بسیاری تصور می كنند كه كم و بیش دارای سواد رسانه ای هستند. نام بسیاری از تارنماها, آهنگ ها, كتاب ها, مجله ها, فیلم ها و برنامه های تلویزیونی را می دانند. چهره و نام شخصیت های مشهور را تشخیص می دهند. می دانند كه چه طور باید مطالعه كنند. به راحتی می توانند موضوع اصلی را در فیلم های سینمایی و برنامه های تلویزیونی پیگیری كنند. معنی اصطلاحاتی چون فلش بك را دانسته و می دانند وقتی موسیقی متن ملایم یك فیلم با پای نهادن یكی از شخصیت های فیلم به صحنه ای خطرناك اوجی تكان دهنده می گیرد, باید بترسند. حتی ممكن است در انجام بازی های یارانه ای, دانلود آهنگ و آپلود ویدئو در صفحه اینترنتی شخصی مهارت لازم را داشته باشند. به طور مشخص می دانند كه چه طور خود را در برابر رسانه ها قرار داده, اطلاعات را جذب كرده و خود را با آن ها سرگرم كنند. آیا این افراد دارای سواد رسانه ای هستند؟ بله البته. حجمی عظیم از اطلاعات را به دست آورده و مهارت هایی مهم را بسط داده اند. توانایی صحبت كردن با زبانی مشخص, خواندن, فهم تصاویر و پیگیری روایات دستاوردهایی هستند كه اغلب آن ها را بدیهی می انگارند. نباید از فعالیت هایی كه در آن ها موفق بوده اند صرف نظر كنند. با این وجود طرح این موضوع نیز مهم است كه تمام انسان ها می توانند بسیار بیشتر از وضعیت فعلی سواد رسانه ای كسب كنند.

 

شاید سطح سواد رسانه ای برخی افراد به اندازه زمانی باشد كه نوجوان بوده اند. از آن زمان تا كنون بنیان اطلاعاتی آن ها در برخی از انواع پیام های رسانه ای نظیر آهنگ های عامه پسند, فیلم های سینمایی, برنامه های تلویزیونی, بازی های رایانه ای و تارنماهای اینترنتی رشدی چشمگیر داشته است. در عین حال بنیان اطلاعاتی افراد در حوزه های دیگر مانند چگونگی تولید و برنامه ریزی پیام ها, مالكیت رسانه ها, اقتصاد و صنعت رسانه ای و چگونگی اعمال تاثیرات مستمر رسانه ای بر فرد و سبك زندگی مخاطب رشدی چندان نداشته است. از این رو سطح فعلی سواد رسانه ای افراد به آن ها اجازه می دهد كارهایی زیاد با رسانه ها انجام دهند. با این وجود اگر دانش خود را در سایر حوزه ها نیز پرورش دهند می توانند با كسب كنترل بیشتر, رهایی هر چه بیشتر خود را از مواجهات رسانه ای تمرین كنند(پاتر,1391,صص17و18).

اقتصاد

هر چه بیشتر افراد نسبت به عملكرد رسانه ها و چگونگی تاثیر آن ها بر مخاطب آگاه شوند, كنترلی بیشتر بر تاثیرات رسانه ای داشته و بیشتر خود را از مخاطبان معمولی رسانه ها كه اداره بخشی عظیم از زندگی خود را بر عهده رسانه ها گذاشته اند, بدون این كه آن ها را بشناسند; جدا می كنند. اداره بخشی عظیم از زندگی خود را بر عهده رسانه ها گذاشتن یعنی چیزی بیشتر از صرف زمان و پول هر چند هر دو این ها نیز قابل توجه اند. رسانه ها به طور معمول عادات رویارویی افراد با رسانه ها را برنامه ریزی می كنند. نحوه نگریستن افراد به جهان را با طرح انتظارات شان از نحوه مصرف, روابط, جذابیت, موفقیت, شهرت, سلامت, حوادث دارای ارزش خبری, مسایل و راه حل ها توسط رسانه ها برنامه ریزی شده است. در سطحی به نسبت پایین از سواد رسانه ای, افراد به اندازه كافی می دانند كه چه طور به پیام های رسانه ای دسترسی پیدا كنند ولی به اندازه كافی قادر نیستند از خود در برابر تاثیرات چشمگیر و مداوم رسانه ای در چارچوب شكل دهی به ادراك افراد از زندگی محافظت كنند.

