در قرن اخیر بخشی از تمدن غرب وارد فرهنگ ژاپن شد. با این حال، خصوصیاتی درفرهنگ ژاپنی می توان یافت که نتیجة واکنش آگاهانه در برابر تأثیرات خارجی و بهره گیری از سنت های بومی است. هنر ژاپنی تقریباً در تمامی مراحل تحول خود از هنر چینی مایه گرفت. چینیان طرز ساخت ابریشم و کاغذ و ظروف چینی اصل را ابداع کردند و در باسمه کاری با لوحة چوبین پیشگام بودند. ژاپن و جزایر مجاورش منشأ آتشفشانی دارند، به همین علت سنگ مناسب برای کنده کاری یا ساختمان سازی در آنها بسیار اندک است. درعرصة معماری، این کمبود به ساخته شدن ساختمان های چوبی مناسب و مقاوم در برابر زلزله ها و توفان های مکرر انجامید. ژاپنی ها با وجود اینکه از شیوه های هنر چینی مایه می گرفتند، از سده نهم تا دوازدهم کوشیدند خود را از وابستگی کامل برهانند. در ژاپن، مواد و اسلوب های مورد استفاده هنرمندان غالباً چینی بودند و حتی مضمون ها نیز عمدتاً ریشه چینی داشتند. کاربرد نقشمایه های بومی (چون اژدها، پرنده، چهارپایان، ابرهای پیچان و غیره)، با تأثیر از چین، همچنین آیین بودایی عاملی نیرومند در مذهب و هنر ژاپنی بود. به خصوص، وجه عارفانه و متفکرانه این آیین، در عقاید فرقه های چان (ذن) بازتاب یافت. این اعتقادات، پایه های شکل گیری یک هنر نوین را تشکیل دادند. اندیشة ذن بر اخلاق و فرهنگ طبقه جنگاور نیز بر هنر ژاپنی تأثیری قوی گذاشت. معماری بومی و سبک زندگی ژاپنی ها، تیغه های کاغذی کشویی(sliding paperpaners) به جای دیوارهای داخلی، طاقچه های مخصوص برای اشیای هنری، منقل های گرمازای زغال سوز، کاربرد تاتامی که همان کف پوش های سنتی ژاپنی هستند که از ساقه های برنج کنار هم فشرده ساخته شده – حصیر تاتامی در تابستان خنک و در زمستان گرم است- همه اینها و بسیاری از دیگر خصوصیات ساده اما اساسی وضع خانه و زندگی روزمره، کاملاً منحصر به ژاپن است. آنها در نحوه نگارش، هم به صورت عمودی می نویسند و هم به صورت افقی. نوشتار آنها علاوه بر علائم مخصوص زبان چینی، از هیراگانا یعنی حروف صوتی خاص ژاپن، و نیز از کاتاکانا که عمدتاً برای نگارش کلمات بیگانه به کار می رود استفاده می کنند.

 

     ژاپنی ها درون بینانه می اندیشند و همچون چینیان شیفته طبیعت اند، ولی رویکرد هنری شان به طبیعت با احساسات آمیخته است. آنچه در هنر چینی متفکرانه، فراخ و آرام به نظر می آید، در ژاپن خصلتی صوری، تزیینی و تصنعی به خود می گیرد. روزگاری، مدتی بیش از 250 سال- از سال 1603 تا 1860 میلادی- مرزهای کشور را به روی ممالک بیگانه بست و نخستین بار در سده هجدهم از طریق ورود گروهی از هلندیان که دولت ژاپن به منظور دست یابی به دانش اروپایی در شهر ناگازکی به آنها اسکان داده بود با هنر غرب آشنا شد. در ابتدا، اثرپذیری از هنر اروپایی اندک بود ولی از میانة سده نوزدهم و پس از توسعه روابط ژاپن با کشور های غربی، هنرمندان ژاپنی تحت تأثیر این جنبش اروپایی قرار گرفتند. با این حال، هنرهای تزیینی و سنت هایی چون نمایش کابوکی در قالب نوعی هنر قومی به زیست خود ادامه دادند. در سدة بیستم بسیاری از هنرمندان ژاپنی به جنبش های جدید جلب شده اند و حتی مستقیماً در این جنبش ها شرکت کرده اند. تأثیر فرهنگ و هنر ژاپن در مصور سازی، با استفاده از تکنیک های مختلف رؤیت می شود، همچنین کاربرد نقشمایه های سنتی و 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

