تحلیل اثرات سالخوردگی بر بازدارندگی توسعه اقتصادی و اجتماعی روستاهای بخش جلگه رُخ … |
، تعریف مسئله، اهمیت و ضرورت انجام تحقیق، اهداف، سؤالات و فرضیات، محدوده زمانی و مکانی و پیشینه تحقیق مطرح شده است.
در فصل دوم به بیان تعاریف برخی واژهها و اصطلاحات پژوهش، بیان دیدگاهها و نظریههای مرتبط با توسعه روستایی، خصوصیات و اهداف توسعه روستایی و موانع آن پرداخته شده است.
در فصل سوم ابتدا جغرافیای طبیعی منطقه شامل موقعیت، توپوگرافی، و… و در ادامه ویژگیهای جغرافیای انسانی و اقتصادی محدوده مورد مطالعه آورده شده است. بخش دوم این فصل روش شناسی تحقیق شامل جامعه آماری، نحوه جمعآوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل دادهها را در بر میگیرد.
فصل چهارم شامل یافتههای تحقیق که در ابتدا به توصیف اطلاعات اخذ شده از طریق تکمیل پرسشنامه در روستاهای مورد مطالعه پرداخته
خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir
شده و بخش دوم این فصل به آزمون فرضیات تحقیق اختصاص دارد که به طور جداگانه تجزیه و تحلیل شده است.
فصل پنجم جمعبندی، نتیجهگیری و پیشنهادات را در بر میگیرد.
2-1- طرح و بیان مسئله تحقیق
توسعه تعهدی است با «انسان» و برای «انسان» که به وسیله «انسان» نیز شروع میشود (آسایش، 1382: 65). رشد و توسعه بسیاری از کشورها در گرو ساماندهی عرصههای روستایی است (سعیدی، 1377: 1). توسعه روستایی از مباحثی است که کمتر به صورت مستقل مورد بحث قرار گرفته است. نقش و جایگاه روستا در فرآیندهای توسعه اقتصادی و اجتماعی در مقیاس محلی، منطقهای، ملی و بین المللی و پیامدهای توسعه نیافتگی مناطق روستایی از قبیل بیکاری، رشد سریع جمعیت، مهاجرت، حاشیه نشینی شهری و غیره موجب توجه به توسعه روستایی و حتی تقدم آن بر توسعه شهری گردیده است (ازکیا، 1386: 19).
نیروی انسانی از عوامل مهم در توسعه روستایی به شمار میرود و به علت داشتن نقش کلیدی در توسعه، باید به طور ویژه مورد بررسی قرار گیرد. جامعه ایران در حال حاضر، مرحلۀ انتقال ساختار سنی از جوانی به سالخوردگی را تجربه میکند (میرزایی، 1377: 71) و در این فرایند به طور روزافزون بر جمعیت میانسال و سالخورده افزوده شده و از جمعیت نوجوان و جوان آن کاسته میشود. فزونی سرعت رشد جمعیت سالمندان در مقایسه با رشد کل جمعیت، افزایش سالانه تعداد و سهم سالخوردهها لزوم توجه و برنامهریزی آیندهنگر برای حلّ مسائل ناشی از این مسئله را توجیه میکند (کاظمیپور، 1389: 102).
همچنین پدیده مهاجرت میتواند ناشی محدودیتهای اجتماعی – اقتصادی از قبیل تفاوتهای روستا – شهری، کمبود فرصتهای شغلی و تحصیلی در روستا، سالخوردگی جمعیت روستایی و به تبع آن بیتوجهی به جوانان روستا و سایر دلایل باشد. از طرفی با مهاجرت جوانان، بر شدت سالخوردگی جمعیت روستایی افزوده شده که به دنبال آن بازدارندگی توسعه روستایی را خواهیم داشت. شاهآبادی و پوران نیز مؤید این مطلبند که کاهش منابع انسانی و مهاجرتهای بیرویه جوانان روستایی، بر مؤلفههای اقتصاد بویژه توسعه اقتصادی این جوامع اهمیت بسیار دارد (شاهآبادی و پوران، 1388: 37). قیصریان نیز اذعان داشته که علت اصلی بالاتر بودن نسبت سالخوردگان در مناطق روستایی نسبت به مناطق شهری، مهاجرتهای روستا- شهری است که این مهاجرت در بین جوانان بسیار بیشتر از سالمندان است و مهاجرت جوانان به شهر، باعث کاهش جمعیت جوان و افزایش نسبت سالمندان در مناطق روستایی میگردد (قیصریان، 1389: 14).
با دقت در مدل 1-1 متوجه اثربخشی دوگانه متغیر سالخوردگی بر ابعاد اقتصادی – اجتماعی توسعه روستایی میشویم؛ هر چند سالخوردگان از پارامترهای مثبت مانند برخورداری از دانش بومی، تجربه بالا، انگیزه بالای ماندگاری در روستا و … برخوردارند، اما در عین حال ویژگیهای منفی از قبیل ناتوانی و ضعف جسمی، پایین بودن انگیزه نوآوری و پیشرفت، سواد پایین و … را نیز شامل میشوند. به تبع این مسئله و نیز وجود تفاوتهای بسیار در دو گروه سنی جوان و سالخورده، وضعیت اقتصادی – اجتماعی متفاوتی در روستاهای با ترکیب سنی جوان و سالخورده ایجاد خواهد شد. برای درک بیشتر، به ارائه وضعیت اقتصادی – اجتماعی روستاهای جوان و سالخورده در غالب مدل میپردازیم که مدل 2-1 پیامدهای سالخوردگی جمعیت روستایی و مدل 3-1 پیامدها و ویژگیهای روستاهای با ترکیب سنی جوان را نشان میدهد.
آنچنانکه از مدل 2-1 بر میآید، سالخوردگی جمعیت روستایی در دو بعد اقتصادی و اجتماعی اثرگذار بوده که در بعد اجتماعی پیامدهایی مانند کاهش جمعیت ناشی از کاهش زاد و ولد، عدم پویایی جمعیت، ترکیب ناموزون سنی و جنسی و غیره را به دنبال خواهد داشت. و در بعد اقتصادی سبب کاهش فعالیتهای اقتصادی، عدم تنوع شغلی، رواج کشاورزی سنتی و … خواهد شد. برعکس، در روستاهای با ترکیب سنی جوان شاهد تداوم تولید مثل و زاد و ولد، انعطافپذیری، تحرک و پویایی جمعیت، و از طرفی شاهد تنوع مشاغل، حمایت از کشاورزی مدرن، پویایی اقتصادی، کاهش نسبت وابستگی و … میباشیم که در ادامه نیز به ویژگیهای این نوع روستا در قالب مدل 3-1 اشاره میشود.
فرم در حال بارگذاری ...
[شنبه 1400-05-16] [ 07:39:00 ق.ظ ]
|