موضوعها و مضامین شعر مکتب وقوع در تذکرهی مخزن الغرائب |
مكتب وقوع در ربع اول قرن دهم شكل گرفت و در نیمه دوم همان قرن به اوج خود رسید و تقریباً تا ربع اول قرن یازدهم ادامه داشت. چاره ای كه شاعران این دوره از برای نوآوری و رهایی از ابتذال و تقلید اندیشیده بودند در اساس و به لحاظ نظری جالب است ولی در آن چند «اما» است. آنان تشخیص داده بودند، كه شعر سبك عراقی از واقعیت دور شده و كاملاً جنبه ذهنی و تخیلی یافته است و در زیر بار سنن ادبی در حال فناست. پس باید به سوی حقیقت گویی و واقعیت(وقوع) بازگشت. پس اساس شعر مكتب وقوع این است كه وقایع بین عاشق و معشوق و حالات آنان مبتنی بر واقعیت باشد. اما مسئله اصلی، اشتباه شاعران مكتب وقوع در مسئله بازگشت به حقیقت و واقعیت
خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir
گویی در این بود كه واقعیت را تحت تأثیر سابقه غزل پردازی فقط طرح ماجرای عاشق و معشوق می پنداشتند. و به دیگر واقعیت های پیرامون خود توجه نداشتند. گذار سبک هندی غالباً از گذرگاه سبک وقوع است، وقوعی که پیشاهنگ و طلایهدار سبک هندی بود که از نیمه دوّم قرن نهم آغازشد. بذر سبک هندی، در مزرعهی وقوع، نُخست تنك رویید. از آغاز قرن دهم، در ابتدا کم و بیش و سپس کاملاً جانشین آن شد، سرچشمه سبک هندی هرچه باشد، مکتب وقوع، بستر آن است. در مکتب وقوع، شاعر تجربهای را که خود کرده و بر وی واقع شده است، در شعر خویش نشان میدهد و در ایجاز، فصاحت را فدای «مضمونیابی» نمیکند. به همین روی، در شعر کسانی چون محتشم، وحشی، هلالیجغتائی و بابافغانی، ارادت به سعدی را به وضوح میبینیم، دیگر آنکه در مکتب وقوع، توالی معنی ابیات، حتّی در غزل، حفظ میشود در حالی که در سبک هندی به سبب آنکه مضمونسازی و خیالبندی نازک، محور کوشش و حتّی جوشش شاعر است، توالی معنایی ابیات کمتر به چشم میخورد.( صفا،1353، ج400:3).
وقوعگویی یکی از ویژگیهایی است که در واقع پل ارتباطی بین سبک عراقی و هندی محسوب میشود. اغلب مكتب وقوع را مقدّمهی سبك هندی دانستهاند. واقعهگویی یا مكتب وقوع عبارت است از وارد كردن تجارب واقعی مربوط به عوالم عشق و عاشقی در شعر به گونهای كه از اغراق و تخیّلات دور و دراز بركنار باشد. این سبك در نزد برخی از شاعران این دوره به واسوخت معروف شد. واسوخت عبارت است از عكسالعمل قهر و عتابی كه عاشق در برابر بیوفایی یا ناسپاسی معشوق نشان میدهد( همان: 245).
فرم در حال بارگذاری ...
[یکشنبه 1400-05-17] [ 11:14:00 ق.ظ ]
|