کلمات کلیدی: اقلیم رویشی، تحلیل عاملی، آنالیز خوشه­ای، کرجینگ، پروکراستس، کرمانشاه

1-1    کلیات

محیط زندگی بشر در هر قسمت از كره زمین در نتیجه پاره­ای عوامل جغرافیایی بوجود می­آید كه هر یك به نوبه خود در شئون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و بالاخره تمدن ساكنین آن محیط تاثیر دارد. عوامل عمده­ای كه محیط زندگی انسان را به وجود می­آورند عبارتند از موقعیت جغرافیایی وضع پستی و بلندی زمین، دوری یا نزدیكی دریا، جنس خاك و آب و هوا، در میان این عوامل پیوستگی خاصی وجود دارد چنانچه مطالعه و تحقیق درباره هر یك از آنها بدون توجه به مابقی غیر مقدور و یا مشكل به نظر می­آید. تاثیر آب و هوا در زندگانی بشر به مراتب بیشتر از سایر عوامل جغرافیایی است زیرا نه تنها وجود نباتات و حیوانات بسته به آب و هواست بلكه سلامت و ادامه حیات خود انسان رابطه نزدیكی با وضع اقلیمی محیط او دارد [40].

با توجه به پیشرفت تکنولوژی و صنعتی شدن و تغییراتی كه انسان بر كره زمین ایجاد كرده یك نوع عدم تعادل در طبیعت بوجود آمده است. این بی­تعادلی ایجاب می­كند كه مطالعات آب و هوای و اقلیمی منطقه متفاوت از قبل باشد. در دورانهای گذشته مطالعات بیشتر تحت تاثیر عوامل و عوارض طبیعی و جغرافیایی از قبیل ارتفاع، دوری و نزدیكی به دریا، عرض جغرافیایی و … تعیین می­شد که در مقیاس­های وسیع تغییرات زیاد پیدا نمی­كردند. واحدهای صنعتی در یك حوضه آبخیز می­تواند باعث تغییرات چشم گیری در كل حوضه آبخیز، بخصوص

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

 در آب و هوا و اقلیم آن حوضه ایجاد كند. این تغییرات باعث متمایز شدن این حوضه از حوضه­های مجاور خود می­گردد بر همین اساس مطالعات آب و هوا و اقلیم در مقیاس­های كوچكتر صورت بگیرد.

عوامل هواشناسی از قبیل بارش، دما، رطوبت، باد و … می­باشند. ورودی به یك سیستم طبیعی از نظر هیدرولوژی بارش و خروجی آن به صورت تبخیر و تعرق است كه از عوامل مهم هواشناسی محسوب می­گردد. اقلیم نیز در واقع یك مفهوم توصیفی است و می­توان آن را متوسط وضعیت هوا در یك منطقه در دراز مدت دانست. اقلیم شناسی وضعیت كلی جو را به صورت منطقه­ای و یا دوره­ای مورد برسی قرار می­دهد. بنابراین مهم ترین و اصلی ترین عوامل موثر در ورودی و خروجی یك واحد هیدرولوژیكی كه همان حوضه آبخیز می باشد آب و هوا می باشد. از این رو مطالعات آب و هواشناسی و شرایط جوی حاكم بر حوضه در مطالعات منابع طبیعی و كشاورزی اهمیت زیادی دارد زیرا این عوامل سایر پارامترها را هم تحت تاثیر قرار می دهند.

پوشش گیاهی مهمترین عامل تأثیرگذار بر پایداری و تعادل اکوسیستم­های طبیعی است. بررسی و مطالعه روابط بین پوشش گیاهی و عامل­های محیطی به شناخت عوامل مؤثر بر رشد و استقرار گونه­های گیاهی و همچنین شناسای رویشگاه­ها کمک می­کند. اقلیم به شرایط آب و هوایی یک منطقه جغرافیایی نظیر دما، رطوبت، فشار اتمسفر، باد، بارش و سایر مشخصه‌های هواشناسی در مدت زمانی نسبتاً طولانی نسبت داده می‌شود. در هواشناسی معمولا شرایط حال حاضر آب و هوا مورد بررسی قرار می‌گیرد در حالی که در اقلیم‌شناسی مشخصه‌های درازمدت آب و هوا مورد توجه ‌است.