  بومی در بسیاری موارد از قبیل طراحی گرافیک پوسترها، بسته بندی محصولات و غیره دیده می شود. همچنین مردم ژاپن از هنرهایی با تکنیک های مشخص و دقیق، بسته بندی هدایا، گل آرایی و غیره به نحوی گویا و کاربردی بهره برده اند. احساس همبستگی طایفه ای و اعتقاد به اهمیت حقوق و قدرت، بدون شک، در میان مردم ژاپن فوق العاده قوی بوده است، زیرا این نیروها در سراسر تاریخ ژاپن عاملی غالب به شمار آمده و اکنون نیز در ژاپن نوین زنده و پا برجاست. شایان ذکر است که این پژوهش با یاری اساتید بزرگوار، جناب آقای دکتر فریسی و سرکار خانم باقری صورت گرفته و به تأیید ایشان رسیده است، با تشکر از زحمات بی دریغشان که در طول دوران تحصیل مرا یاری رساندند.

 

 

 

 

 

1-1  تعریف مسئله

 

      ژاپن کشوریست که در زمینة استفاده درست و کاربردی از سنت ها و هنر بومی شهرتی جهانی دارد. عناصر هویت بخش در طراحی بسته بندی ژاپن چیست؟ تأثیرات جغرافیایی و محیطی، سنت های دیرینه ژاپنی، فرهنگ، مذهب، هنر بر عناصر تصویری (نقشمایه، فرم، رنگ، ترکیب بندی) بسته بندی محصولات ژاپن چه تأثیراتی داشته است؟ از آنجا که طراحی بسته بندی یکی از زیر شاخه های بسیار مهم در طراحی گرافیک می باشد و طراحان ژاپنی با حفظ اصالت و سنت های بومی در این حوزه بسیار مؤفق هستند، و با توجه به اینکه در ایران آن چنان پژوهشی درباره بسته بندی ژاپن صورت نگرفته است. از این روی در صدد آنیم تا با بررسی عناصر شاخص و هویت بخش به بسته بندی ژاپنی بتوانیم مجموعه ای از اطلاعات علمی در ارتباط با موضوع را جمع آوری نمائیم.

 

1-2 ضرورت و اهمیت تحقیق

 

1-3 سوال های تحقیق

 

• فرم بسته بندی و محصول تا چه حد در ارتباط معنایی با یکدیگر می باشند؟

 

• از چه عناصر بومی بیشتر برای ترکیب بندی و ساختار بسته بندی ها استفاده شده است؟

 

• کاربرد لوگو ها و حروف اصلی بیشتر به چه زبانی استفاده شده است؟

 

• ترکیب بندی و چیدمان عناصر بصری به چه شکل و تا چه حدی تأثیر گذار بوده است؟

 

• تأثیر فرهنگ، مذهب و هنر ژاپن چه تأثیراتی بر گرافیک بسته بندی ژاپن داشته است؟

 

• چگونه می توان از تحلیل های انجام گرفته از گرافیک مدرن بسته بندی ژاپن به راه حل های کاربردی در طراحی بسته بندی ایران دست یافت؟

 

 

1-4 فرضیات تحقیق

 

1. عناصر گرافیکی استفاده شده مثل رنگ، اندازه، ترکیب بندی، فرم و … به شاخص شدن بسته بندی ژاپن منجر شده است.

 

1. از دلایل مؤفقیت طراحی گرافیک بسته بندی ژاپن می توان به استفاده از تصاویر اساطیری و بومی محلی در اغلب محصولات اشاره نمود.

 

1. تأثیر از هنر غرب درطراحی گرافیک بسته بندی با حفظ عناصر و شاخص های بومی از دیگر فرضیه های تحقیق می باشد.

اهمیت موضوع

 

با توجه به اینکه طراحی کنونی شهر تهران نیاز های روانی و جسمی مردم تهران را برآورده نمیکندو ارتباط فطری و موثر بین فرد و فضاهای شهری وجود نداردو شهری خاکستری بدون ایجاد تعلق خاطر بین فردو جامعه می باشد.بنابراین ایجاد فضایی با توجه به فرهنگ جامعه که ارتباط فرد با محیطش را بهتر کرده و فضایی برای تعامل و آرامش باشد ضروری می باشد.

