرالناس علیها (

 

البته در آیات دیگری هم بحث توحید را فطری می‌داند مثلاً آیه 172 سوره مبارکه اعراف (در آنجا که مردم هنوز در اصلاب آبا خود بودند، آنها را بر نفس خودشان گواه گرفته و از آنها پرسش کرد: )ألَستُ بِربِّکُم(؛ آیا من پروردگار شما نیستم؟

 

البته اصل کلّی‌تر در قرآن، این است که در تمام موجودات تمایل به حق وجود دارد:

 

)أفَغَیرَ دینِ اللهِ یَبغوُن وَ لَهُ أسلَم مَن فِی السَّمَوَاتِ وَالأَرض (

 

شهید مرتضی مطهری در کتاب توحید خود آورده است:

 

«مسئله توحید، مسئله سهل و ممتنع است و اگر کسی به نحو صحیحی این مسئله را طرح کند در تصدیق آن تردید نمی‌کند. آنها که در توحید شک و تردید دارند؛ وقتی وارد بحثشان می‌شوید، می‌بینید یک چیزی را پیش خودشان فرض و تصور کرده‌اند و اسم “خدا” روی آن گذاشته اند و بعد همه شک ها و شبهه ها را روی آن مفروض خودشان بنا کرده اند.»

 

عقیده به توحید اصل و سرآمد همه اعتقادات است و اعتقادات نیز منشأ رفتار و زیر بنای بحث تربیت است، لذا باور توحید در تربیت انسان بسیار نقش آفرین است.

 

«خداوند بر مؤمنان منّت نهاد که در میان آنها، پیامبری از خودشان برانگیخت تا آیات او را بر آنها بخواند و آنها را پاک گرداند و کتاب و حکمت بیاموزد.»

 

اگر به قرآن و سنّت نبوی مراجعه کنیم و با دقّت در آن بیندیشیم، به این نکته اذعان خواهیم کرد که تمام تعلیمات و فعالیت های تربیتی این دو پیامبر بر مسئله توحید مبتنی بوده است; چرا که پیامبران فطرت انسانی را پرورش می دهند، مردم را به توحید دعوت می‌کردند، انسان را با اهداف آفرینش و هدف خلقت خودش آشنا می‌ساختند، با هر فرد به اندازه قدرتِ درک و فهمش سخن می‌گفتند و راه رسیدن به سعادت ابدی را برایش روشن می‌نمودند تا با اراده و اختیار خود، آن راه را برگزیند; خداوند نیز می‌فرماید:

نهج البلاغه، از جمله کتبی است که حاوی موضوعات گوناگون می‌باشد، و هر کس به اندازۀ تشنگی خود، از این دریا چشیده است. یکی از مباحثی که بایستی بدان توجّه کرد، عواملی است که مربوط به اقبال و ادبار دولت‌ها می‌شود. هر دولت و حکومتی، برای این‌که سالیان بیشتری حکومت کند و استوار بماند، لازم است اصول و روش‌هایی را به کار بندد، تا اقبالش بر ادبارش غلبه کند و بر اریکۀ قدرت، مدّت زمان بیشتری تکیه زند. حضرت علی (×)، از موضع رهبری و حکومت بر یک جامعۀ اسلامی، در سخنان خویش به عوامل فروپاشی و انحطاط جوامع اشاره نموده است که لازم است این عوامل دسته‌بندی و مرتّب شود و آن‌ها را به‌صورت منسجم آورد. تشخیص مسیر درست و جلوگیری از انحراف، گمراهی و افراط و تفریط، حکومت را به اهداف عالیۀ خویش می‌رساند و یک زندگی راحت را به جامعه ارزانی می‌دارد.

 

کلیدواژه‌ها: سقوط، انحطاط، فروپاشی، جوامع، امام علی (×)، نهج البلاغه.