تقریبا تمام فعالیت‌های پوشش گیاهی برای تداوم چرخه زندگی بطور مستقیم یا غیر مستقیم تحت تاثیر آب و هوا و اقلیم[1] قرار می­گیرد. روش اصلی مطالعه در اقلیم شناسی، جمع نگری یا كلی نگری می‌باشد. یعنی برای مطالعه هر بخش از كره زمین محققین اقلیم شناس تمام ویژگی‌های آن مكان را در ارتباط با یكدیگر و به صورت مجموعه مرتبط بررسی می‌كنند. در مطالعه اقلیمی داده‌های لازم در خصوص عناصر سازنده اقلیمی مانند: دما، بارش، تبخیر و تعرق و سایر عوامل اقلیمی جمع‌آوری شده و در جهت شناسایی استعدادها و توان‌های اقلیم‌های روی زمین و عملكرد این اقالیم در چرخه حیات برای زندگی انسان و پوشش گیاهی بكار گرفته می‌شوند. در تعیین اقلیم یک منطقه در گذشته از عوامل و عوارض طبیعی و جغرافیایی از قبیل ارتفاع، دوری و نزدیكی به دریا، عرض جغرافیایی و غیره استفاده می­شده است که در مقیاس‌های وسیع تغییراتی چندان زیادی پیدا نمی‌كردند [30]. اما امروزه این مطالعات در مقیاس‌های كوچكتر و دقیق تر با بررسی تعداد پارامترهای بیشتری صورت  می گیرد تا بتوان تاثیرات اقلیم بر طبیعت را دقیق‌‌تر بررسی نمود که به اقلیم خرد[2] معروف است. هر نوع اقلیمی، وضعیت گیاهان و پوشش گیاهی هر منطقه ای را تعیین می‌نماید. یعنی پوشش گیاهی هر منطقه ای متاثر از اقلیم حاكم بر آن است و شدیدا تحت تاثیر آن قرار می­گیرد.  همچنین عوامل آب و هوایی به صورت کمی و کیفی در رشد و نمو گیاهان تاثیر دارند به طوری که از لحاظ کمی باعث سرعت بخشیدن یا عدم رشد گیاهان می‌گردد و میزان زی‌توده را به اندازه قابل توجهی تغییر می‌دهد و به طور کیفی نیز محیط را برای توسعه و گسترش برخی از گونه­های گیاهی مساعدتر ساخته و برای برخی محدودیت  ایجاد می‌نماید [43]. اقلیم شناسان از طرفی متوجه عدم كارایی میانگین­های آب و هوایی در موارد كاربردی شده، از طرف دیگر با روشهای استفاده از كامپیوتر آشنا شدند. این عوامل سبب شد كه آب و هواشناسان میزان تشابه بین نقاط مختلف را به كمك كامپیوتر خیلی دقیق اندازه­گیری و نتیجه را با استفاده از مدلهای آماری متعدد، طبقه­بندی كنند [38].

روش طبقه بندی اقلیمی همراه با پوشش گیاهی، شاید ساده‌ترین روش برای مرتبط ساختن الگوهای پراکنش گیاهی در سطح کره زمین باشد [39]. با توجه به اینکه هر جامعه گیاهی در یک اقلیم خاص رشد و گسترش پیدا می‌­كند، لذا ضرورت دارد که اقلیم­های خرد با استفاده از  پارامترهای هواشناسی و پوشش گیاهی در یک منطقه تعیین گردد.

1-2    اهداف تحقیق

1- تعیین عناصر اقلیمی موثر بر گسترش چند گونه گیاهی مرتعی غالب استان کرمانشاه.