 

اگر سبك زندگی افراد را در تعریفی موجز ترجیحات فردی در رفتار شخصی و مجموعه ای از طرز تلقی ها, شیوه های رفتاری, حالات و سلیقه ها بخوانیم همین كه رسانه ها به تدریج زندگی را برای مردم تعریف كردند رفتار, نگرش ها و عواطف این افراد با این تعریف هم جهت می شود. رسانه ها به دلیل حضور مداوم و موثر در ایجاد و شكل گیری سبك های جدید زندگی از جاذبه های عینی و مجازی برخوردارند كه نه تنها می توانند نیازهای اجتماعی افراد را به نوعی برآورده سازند بلكه فراتر از آن, در ساخت انسان جدید بر اساس نوعی از تفكر جمعی كه در فرهنگ خاص هویت مدار ریشه ندارد تاثیرگذاری جدی داشته باشند. دستیابی به سطحی بالاتر از سواد رسانه ای به افراد این توانایی را می دهد تا به تدریج تعاریف رسانه ای را شكافته, خطوط رمزی را كه رسانه ها در ذهن افراد برنامه ریزی كرده اند پاك كرده و دیدگاه های خود را جایگزین برنامه ریزی رسانه ای نمایند(پاتر,1391,صص17و18).

 

 

 

1-1- طرح مسئله

 

پژوهش حاضر پیرامون موضوع سواد رسانه ای و سبك زندگی و پرسش آغازین آن این است كه مهارت سواد رسانه ای چه رابطه ای با سبك زندگی دارد. از سبك زندگی در حوزه روان شناسی و جامعه شناسی تعاریفی متعدد ارائه شده كه اكثر قریب به اتفاق آنان سبك زندگی را روش زندگی و بازتابی كامل از ارزش های اجتماعی، شیوه برخورد، فعالیت‌ها و تركیبی از الگوهای رفتاری و عادات مصرفی فرد در زندگی می دانند كه در پی فرایند جامعه پذیری به وجود آمده است.

 

در مورد شاخص های سبك زندگی اجماعی كلی مابین صاحبان رای وجود ندارد اما با تكیه بر این كه برخی چون آدلر سبك زندگی را مجموعه ای از رفتار می دانند می توان برای آن مصادیقی یافت. در این میان سوبل بر این باور است كه شاخص های سبك زندگی باید ابزاری بوده و در جامعه قابل تشخیص و مشاهده باشند. البته دیگر پژوهش گران نیز از مقوله مصرف, مصرف فرهنگی, و فعالیت های فراغت در مقام شاخص های سبك زندگی نام می برند. در كنار این شاخص ها می توان از شاخص هایی از جمله مدیریت بدن, الگوهای خرید, نام گذاری كودكان, رفتار خانوادگی, و الگوهای مصرف غذا نیز نام برد كه گروهی دیگر از جامعه شناسان به آن ها تاكید دارند.[1]

 

عوامل متعدد اجتماعی, اقتصادی, سیاسی, و فرهنگی بر سبك زندگی اثرگذارند كه در این میان رسانه در مقام یكی از متغیرهای فرهنگی از عوامل موثر بر سبك زندگی قلمداد شده, مهم ترین شاخص در تغییر سبک زندگی در دنیای معاصر به شمار می رود. در حوزه ماهواره و فضای مجازی، وقتی فرد در مقابل تلویزیون های مختلف ماهواره ای و تنوع فضاهای اینترنتی قرار می گیرد ناخودآگاه احساس اختیار در انتخاب می کند اما به واقع فرد به شیوه جبری و مدیریت شده وارد این عرصه شده و تحت تاثیر این فضا قرار می گیرد یعنی اراده ای 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

  نامحسوس پشت تنوع و ذائقه سنجی شبكه های ماهواره ای و فضای مجازی برای جذب مخاطب و ایجاد تغییرات فرهنگی نهفته است.[2]

 

آمارها نشان می دهد در سال 1374 در تهران یك ‌درصد از مردم ماهواره داشته و از آن استفاده می‌کردند در حالی که در سال 1392 این میزان به 71‌ درصد رسید كه این جهش آماری به معنای انفجار مصرف ماهواره است.[3]

 

نتایج تحقیقی دیگر حكایت از آن دارد كه بین تماشای برنامه های شبكه های ماهواره با طلاق رابطه وجود دارد چرا كه آمارها نشان از رشد دو برابری میزان این پدیده شوم در بازه زمانی 10 ساله از سال 1375 تا سال 1385 دارد.[4]

 

بدیهی است كه تاثیر پیام های این رسانه بر نسل جدید بیش از دیگر نسل هاست چرا كه نتایج پژوهشی دیگر نشان می دهد اما نسل جوان نسبت به نسل میان سال بیشتر از تلویزیون های ماهواره استفاده می کنند و این خود حاكی از آن است كه هر چه میزان استفاده از ماهواره افزایش یابد، میزان گرایش به معیارهای مدرن در انتخاب پوشش افزایش و میزان گرایش به معیارهای سنتی در انتخاب پوشش کاهش می یابد.[5]