 

 

 

 

 

بخش اوّل کلّیات و مفاهیم 15

 

فصل اوّل کلّیات و مفاهیم 16

 

1. 1. بیان مسألۀ تحقیق. 17

 

1. 1. سؤالات تحقیق. 17

 

1. 1. فرضیّات تحقیق. 18

 

1. 1. ضرورت و اهداف تحقیق. 18

 

1. 1. پیشینۀ تحقیق. 19

 

1. 1. مفاهیم 21

 

1. 6. 1. انحطاط. 21

 

1. 1. 6. 1. مفاهیم مترادف انحطاط. 22

 

1. 6. 1. جامعه 24

 

1. 2. 6. 1. مفاهیم مترادف جامعه 25

بخش دوم عوامل سیاسی اجتماعی فروپاشی جوامع. 26

فصل دوم عوامل سیاسی فروپاشی جوامع. 27

 

1. 2. عوامل سیاسی آسیب‌زننده به جامعه 28

 

1. 1. 2. ولایت‌ناپذیری. 28

 

1. 1. 1. 2. ولایت‌ناپذیری علی‌رغم ضرورت وجود رهبری. 28

 

1. 1. 1. 2. تضعیف رهبری. 29

 

1. 1. 2. استبداد و خودکامگی. 39

 

1. 2. 1. 2. مفهوم‌شناسی. 39

 

1. 2. 1. 2. حسّاسیّت امام علی (×) در نفی خودکامگی. 41

 

1. 2. 1. 2. استبداد، عامل تباهی. 45

 

1. 2. 1. 2. حکومت عثمان، حکومت مستبدّانه 47

 

1. 2. 1. 2. پیامدهای استبداد 48

 

1. 1. 2. قدرت‌طلبی. 48

 

1. 3. 1. 2. قدرت، زمینۀ استبداد 50

 

1. 3. 1. 2. آفات قدرت‌طلبی. 50

 

1. 1. 2. خشونت‌ورزی. 52

 

1. 4. 1. 2. مفهوم‌شناسی. 52

 

1. 4. 1. 2. خشونت‌ورزی بدترین خصلت.. 52

 

1. 2. عوامل سیاسی تحکیم‌کنندۀ جامعه 54

 

1. 2. 2. ولایت‌پذیری. 54

 

1. 1. 2. 2. نقش اساسی رهبری. 54

 

1. 1. 2. 2. عوامل موفّقیّت در رهبری. 58

 

1. 2. 1. 2. 2. رعایت حقوق دو طرفه 61

 

1. 2. 2. آگاهی بخشی و بصیرت.. 62

 

1. 2. 2. 2. مفهوم‌شناسی. 63

 

1. 2. 2. 2. نقش بصیرت در رفع خودکامگی. 63

 

1. 2. 2. 2. بصیرت‌افزایی‌های حضرت علی (×) 63

 

1. 2. 2. مشورت.. 66

 

1. 2. 2. به‌سامانی نظام حکومتی وارسته از خودکامگی. 69

 

1. 4. 2. 2. دقّت در گزینش کارکنان. 69

 

1. 4. 2. 2. انتقادپذیری. 70

 

1. 2. 2. حاکمیّت فرهنگ عقلانیت و دوراندیشی. 71

 

1. 5. 2. 2. تعقّل. 71

 

1. 5. 2. 2. تفکّر. 72

 

1. 5. 2. 2. تدبّر. 75

 

1. 5. 2. 2. نظارت و بازرسی. 79

 

1. 2. 2. نبود فرهنگ قدرت‌طلبی. 81

 

1. 2. 2. مهرورزی. 84

 

1. 2. 2. رفق‌ورزی. 85

 

1. 8. 2. 2. مفهوم‌شناسی. 86

 

1. 8. 2. 2. رفق‌ورزی در حکومت.. 86

فصل سوم عوامل اجتماعی فروپاشی جوامع. 90

 

1. 3. عوامل اجتماعی آسیب‌زننده به جامعه 91

 

1. 1. 3. اختلاف و تفرقه 91

 

1. 1. 1. 3. اختلاف، عامل شکست و نابودی. 91

 

1. 1. 1. 3. عوامل اختلاف.. 95

 

1. 1. 3. جهاد گریزی. 100

 

1. 2. 1. 3. مفهوم‌شناسی. 100

 

1. 2. 1. 3. جهاد دفاعی. 102

 

1. 2. 1. 3. جهادگریزی، عامل شکست.. 102

 

1. 1. 3. ترک امر به معروف و نهی از منکر. 104

 

1. 3. 1. 3. مفهوم‌شناسی. 105

 

1. 3. 1. 3. آثار ترک امر به معروف و نهی از منکر. 105

 

1. 1. 3. ظلم و بی عدالتی. 107

 

1. 4. 1. 3. مفهوم‌شناسی. 108

 

1. 4. 1. 3. ظلم و ستم عامل نابودی. 108

 

1. 4. 1. 3. انواع ظلم 112

 

1. 4. 1. 3. بدترین ظلم، ظلم به بندگان. 113

 

