یکی از شاخصهای توسعه در هر جامعه سطح بهداشت و میزان دسترسی اعضای آن جامعه به خدمات پزشکی و مراقبتهای بهداشتی است. سلامت و بهداشت در زندگی فردی واجتماعی اهمیت روز افزونی دارد ،به طوری که سازمان های بین المللی متعددی این مقوله را مورد توجه خاص قرار داده اند. بیماری ها بدون علت به وجود نمی آیند واگر مراقبت کافی به عمل نیاید تندرستی مدت زیادی دوام نخواهد داشت.  سلامت هم چون جامی بلورین بسیار زیبا ولی شکننده است که نگهداری از آن به وقت ودقت زیادی احتیاج دارد. رفتار وشیوه زندگی ،عوامل محیطی ومراقبت های بهداشتی از عوامل تأثیرگذار بر سلامت هستند.افرادی که از طبقه پایین تر اقتصادی- اجتماعی هستند و در محله های فقیرنشین زندگی می کنند احتمالاً بیشتردر معرض جنایت وآلودگی محیطی قرار دارند.مسکن های با کیفیت نا مناسب، خطر ابتلا به انواع بیماریها را برای افراد افزایش می دهد . افراد ساکن در این منازل  بیشتر در معرض خطر  و سرایت بیماریهای عفونی  و مزمن قرار دارند.

توجه جدی به جایگاه تغذیه در بین مردم و توزیع غذای کافی همراه با ویتامینهای لازم به ویژه برای کودکان، دسترسی همگان به آب آشامیدنی سالم همگی از عوامل مؤثر بر سلامت افراد است.  توان خرید خدمات درمانی نیز تأثیر بسزایی بر دستیابی به مراقبت های بهداشتی و پزشکی دارد . هر زمان که شرایط اقتصادی جامعه با پیشرفت و رونق همراه باشد ، شرایط اقتصادی اعضای جامعه نیز بهبود می یابد و استفاده آنها از خدمات بهداشتی و پزشکی بیشتر می شود. اما زمانی که اقتصاد دچار رکود گردد، اقشار فقیر و آسیب پذیر جامعه به لحاظ برخورداری از امکانات و خدمات پزشکی با مشکل مواجه خواهند شد. این پژوهش به دنبال یافتن رابطه بین پایگاه اجتماعی -اقتصادی ومراقبت های بهداشتی ودسترسی به آن می باشد و  دراین فصل نخست مسأله تحقیق ،سپس اهمیت وضرورت و در پایان اهداف اصلی  و فرعی تحقیق مطرح خواهند شد.

2-1- بیان مسئله

مراقبت بهداشتی اولیه، جزء ضروری مراقبت های سلامت هستند كه بایستی به شكل یكسان در دسترس همه افراد و خانواده های یك جامعه باشد. شكل ارائه آن بایستی برای افراد و خانواده ها قابل قبول بوده، با مشاركت كامل آنها و با صرف هزینه ای كه از سوی جامعه و كشور قابل پرداخت باشد، ارائه گردد. مراقبت های بهداشتی اولیه، هسته اصلی نظام سلامت هر كشور و جزئی اصلی از توسعه اجتماعی و اقتصادی آن كشور است. دسترسی به بهداشت مناسب مکانیسم کلیدی برای ارتقا سلامتی ورفاه افراد است اما اغلب اوقات بهداشت نادیده گرفته می شود زیرا دولتها ملزم خواهند بود تعهدات سیاسی ومالی رابپذیرد تا تغییراتی را ایجاد کنند.

در حال حاضر نابرابری در برخورداری از سلامت در بین كشورهای مختلف به صورت چالشی جهانی درآمده است، به طوری كه امروزه شاهد تفاوت 48ساله در امید به زندگی بین كشورهای مختلف و تفاوتی 20ساله در داخل برخی از كشورها هستیم. بنا به مطالعه صورت گرفته،

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

 سهم ژنتیك در سلامت افراد 15درصد، محیط فیزیكی با 10درصد، نظام مراقبت بهداشتی در كشورها با 25درصد و عوامل اجتماعی با 50درصد از عوامل مؤثر بر سلامت هستند. در كشورهای بسیار ثروتمند، فقرا عمر كوتاهتری دارند. همچنین در سراسر دنیا، افراد محروم دسترسی كمتری به منابع بهداشتی دارند. به اعتقاد كمیسیون بررسی عوامل تاثیرگذار بر سلامت اجتماعی افراد، بی عدالتی در سلامت در كشورها در حال گسترش است و دلیل اصلی آن نیز نگاه سرمایه داری به جهان است(Stansfield & Marmot 1992: 739).