 

هدف

 

طراحی المان و فضای شهری منطبق با فرهنگ و تاریخ مردم ایران در جهت ایجاد تعامل اجتماعی و تعامل بین فضاهای شهری و افراد.

 

 

سوال پژوهشی

 

با این فرض این تحقیق را شروع کردم که با بررسی تاریخ هنر ایران شاخصه های فرهنگی استخراج کنم و از آن ها به کدهای طراحی برای طراحی المان های شهری برسم.

 

تعریف مبلمان شهری

 

مبلمان شهری به مجموعه وسیعی از وسایل،اشیاء،دستگاه ها،نمادها،خرده بناها،فضاها و عناصری گفته می شود که چون در شهر و خیابان و در کل فضای باز نصب شده اند و استفاده عمومی دارند،به این اصطلاح معروف شده اند.

 

پیشینه

 

در این پژوهش مقطعی تحلیلی دوران تاریخ هنر ایران از زروانیسم تا کنون بررسی شده است.هنرهایی مانند نقوش 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

  برجسته،سفال،معماری،نگارگری،قالی مورد بررسی قرار گرفت.همچنین عقاید سهروردی دربار ه نور و حکمت اشراق نیز بررسی شد.فصل دوم به طور کامل به این بخش اختصاص داده شده .

 

این بررسی نشان می دهد که شاخصه های فرهنگی تا قبل از دوران اسلامی دارای اشتراک های زیادی می باشد و بعد از دوران اسلامی با حفظ برخی اشتراکات دارای شاخصه های جدیدی است.

 

نتایج:

 

با بررسی های مقطعی و تحلیلی شاخصه هایی مانند تقدس،قائم به ذاتی تمرکز،سلسله مراتب تطهیر و خلوص و شفافیت،بخشندگی،حقیقت یابی و.. در ارتباط با عناصر نور و آب استخراج شده است.از این شاخصه ها به کدهای طراحی رسیدم که به کمک آنها و با بکار گیری روش set موفق به طراحی فضایی در بام تهران شدم.

 

کلمات کلیدی

 

-آب- نور- مبلمان شهری-فرهنگ

 

1-2 روش تحقیق:

 

مقطعی تحلیلی

 

 

 

فصل دوم

 

بررسی عناصر نور و آب در تاریخ هنر ایران

 

آنالیز تاریخی

 

2-1 اسطوره:

 

بهار(1376 الف ،صص344 تا 345)اسطوره شناسی بخشی است از مردم شناسی فرهنگی که آن خود از مردم شناسی منشعب می گردد.مردم شناسی فرهنگی به بررسی و فرا یافتن قوانین عمومی قالب های رفتاری انسان در همه ابعاد آن  می پردازد و می کوشد توجیهی عمومی از این پدیده اجتماعی فرهنگی به دست دهد.اسطوره شناسی با بررسی مجموعه های اساطیری زنده یا مرده و فرا یافتن کیفیات عمومی و کلی آن ها،در خدمت مردم شناسی فرهنگی قرار می

 

2-2 آب و آفرینش:

 

آفرینش حیات بر آب نهاده شده است.سومریان معتقد بودنددر آغاز زندگی جز آب چیزی نبوده و همه چیز ها از آب به دست آمدند.در وسط آب جزیره ای به شکل کوه به وجود آمد.قله کوه آسمان شد و قاعده آن زمین.از برخورد قله به قاعده هوا به وجود آمدکه سومین عنصر زندگی پس از آب و خاک بود.یکی از صفات مهم این عنصر قابلیت انبساط است.

 

از دوره های نخستین آب به دو گونه با مفهوم باروری و بارداری پیوند یافت:1- به شکل باران2- به صورت زنی باردار که فرزندی می آورد و این ولادت در لوا و پناه عنصری که آن را همه می پرستیدند انجام می گیرد.

 

اصطلاح اساطیری از آب گرفته یا نجات یافته از غرقاب بیان رمزی بارداری و آبستنی است و تصویر شاعرانه ای است که به وضع حمل مربوط می شود.فهم این نکته که چگونه مردمان نا متمدن به آنجا رسیدند که آب را عنصری مقدس پنداشتند دشوار نیست چون بدون آب هیچ چیز ممکن نبود نه آباد شود نه بارور.بررسی آب ریشه و منشاء سحر شعاعر و مناسک مذهبی را که در همه ی ادیان عالم متداول و پراکنده گشته روشن می کند. خصایص اساسی داستان های خدایان اساطیری(ارباب  انواع)و پهلوانان تقریبا همیشه مرهون و مدیون اسطوره ی برزگری و کشاورزی است و طبیعت را به سیمای زنی باکره و باردار بزرگ و گرامی می دارد.