1. 5. 1. 3. اقسام آزادی. 115

 

1. 3. عوامل اجتماعی تحکیم‌کنندۀ جامعه 121

 

1. 2. 3. اتّحاد و انسجام ملّی. 121

 

1. 1. 2. 3. توصیه به همبستگی. 122

 

1. 1. 2. 3. آثار وحدت و پیوستگی اجتماعی. 123

 

1. 2. 3. حاکمیّت فرهنگ جهاد 127

 

1. 2. 2. 3. پای‌بندی به دفاع مشروع. 127

 

1. 2. 3. امر به معروف و نهی از منکر. 128

اهمیّت امر به معروف و نهی از منکر. 128

 

1. 3. 2. 3. آثار امر به معروف و نهی ازمنکر. 128

 

1. 2. 3. عدالت.. 131

 

1. 4. 2. 3. مفهوم‌شناسی. 131

 

1. 4. 2. 3. اهمیّت عدالت.. 131

 

1. 4. 2. 3. ویژگی‌ها و آثار عدالت.. 133

 

1. 4. 2. 3. حاکمان موفّق. 134

 

1. 2. 3. انصاف.. 135

 

1. 5. 2. 3. مفهوم‌شناسی. 135

 

1. 5. 2. 3. انصاف، شاخصۀ یک جامعۀ بالنده 135

 

1. 2. 3. پاسداشت آزادی‌های عمومی. 138

 

1. 6. 2. 3. بسترهای آزادی. 140

 

1. 2. 3. مشارکت عمومی در همۀ عرصه‌ها 143

 

1. 4. عوامل فرهنگی آسیب‌زننده به جامعه 147

 

1. 1. 4. دنیاطلبی. 147

 

1. 1. 1. 4. مفهوم‌شناسی. 148

 

1. 1. 1. 4. دنیای مذموم و دنیای ممدوح. 148

 

1. 1. 1. 4. دنیاطلبی، ریشۀ همۀ فساد‌ها 149

 

1. 1. 1. 4. بی‌میلی امام نسبت به دنیا 150

 

1. 1. 1. 4. دنیاطلبی عامل ویرانی. 152

 

1. 1. 1. 4. آرزوهای طولانی برای زیستن در دنیا 154

 

1. 1. 4. وارونگی ارزشی در جامعه 155

 

1. 2. 1. 4. وارونگی ارزشی در بیان حضرت امیر (×) 156

 

1. 2. 1. 4. وارونگی در آینده 158

 

1. 2. 1. 4. وارونگی ارزشی مقدّمۀ سقوط. 158

 

1. 1. 4. برسرکار آمدن نابخردان و نابه‌کاران. 159

 

1. 1. 4. جهل و نادانی. 162

 

1. 4. عوامل فرهنگی تحکیم‌کنندۀ جامعه 167

 

1. 2. 4. نگاه درست به دنیا 168

 

1. 1. 2. 4. سیرۀ علوی، همدردی با مستضعفان. 168

 

1. 2. 4. آموزش و پرورش عمومی. 170

 

1. 2. 4. علم و آگاهی. 171

 

1. 3. 2. 4. اهمیّت آگاهی. 172

 

1. 3. 2. 4.آگاهی حقّ مردمان. 173

 

1. 2. 4. مدیریّت خردمندان و تدبیرورزان. 175

 

1. 2. 4. عبرت‌گرفتن از گذشتگان. 178

 

1. 5. 2. 4. مفهوم‌شناسی. 179

 

1. 5. 2. 4. تشابه‌پذیری رویدادها 179

 

1. 5. 2. 4. توصیه به عبرت‌‌پذیری. 180

 

1. 5. 2. 4. نتیجۀ عبرت‌گیری. 185

 

1. 5. عوامل اقتصادی آسیب‌زننده به جامعه 189

 

1. 1. 5. فقر و ناداری. 189

 

1. 1. 1. 5. نگاه منفی به فقر و ناداری. 190

 

1. 1. 1. 5. فقر عامل نابودی. 192

 

1. 1. 5. تصرّف در بیت المال. 196 

   خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

    

 

1. 2. 1. 5. خطر اطرافیان. 197

 

1. 1. 5. فرو رفتن در کام‌رانی. 198

 

1. 1. 5. توزیع نابرابر امکانات.. 203

 

1. 5. عوامل اقتصادی تحکیم‌کنندۀ جامعه 204

 

1. 2. 5. سفارش درباره مستضعفان و طبقۀ فرودین. 205

 