در كشور های توسعه یافته نابرابری در برخورداری از امكانات بهداشتی درمانی در شهر های مهمی همچون لندن،واشنگتن و…. نیز به چشم می خورد.در این شهرها هنوز تبعیض های بهداشتی باعث مرگ و میرهای دردناكی می شود(پاگ 1383) . مطالعات انجام شده در آمریكا نشان می دهد كه بیماریهای  قلبی  یكی از عوامل اصلی مرگ و میردر این كشور است. در این كشور نرخهای گوناگون مرگ و میر به تنهایی ناشی از ویژگی های جمعیتی نیست بلكه در بسیاری از موارد ناشی از سطوح گوناگون دسترسی به خدمات و تسهیلات بیمارستانی است(تیموتی  2007). 

دسترسی به بهداشت توسط افراد ودر سایه پایگاه اقتصادی – اجتماعی قرار می گیرد.افرادی که از حمایت‌های اجتماعی برخوردار نیستند، معمولا کمترین دسترسی را نیز به خدمات بهداشتیـ درمانی دارند. برای ارتقای سلامت باید توجه ویژه‌ای به زنان و کودکان شود و از پزشک محوری به بهداشت محوری حرکت کرد. از آن مهمتر این است که داشتن جامعه‌ای سالم نه ‌تنها باید به یک خواست و مطالبه عمومی تبدیل شود، بلکه باید به یک اراده و همت ملی منتهی شود. باید مردم پیش از آن که دیگران را مسئول سلامت جامعه بدانند، خود را مکلف به حفظ و ارتقای سلامت جامعه ببینند(ملک افضلی 1385: 39).

نظام سلامت در ایران در رده 123 جهانی است و استانداردهای نظام سلامت ایران با پارامترهای سازمان بهداشت جهانی چندان همخوانی نداشته است.این رتبه نشان دهنده بی عدالتی در توزیع بهداشت و سلامت است. بر اساس مطالعات و محاسبات سال 87 سرانه تعیینی از سوی سازمان نظام‌پزشكی 12 هزار و 900 تومان بود اما عملا سرانه خروجی هفت هزار تومان شد7.9 درصد میزان سهمی است كه دولت در خوشبینانه‌ ترین شرایط برای نظام سلامت از صندوق ملی سلامت كنار می ‌گذارد در حالی كه این رقم نباید كمتر از 16درصد باشد. پوشش نامناسب بیمه‌ای و بضاعت ناكافی صندوق‌های بیمه‌ای یکی از مشکلات مردم است و بیمه‌ها به‌جای سلامت‌محور بودن صرفاً به درمان توجه میی كنند(وزارت بهداشت، درمان و آموزش  پزشكی 1389: 85).

كشور ما در حال گذر تغذیه است، بطوری كه 6/16 درصد زنـان 45-15 سـال دچار كم خونی فقر آهن، 6/15 درصد كودكان زیر 5 سال دچار سوء تغذیه از نوع متوسط و شدید كه در نتیجه 000/800 كودك دچار كوتاهی قد تغذیه ای هستند. سوء تغذیه پروتئین ـ انرژی مشكلی است جهانی و در دنیا 32 درصد كودكان زیر 5 سال دچار سوء تغذیه متوسط و شدید هستند كه كوتاهی قد تغذیه ای یك عارضه آن است. در كشور‌های كم توسعه یافته میزان آن 45 درصد، كشور‌های در حال توسعه 33 درصد و كشور‌های  صنعتی، صفر است. 149 میلیون كودك زیر 5 سال هنوز از سوء تغذیه رنج می ‌برند، یكی از اهداف سال 2000 كاهش سوء تغذیه به میزان 50 درصد بوده است ولی این هدف در كشور‌های در حال توسعه فقط 17 درصد كاهش یافته است، یعنی از 177 میلیون به 149 میلیون نفر رسیده است (UNICEF 2001:68-111).

44 درصد كودكان زیر 5 سال در كشور‌های در حال توسعه و 70 درصد كودكان كشور‌های كم توسعه یافته از كمبودویتامین A رنج می ‌برند. كمبود ویتامین D ، روی، آهن، كلسیم و یُد از دیگر ریزمغذی‌هایی است كه در دنیا شایع است. كمتر از 50 درصد خانوارها در سطح جهان از نمك ید دار استفاده می ‌كنند، در كشور ما 95 درصد خانوارها از نمك ید دار استفاده می نمایند.در عین حال كه 20 درصد مردم كشور نمی ‌توانند رفع گرسنگی  كنند، 40 درصد جمعیت دچار پرخوری هستند به طوری كه در بعضی مطالعات محدود در زنان بالای 30 سال روستایی اطراف تهران 24 تا 72 و در مناطقی از شهر تهران تا 82 درصد، دچار افزایش وزن و چاقی  بوده‌اند. این پدیده منجر به افزایش فشارخون، دیابت، بیماری ‌های  قلبی عروقی و بیماری ‌های استخوان و مفصل می ‌شود (میران و همکاران 1387: 69-87).