تاریخ شکل گیری کلام امامیه، بزرگان و اندیشمندانِ نخستین این دانش، ارتباط اینان با یکدیگر و اهل‌بیت علیهم‌السلام در عصر حضور، مباحث کلامی و روش‌های مورد استفاده اینان در فرآیند تکلم و … از جمله مباحث مهمی است که سهم به‌سزایی در به دست دادن تاریخی از تفکر شیعه دارد. امروزه این مشکل از سوی برخی مطرح می‌شود که کلام امامیه نه در محتوا و نه در روش، اصیل نیست و ریشه در آموزه‌های اصیل تشیع ندارد و اندیشمندان نخستین شیعه را متهم به ظاهرگرایی و دوری از هر گونه خرد ورزی می­کنند که در سایه آن تفکراتی چون تجسیم یا تشبیه را به ایشان نسبت می­دهند.

نکته قابل ملاحظه و دقت این‌که برآیند انگاره‌های اعتقادی و تئوری­ها و متد کلامی افرادی چون هشام بن سالم یا هشام‌بن‌حکم و … فرضیه مذکور را فرو می­ریزد؛ روشی که نشان از نحوه‌ای تلاش خرد‌گرا در سایه آموزه­های مکتب اهل بیت علیهم السلام دارد.

نگارنده تلاش نموده بدون هرگونه پیش داوری یا انگیزه تطهیر هشام بن سالم از نسبت­های کژ اندیشانه، به کشف واقع از اندیشه­ورزی­های 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

  او بپردازد.

کلیدواژه: هشام بن سالم، اندیشه­های کلامی، تشبیه، اصحاب امام صادق علیه السلام، جوالیقیه

فصل اول: كلیات و مفاهیم اولیه

1. بیان مسئله

کلام شیعه در عصر نخستین، به خصوص دوره حضور ائمه علیهم السلام در مقایسه با جریان های رقیب در اوج بالندگی قرار داشت. ولی آثار و اندیشه های این دوره­ی شکوفا از تاریخ اندیشه شیعه در گذر تاریخ به فراموشی سپرده شده است؛ با تاسف حتی یک اثر کلامی هم از دوره نخستین در دست نیست. برای باز شناسی آرا و اندیشه های دوره­ی نخستین کلام شیعه ضروری است، ابتدا اندیشوران آن دوره کاوش و بررسی شوند.

هشام بن سالم جوالیقی در بین متکلمان و اندیشمندان نخستین امامیه و به ویژه در نزد امام صادق و امام کاظم علیهما­­السلام از جایگاه والایی برخوردار بود. ضرورت این نوشتار از اینجا روشن تر می شود که اندیشه های هشام بن سالم تحت تاثیر شرایط عمومی حاکم بر فضای علمی کنونی مبنی بر عدم توجه به تاریخ اندیشه و تراث پیشینیان، هیچگاه نگاه پژوهشگران را به خود مشغول نکرده است. جایگاه برتر فکری هشام بن سالم و نیاز جامعه علمی به بازخوانی تفکرات اندیشوران نخستین، ما را بر آن داشت که به واکاوی شخصیت و اندیشه های کلامی هشام بن سالم بپردازیم.

با توجه به مطالب گفته شده،‌ بررسی آرا  كلامی هشام بن سالم در میراث حدیثی و كلامی امامیه اهمیت بسیار دارد كه به برخی از جنبه های آن اشاره می­كنیم:

1 . بررسی آرا و جریان های فکری منسوب به هشام بن سالم در كتب رجال و فرقه نگاری، بر مبنای تحلیل روایات وی.

2. واکاوی اندیشه توحیدی هشام بن سالم و ماجرای نسبت تشبیه به او.

2. شناخت فضای فكری و زمانه امام صادق و امام كاظم علیهماالسلام.