 

2-3 نقش آب در پدید آمدن تمدن و فرهنگ:آب عامل اصلی به وجود آمدن تمدن در روی کره زمین است.اگر بشر آب را ستایش می کند و برای آن ارزش فوق العاده قائل است بیشتر به خاطر این است که نه تنها حیات فردی بلکه حیات اجتماعی اش به آن پیوسته است.

 

آب مقدس است و انسان وقتی بر یک پدیده مهر تقدس می زند که در زندگی او نقش و حضوری کار آمد داشته باشد.رود ها مادران فرهنگ بشری به حساب می آیند.

فصل اول: کلیات تحقیق

 

1-1- تعریف مسئله………………………………………………………………………………………………. 1

 

1-2- ضرورت و اهمیت تحقیق…………………………………………………………………………… 1

 

1-3- سؤال‌های تحقیق……………………………………………………………………………………… 2

 

1-4- فرضیات تحقیق…………………………………………………………………………………………………. 2

 

1-5- اهداف اصلی و فرعی تحقیق……………………………………………………………………………….. 3

 

1-6- روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………….. 3

 

1-7- روش جمع‌آوری اطلاعات ……………………………………………………………………………. 3

 

1-8- کاربرد تحقیق………………………………………………………………………………………………… 4

 

1-9- پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………… 4

 

1-10- چگونگی انجام پروژه عملی……………………………………………………………………… 5

 

فصل دوم: نوشتار فارسی و خط-نقاشی در ایران

 

2-1- الفبا و نوشتـار در ایران……………………………………………………………………………….. 13

 

2-2- ریشه‌های ایرانی نوشتار…………………………………………………………………………….. 19

 

2-3- خوشنویسی نوشتار فارسی……………………………………………………………………. 23

 

2-4- اهمیت و قواعد خوشنویسی در نوشتار فارسی…………………………………………. 25

 

2-5- نقش بصری و تزئینی نوشتار…………………………………………………………………….. 32

 

2-6- نگاهی به اعتقادات فرقه حروفیه………………………………………………………………… 33

 

2-7- شیوه‌های حروف‌نگاری در دوران گذشته ……………………………………………………. 35

 

2-8- حکومت و تحولات جامعه قاجاری…………………………………………………………………… 43

 

2-9- هنرمندان قاجاریه……………………………………………………………………………………….. 44

 

2-10- دوران پهلوی………………………………………………………………………………………… 47

 

2-11- جنبش سقاخانه و آغاز نوگرایی در ایران……………………………………………………… 60

 

2-12- دوران انقلاب اسلامی………………………………………………………………………… 73

 

2-13- خط-نقاشی………………………………………………………………………………………………. 74 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

 

 

2-14- نوگرایی در تعامل بین هنرها……………………………………………………………. 86

 

فصل سوم: مبانی بصری و قابلیت‌های تصویری نوشتار فارسی در خط-نقاشی ایران

 

3-1- مبادی سواد بصری……………………………………………………………………. 90

 

3-2- عناصر اولیه و کیفیات بصری در ارتباط تصویری…………………………………… 91

 

3-3- مقایسه بصری آثار تایپوگرافیک و خط-نقاشی………………………………………. 105

 

3-4- شیوه‌های حساسیت بخشیدن…………………………………………………………….. 109

 

3-5- نقش ابـزار………………………………………………………………………………….. 109

 

نتیجه‌گیری………………………………………………………………………………………. 112

 

واژه‌نامه ……………………………………………………………………………………………. 116

 

مراجع………………………………………………………………………………………………. 120

 

پروژه عملی………………………………………………………………………………… 128

 

پروژه دوم عملی……………………………………………………………………….. 134

 

فصل اول

 

کلیات تحقیق

 

1-1 – تعریف مسئله

 