 

با عنایت به آمار ارائه شده, آن چه كه اهمیت و چگونگی اثرگذاری رسانه ها بر سبك زندگی را مشخص می كند سواد رسانه ای است و نحوه مواجهه با رسانه و میزان اثرپذیری از آن منوط به میزان سواد رسانه ای فرد است. از آن جا كه سواد رسانه ای گستره ای فراگیر است و شامل همه رسانه های ارتباط جمعی می شود بنابراین دارای ویژگی هایی است كه مهم ترین آن ها پیوستاری و چند بعدی بودن آن است.

 

سواد رسانه ای مانند دماسنجی مدرج پیوستاری تلقی می شود كه همه افراد در این پیوستار جایی را به خود اختصاص داده اند. هیچ نقطه ای بر این پیوستار وجود ندارد كه به اتكای آن بتوان گفت كسی فاقد سواد رسانه ای است و هیچ نقطه ای نیز در بالاترین سطح این پیوستار نیست كه موید سواد رسانه ای كامل كسی محسوب شود چرا كه در این پیوستار همواره جا برای پیشرفت وجود دارد. البته جای افراد بر روی این پیوستار بر اساس دیدگاه و چشم انداز آن ها در ارتباط با رسانه ها تعیین می شود. هم چنین سواد رسانه ای كه از چهار بعد شناختی, حسی, اخلاقی و زیباشناسی تكوین یافته مستلزم آن است كه شخص دانش و اطلاعاتی كه به دست می آورد فقط در بعد شناختی نبوده بلكه در بر گیرنده ابعادی دیگر چون احساسی, زیباشناختی و اخلاقی نیز بشود(پاتر,1385,ص81).

 

بر اساس آمار ارائه شده از سوی منابع رسمی مبنی بر این كه 20 درصد افراد جامعه در فاصله سنی 15 تا 24 سال قرار دارند[6] می توان ادعا نمود كه جامعه ایرانی جامعه ای جوان است و چون این قشر جامعه به ویژه نوجوانان پر مصرف ترین استفاده كنندگان از رسانه های نوین محسوب می شوند لذا ضریب نفوذ مصرف رسانه ای در بین آنان بیش از بقیه است. طیفی كه از سواد فنی بالایی برخوردارند اما سواد رسانه ای آنان در سطحی بالا قرار ندارد كه این مهم به طور طبیعی سبك زندگی آنان را در مواجهه با اثر پیام های رسانه ای بسیار آسیب پذیر می كند. پیام هایی كه می توانند منجر به كاهش پایبندی آن ها به مباحث اخلاقی شده بر كیفیت روابط شان در نهادهای مختلف جامعه از جمله خانه و مدرسه هم چنین در روابط بین فردی هم چون ارتباط با جنس مخالف اثرگذار شوند.

 

لذا در این تحقیق با عنایت به مندرجات مذكور مبنی بر این كه اكثر قریب به اتفاق نوجوانان به رسانه ها اجازه می دهند تا سبك زندگی آن ها را برنامه ریزی كنند, سعی می شود رابطه سواد رسانه ای با سبك زندگی در دوران نوجوانی طی بازه سنی 15تا 18 سال با تاكید بر شاغلان به تحصیل در دوره متوسطه دوم منطقه شش تهران در سال تحصیلی 1393-1392مورد بررسی قرار گیرد.

 

 

 

1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق

 

با ورود وسایل ارتباط جمعی به عرصه اجتماع, قدرت دچار تحول شد و اطاعت پذیری جامعه تحت تاثیر شیوه های ناپیدا و غیرملموس اقناع و تبلیغ قرار گرفت. امروزه سبك زندگی انسان زیر بمباران پیام های رسانه ای قرار دارد كما این كه تلویزیون در جایگاه یكی از تاثیرگذارترین رسانه های عصر حاضر نقشی عمده در شكل گیری رفتار, عقاید, عواطف و هم چنین روابط فردی و اجتماعی ایفا می كند. منتقدان بر این باورند كه رسانه ها همان گونه كه می تواند آگاه كنند, بیاموزانند, روشن سازند, ترغیب كنند, الهام بخشند و احساس برانگیزند; می تواند آسیب برسانند و گمراه كنند.