1. 2. 5. رفاه عمومی. 209

 

1. 2. 5. مالیات با برنامه 211

 

1. 2. 5. حراست از بیت‌المال. 213

 

1. 4. 2. 5. مفهوم‌شناسی. 213

 

1. 4. 2. 5. اهمیّت حراست از بیت‌المال. 213

 

1. 4. 2. 5. پای‌بندی حضرت به حراست از بیت‌المال. 217

 

1. 2. 5. برخورداری همگان از سرانۀ برابر. 226

 

1. 2. 5. بازرگانی و تولید 229

 

1. 2. 5. اعتدال و میانه‌روی. 232

نتیجه‌گیری. 236

 

پیشنهادها 237

 

منابع و مأخذ 238

 

منابع فارسی. 238

 

منابع عربی. 242

 

 

 

 

 

 

مقدّمه

 

همواره پرداختن به موضوعات مختلف در آموزه‌های دینی، مورد توجّه اهل تحقیق و پژوهش بوده است و هرکسی به تناسب شرایط مختلف، به برّرسی موضوعی در آموزه‌های دینی پرداخته است. یکی از منابع گران‌سنگ که از دیدگاه دقیق و نافذ امیرالمؤمنین (×) ما را به واقعیّت‌های جهان رهنمون می‌سازد، نهج البلاغه است. هرکسی از دیدگاه خود در این کتاب غور می‌کند و موضوعاتی را برّرسی می‌کند و کسانی هم هستند که به یک موضوع می‌پردازند، امّا هرکدام از منظری این موضوعات را شناسایی می‌کنند. یکی از موضوعات اجتماعی که در نهج البلاغه، بایستی بدان پرداخته شود، علل فروپاشی و انحطاط جوامع است.

 

دغدغۀ بسیاری از دولتمردان و زمامداران این است که دوران حکومت و فرمانروایی خود را افزایش دهند و به‌طور ناگهانی و سریع از صفحۀ روزگار محو نشوند. طبق اصل قانونمند بودن جوامع و شباهت سرنوشت ملل و اقوام گوناگون، تعالی و انحطاط جوامع، عزّت و ذلّت آن‌ها، از روی تصادف نخواهد بود. هر دولتی تلاش می‌کند تا سال‌های متمادی، قدرت و حکومت را در دست داشته باشد و با اقتدار بیشتری، حکمرانی کند، از این‌رو این موضوع بسیار حائز اهمیّت است و باید این عوامل از آموزه‌های دینی استخراج شود تا دولت‌ها از این عوامل دوری کنند و عواملی که قدرت آن‌ها را تحکیم می‌کند، به کار ببندند.

 

یکی از موضوعاتی که در بیانات رهبر معظّم انقلاب مشاهده می‌شود، بحث انحطاط جوامع است که گویی یکی از مطالبات دیرین ایشان، استخراج و استنتاج این بحث از نهج البلاغه است. ایشان در خطبه‌های نمازجمعه سال 1367 در این‌باره فرمودند:

 

«عواملی که در درون جامعه به وجود می‌آید و جامعه را به ضعف و انحطاط دچار می‌کند و موجب زوال جامعه و دولت حق می‌شود، در قرآن و حدیث شمرده شده است. اگر قرآن و نهج البلاغه، و احادیث را مطالعه کنیم، خواهیم دید که خدای متعال و اولیای معصومین (^) این موضوع را بسیار مهم دانسته‌اند و به قدر کافی به ما مردم درباره آن توصیه کرده‌اند و راه و چاه را نشان داده‌اند.»[1]

 

دربارۀ علل سقوط و انحطاط جوامع، رساله‌هایی نگاشته شده است که هرکدام از زاویه‌ای به این موضوع پرداخته‌اند، امّا به جهت اهمیّت موضوع و جامع نبودن مباحث پیشین، بر آن شدیم رساله‌ای جدید بنویسیم و گوشه‌ای دیگر از این مبحث مهم را بازگو کنیم.

 

پیش از پرداختن به متن اصلی، دو تذکر لازم است:

 

1ـ تمام ارجاعات نهج البلاغه، و شماره‌گذاری‌ خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌ها، بر اساس فهرست نسخۀ صبحی صالح است.