          هیچ تعریف درستی جز در سایه بررسی و شناخت جامع از گذشته و تطبیق آن با دنیای معاصر میسر نیست. در دهه‌های اخیر، تجددخواهی در هنر ایران نمی‌توانسته سنت‌های فرهنگی را به خاطر نوستالژی آنها بپذیرد. در این بین نقاشان و خطاطان از جریان پیدایش جنبش سقاخانه و نوگرایی تا دوران معاصر، همواره به دنبال هویت و تاریخ خود بوده‌اند تا بتوانند با ارائه زیرساخت‌های شرقی خط-نقاشی، قابلیت‌های تصویری و توصیفی-تشریحی نوشتار را بیان کنند که امروزه به یكی از مهم‌ترین شگردهای ارتباط بصری تبدیل شده است. اما تاکنون پژوهشی درباره قابلیت‌های تصویری نوشتار در بستر خط-نقاشی و بیان گستره فعالیت آن صورت نگرفته است. از این روی در این پژوهش درصدد آنیم که این قابلیت‌ها را با بیان تعاریف نظری و تجربی و ارائه راهکارهای عملی مورد بررسی و تحلیل قرار دهیم.

 

1-2- ضرورت و اهمیت تحقیق

 

از دیگر اهمیت‌های این پژوهش می‌توان به بحث هویت گرافیک ملی ایران اشاره کرد که می‌توان ریشه‌های آن را با پژوهش و تحلیل در این جریان تاریخی (خط-نقاشی) پیدا کرد و برخی اشتراکات میان فعالیت‌های غیر کاربردی (بیشتر هنرهای زیبا) و کاربردی (بیشتر طراحی گرافیک) را به تصویر کشید.

 

1-3- سؤال­های اصلی تحقیق

 

1. خاستگاه و علت اصلی پیدایش خط-نقاشی چیست؟

 

1. ریشه‌های ایرانی نوشتار فارسی در کدام خطوط وجود دارد؟

 

1. آیا می‌توان در خوشنویسی هم صحبت از خطوط مدرن و پست‌مدرن کرد؟

 

1. جنبش مدرنیسم چه تأثیراتی بر نقاشی و خط‌نگاری داشته است؟

 

1. چه عواملی باعث تلفیق نقاشی و خوشنویسی و سوق‌دادن آنها به ­خط-نقاشی شد؟

 

1. نقش و خاستگاه پیشگامان نوگرا و هنرمندان چند دهه اخیر که به خط-نقاشی پرداخته‌اند، به چه صورت می‌باشد؟

 

1. آیا رسالت خط در خط-نقاشی با خوانایی کلام هم‌سو است؟ و آیا با کم‌شدن خوانایی ارزش‌های کلام نوشتار از بین می‌رود؟

 

1. آیا حد و مرزی بین کارکردهای تصویری حروف و نوشتار در پیام‌رسانی وجود دارد؟

 

1. تأثیر مبانی و سواد بصری نوشتار فارسی در خط-نقاشی چگونه است؟

 

1. گستره قابلیت‌های تصویری رسم‌الخط‌های نوین در حوزه‌های مختلف ارتباط بصری به چه میزان می‌باشد؟

 

1. خلق یک اثر هنری مشتق از خط و نقاشی متکی به هویت‌های فردی است یا تاریخی، یا هر دو؟ و چگونه می‌توان با حفظ هویت و فرهنگ، عناصر نوشتار و بومی را به جهان انتزاع نزدیک کرد؟

 

1. پاسخ به این گونه سؤال‌ها، دلایلی هستند که اهمیت پرداختن به این موضوع را روشن می کنند.

1-4- فرضیات تحقیق

 

     با در نظر گرفتن فرضیات برخی از هنرمندان و منتقدان مبنی بر اینکه خط-نقاشی هنـر حساب می‌آید و اینکه هنرمند بعد از آموختن سواد بصری نوشتار و طی مراحل تکوین به خلاقیتی در کارش می رسد، لذا فرضیه اصلی این پژوهش بر این مبناست که با شناخت و آگاهی به اصول و قواعد رسم‌الخط‌های نوین می‌توان از قابلیت‌های تصویری آنها در حوزه‌های مختلف ارتباط بصری به ویژه خط-نقاشی استفاده کرد. چگونگی این ارتباط و راهکارهای آن باید در پایان این پژوهش مشخص گردد.