 

بنا به نظرسنجی ارائه شده از سوی منابع رسمی[7] میزان بینندگان تلویزیون های ماهواره ای در سطح كشور از 3/19درصد در سال1383 به 9/34 درصد در سال 1388 افزایش یافته است. شبكه های تلویزیونی فارسی زبان از جهت تعدد و تنوع نیز درخور توجه اند چرا كه بر اساس آمار اعلام شده تعداد این تلویزیون ها از 3 شبكه در سال 1373 به 125شبكه در سال 1391رسیده که از این تعداد بیش از 13تلویزیون بیست و چهار ساعته فقط به پخش سریال و فیلم سینمایی اختصاص دارند. مخاطبان تلویزیون های ماهواره ای در كشور روزانه به طور متوسط 3 ساعت از وقت خود را به تماشای برنامه‌های مختلف اختصاص می‌دهند كه رقم مزبور در روزهای تعطیل به 6 تا 7 ساعت می رسد. بخش اعظم این برنامه‌ها شامل فیلم‌های سینمایی، موسیقی و برنامه‌های سرگرم‌کننده و تفریحی و یا اخبار و برنامه‌های تحلیلی است. آمارها در سال جاری نیز حكایت از آن دارد كه در سال 1393تعداد تلویزیون های ماهواره ای به ۱۴۸ شبکه رسیده یعنی طی 20 سال اخیر سالانه به طور متوسط 5 تلویزیون فارسی زبان با رویکرد ذائقه سنجی و نیز تغییر ذائقه مخاطب اضافه شده است.[8]  فصل مشترك نتایج این قبیل پژوهش ها نشانگر استفاده ناآگاهانه بخشی قابل توجه از مخاطبان شبكه های ماهواره ای و پیدایش نشانه هایی از انحطاط اخلاقی در میان این خیل عظیم از جمله نوجوانان است.

 

به موازات تلویزیون های ماهواره ای, اینترنت نیز امروزه بخشی مهم از زندگی نسل نوجوان را از جمله درس، سرگرمی و فعالیت­های اجتماعی تحت تاثیر قرار داده است. در زمینه اینترنت آمارها نشان می­دهد که در سال1373 یعنی یک سال پس از ورود اینترنت به ایران 250 هزار کاربر شهروند وجود داشت ولی در سال 1384 این تعداد به 15میلیون کاربر شهروند رسید. ایران در سال ۲۰۱۰ با 2/43 درصد ضریب نفوذ، بیشترین میزان استفاده از اینترنت را در غرب آسیا به خود اختصاص داد كه طی آخرین آمار رسمی اعلام شده در حال حاضر 20 تا 25 درصد ایرانیان از اینترنت استفاده می‌کنند[9] كه 5/4 میلیون نفر از آنان عضو شبكه اجتماعی فیس بوك هستند.[10] نیمی از این كاربر شهروندان میانگین سنی زیر 15سال را دارا هستند و از این تعداد 56 درصد علاقه ای زیاد به استفاده از فضاهای مجازی و بازی های رایانه ای در اوقات فراغت دارند. لازم به ذكر است كه سالانه حدود 9 میلیون تارنما راه اندازی می شود که 12درصد آن ها غیر اخلاقی هستند[11].

 

استفاده گسترده از اینترنت علاوه بر مشكلات جسمی و روحی, از هم گسیختگی اجتماعی و خانوادگی را نیز در پی داشته است. در چنین شرایطی كه رسانه ها از جمله تلویزیون های ماهواره ای و تارنماهای اینترنتی نقشی مهم را در پر كردن اوقات نوجوانان بازی می كنند, پرداختن به مهارت سواد رسانه ای و بررسی رابطه آن با سبك زندگی ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

 

 

 

1-3- هدف های تحقیق

 

1-3-1- هدف اصلی

 

هدف اصلی این تحقیق بررسی رابطه سواد رسانه ای با سبك زندگی نوجوانان 15تا 18ساله دبیرستانی منطقه شش تهران است.

 

 

 

1-3-2- هدف های فرعی

 

جهت مطالعه هدف اصلی تحقیق اهداف فرعی زیر مورد مطالعه قرار می گیرد:

 

1-3-2-1- بررسی رابطه سواد رسانه ای با نوع ارتباط نوجوانان 15تا 18ساله دبیرستانی منطقه شش تهران با جنس مخالف

 

1-3-2-2- بررسی رابطه سواد رسانه ای با نوع ارتباط نوجوانان 15تا 18ساله دبیرستانی منطقه شش تهران با والدین

 

1-3-2-3- بررسی رابطه سواد رسانه ای با نحوه گذران اوقات فراغت نوجوانان 15تا 18ساله دبیرستانی منطقه شش تهران

 

1-3-2-4- بررسی رابطه سواد رسانه ای با انتخاب سبك پوشش نوجوانان 15تا 18ساله دبیرستانی منطقه شش تهران

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...