 

2ـ در ترجمۀ متون نهج البلاغه، از کتاب‌های زیر استفاده شده است:

 

• ترجمه حسین ‏انصاریان، چاپ دوم، تهران، پیام آزادى، 1386؛

 

• ترجمه و شرح على نقى فیض الاسلام اصفهانى‏، چاپ پنجم، تهران، مؤسسه چاپ و نشر تألیفات فیض الإسلام، 1379؛

 

• ترجمه جعفر شهیدى، تهران، شركت انتشارات علمى و فرهنگى، چاپ چهاردهم، 1378؛

 

• جعفری، سیّد محمّد مهدی، پرتوی از نهج البلاغه، چاپ دوم، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1374.

 

 

 

 

 

بخش اوّل

 

کلّیات و مفاهیم

 

 

 

 

 

 

 

فصل اوّل

 

کلّیات و مفاهیم

 

 

 

 

 

 

 

توجّه به مقدّماتی چون بیان مسألۀ تحقیق، سؤالات، فرضیّات، اهداف و ضرورت آن برای دست‌یابی به دورنمایی از جهت پژوهش رساله و مسیر حرکت علمی آن، الزامی است. از این رو در بخش کلیّات به آن‌ها پرداخته‌ایم.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. 1. بیان مسألۀ تحقیق

اولین سخنی که انبیاء در میان امت‌های خود بر زبان جاری کرده و مردم را به آن دعوت نمودند وجود خدا، توحید و یگانگی خداوند متعال بود. بی شک اولین و حداقلی ترین عامل در وحدت و هماهنگی ابناء بشر این است که خدای واحدی داشته باشند که همگی به سوی او رو نمایند و از این لحاظ با یکدیگر پیوند داشته باشند.

 

امروز شاهد هستیم که جمیع ابناء بشر بر وجود خدا با یکدیگر متحدند حتی آنان که خود را لائیک و کمونیست می‌دانند در درون خود به وجود خدا معترفند چرا که وجود خدا امری فطری است و در نهاد هر انسانی تعبیه گردیده؛ پس احدی نمی‌تواند بگوید من به وجود خدا قائل نیستم و اگر چنین گفت بی‌شک دروغ می‌گوید. در میان ادیان آسمانی بزرگ یعنی مسیحیت و یهود و اسلام، مسیحیان دچار شرک گردیده و برای خدا فرزند و زاد و ولد قائل شدند اما یهودیان و مسلمانان معتقدند خدا یکتا و یگانه است و در خدایی شریکی ندارد. البته یهودیان با آن که موّحد هستند اما در دیدگاه آنان خدا از بندگان خود ضعیف تر بوده و بسا در مواردی گوش به فرمان بندگان خویش است به ویژه آن که از یهود حساب برده و حتی بیم درگیر شدن با یهود را دارد. چنین اعتقادی به مراتب از شرکی که مسیحیان بدان گرفتارند بدتر است. اما مسلمانان با آنکه به فرقه‌های متعدد دچار شدند اما همگی بر وحدانیت و احدیت خدا در جمیع جهات تاکید داشته در این امر عظیم با یکدیگر متحدند. چنین اعتقادی از زمان رسول خدا6 وجود داشته و حتی تا چندین قرن بعد از رسول خدا نیز مسلمانان با وجود 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

  اختلافات بسیار، در وحدانیت و احدیت خداوند  متعال با یکدیگر متفق القول بودند تا آن که در قرن هفتم در میان حنابله شخصی به نام ابن تیمیه ظهور یافت و با ابراز عقاید خود و انتشار آن در میان مسلمانان اهل سنت، بنای تفرقه و اختلاف را نهاد. در این میان علمای اهل سنت نیز بیکار ننشسته با او به مقابله برخواستند و بر او سخت گرفتند و همین امر مانع از گسترش عقاید پوچ وی گردید لکن در حدود شش قرن بعد شخصی به نام محمد بن عبد‌الوهاب باز از میان حنبلیان ظهور یافت که با شدت بسیاری سعی در زنده کردن عقاید ابن تیمیه نمود و در این راستا با حمایتهای انگلیس و حکام عربستان و با زور شمشیر عقاید خود را ترویج داد و در بسیاری موارد با ایجاد ارعاب، بسیاری از علمای اهل سنت را که با آنها مخالف بودند با خود همراه ساختند. ابن تیمیه و پیرو او عبد‌الوهاب تعریف جدیدی از توحید ارائه داده بودند و به تمام چیزهای که در میان مسلمین جهت ارتباط با خداوند متعال شایع بود حمله کردند و اعتقاد به آنها را شرک می‌دانستند مانند توسل به انبیاء و اوصیا و رسول خدا6 و توسل به اهل بیت مکرم ایشان، توسل به صحابه، رفتن به زیارت قبور، خواند خداوند متعال به انبیاء و رسولش و یا صحابه.

 

 

 

فصل اول: کلیات

 

• معرفی و تبیین موضوع

 

• اهمیت و ضرورت موضوع

 

• سوالات تحقیق

 

• پیشینة تحقیق

 

• فرضیه‌ها و نظریه‌های بدوی تحقیق

 

• روش تحقیق

 

 

1-1- معرفی و تبیین موضوع

 

با توجه به شبهات و اتهاماتی که از سوی آقای اشرف الجیزاوی در کتاب «عقائد الشیعه» مبنی بر مشرک و اهل بدعت بودن به شیعیان نسبت داده شده و این شبهات ممکن است برای کسانی که کتاب مذکور را مطالعه می‌کنند موجب انحراف و بدبینی نسبت به مکتب تشیع گردد لذا بر آن شدیم تا در این رساله به پاره‌ای از این اتهامات و شبهات پاسخ داده و اثبات نمایم که عقاید شیعیان نه تنها شرک نیست بلکه چنین عقایدی عین توحید است و اصولاً توحید بدونه داشتن چنین عقایدی محقق نخواهد شد.

 

1-2- اهمّیت و ضرورت موضوع

161

 

4.1. قاطعیت در برخورد با متخلّفین 163

 

4.1.1. اجرای حدّ بر مرد بنی اسدی 164

 

4.1.2. تهدید کارگزار خیانتکار 164

 

4.1.3. استرداد گردنبند به بیت المال 165

 

4.2. تقسیم بندی واکنشها 166

 

4.2.1. واکنش نسبت به متخلّفین 167

 

4.2.1.1. واکنشهای گفتاری 167

 

1ـ تذکّر 168

 

• تذکّر به عثمان بن حنیف 168

 

• تذکّر به شریح قاضی 169

2ـ اخطار 171

 

• اخطار به یزید بن قیس ارحبی 171

3ـ سرزنش و توبیخ 172

 

• سرزنش کمیل 173

4ـ تهدید 174

 

• تهدید زیاد بن ابیه 175

 

• تهدید اشعث بن قیس 175

5ـ نفرین 177

 

• مفهوم نفرین 177

 

• جایگاه نفرین در اسلام 177 

  خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

   

 

• آثار نفرین 178

 

• نفرین حضرت امیر7 به یزید بن حجّیه تیمی 179

4.2.1.2. واکنشهای رفتاری 180

 

الف) عزل کارگزار متخلّف 180

 

موارد عزل کارگزار متخلف 181

 

1ـ فساد مدیران 181

 

2ـ عدم اطاعت از دستورات حاکم در حدود وظایف اداری 182

 

• تمرد ابوموسی اشعری از فرمان امیرالمؤمنین7 183

3ـ خیانت در بیت المال 183

 

ب) کیفر با تازیانه 185

 

ج) زندان 186

 

د) تغییر محلّ جغرافیایی خدمت 187

 

هـ) اجرای حدود الهی 188

 

4.2.2. واکنشها نسبت به تخلّفات 189

 

4.2.2.1. بازخواست مالک اشتر 189

 

• علت ابقاء ابوموسی اشعری در امارت کوفه 190

4.2.2.2. تخریب خانه‌ی کارگزاران متخلّف 192

 

4.2.2.3. نفرین امیرالمؤمنین7 به یزید بن حجیه 193

 

4.3. تحلیل و اعتبار سنجی واکنشهای نامتعارف امیرالمؤمنین7 نسبت به تخلّفات کارگزاران 195

 

4.3.1. مجازات ابن هرمه (کارگزار سوق الاهواز) 196

 

4.3.1.1. بررسی سندی 198

 

• پاسخ پرسش اوّل 198

 

• پاسخ پرسش دوّم 199

 

• در فقه شیعه 199

4.3.1.2. بررسی محتوایی 201

 

الف) شخصیت ابن هرمه 202

 

ب) شخصیت رفاعة بن شداد 202

 

• رفاعة بن شداد در منصب قضاوت 203

ج) مجازات ابن هرمه 203

 

4.3.2. تخریب خانه‌ی کارگزاران متخلّف 205

 

ضمائم 210

 

فهرست منابع 220

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اوّل : کلیات و مفاهیم

 

 

 

1.1. کلیات