 

1-5- اهداف اصلی و فرعی

 

1-6- روش تحقیق

 

                   در این رساله روش و سیستم تاریخی و تحلیلی به کار رفته است؛ در این روش علاوه بر بیان ماهیت و وضعیت موجود موضوع پژوهش، به تشریح و تبیین دلایل چگونه بودن و چرایی وضعیت مسئله و ابعاد و گستره فعالیت آن می‌پردازیم و سپس اقدام به شناخت مسأله و تعریف آن، تدوین فرضیه‌ها، گردآوری اطلاعات، تنظیم و طبقه‌بندی اطلاعات و بیان راه‌کارها پرداخته و در انتها نتیجه‌گیری می‌نمائیم.تحقیق حاضر با استفاده از روش تاریخی و تحلیلی و با شیوه مطالعه­ی کتابخانه­ای، مصاحبه، شرکت در نشست‌ها و سخنرانی ها و کارگاه‌های تخصصی، جلسات نقد و بررسی، برگزاری پرفورمنس و گزارش از نمایشگاه‌ها به مطالعه در دوران گذشته و معاصر پرداخته است.

 

1-7- روش جمع‌آوری اطلاعات

مجالس یادشده مفاهیمی را نمادین می­سازند که حضور کهن­الگوی گاو را در آثار باستانی ایران جاودانه ساخته است. مثال بارز این ادعا مجلس نمادین گرفت و گیر شیر و گاو در تخت جمشید است. در این پژوهش تلاش خواهد شد تا برای آشنایی هر چه بیشتر اهل هنر با مفاهیم جاودانه­ی نهفته در پس نمادها، مفهوم کهن­الگوی گاو از دریچه­ی اساطیر کهن ایرانی بررسی گردد. اسطوره­های کهن نیز به نوبه­ی خود برای انتقال مفاهیم از زبانی رمزآلود بهره می­جسته­اند. امروزه برای درک مفاهیم رمزآلود اساطیری علومی نوین از جمله زبانشناسی و روانشناسی به کمک اسطوره­شناسان و دین­پژوهان شتافته­اند. 

 

اکثر پژوهش­های دانشگاهی بر اساس مکاتبی نظیر اسطوره­شناسی زبانشناختی و یا آرای دکتر مهرداد بهار، که خود بر پایه­ی نظرات میرچا الیاده و نظریه­ی مادرسالاری استوار می­باشد، صورت گرفته است. برخی دیگر با تاکید خاص بر ادبیات عوام و با استفاده از مکتب ساختارشناسی اشخاصی چون کاسیرر انجام شده است. استفاده از مکتب اسطوره­شناسی روانشناختی نیز بدین دلیل است که تاکنون در داخل کشور پژوهشی در سطح دانشگاهی بر اساس آن صورت نگرفته و به بوته­ی نقد اساتید صاحب­نظر سپرده نشده است. البته باید تاکید کرد که مکتب یاد­شده همانند دیگر مکاتب حوزه­ی نماد و اسطوره، تنها یک فرضیه است و نه یک نظریۀ قطعی و نتایج به دست آمده بر اساس اصول مطروحه در آن نیز هیچ قطعیتی ندارد. از آنجایی که در این پژوهش تحلیل مجالس نمادین نیز با استفاده از نتایج یاد شده صورت خواهد پذیرفت، لازم است تأکید شود که با توجه به آرای اساتید محترم، این نوع تحلیل­ها نیز جنبه­ی تجربی داشته و اثبات شده نیستند. به همین سبب تلاش شده است تا نتیجه گیری نهایی پژوهش بر اساس متون کهن ایران صورت پذیرد. امید است تا انرژی ذهنی مصروفه در انجام مراحل دشوار این پژوهش مثمر ثمر بوده و راهگشای تحقیقات بعدی در زمینه­ پیوند نمادها با روان انسان باشد.

 

1  -2 اهداف تحقیق

 

بررسی اشکال مختلف نقش گاو نر در صنایع دستی ایران هخامنشی

 

اثبات نمادین بودن نقش گاو

 

بررسی مفهوم نماد گاونر در صنایع دستی ایران هخامنشی

 

مطالعه­ی ارتباط اسطوره­ای نماد گاونر با دیگر عناصر نمادین در صنایع دستی ایران هخامنشی

 

1  -3 اهمیت و ضرورت تحقیق

 

صنایع دستی ایران هخامنشی نمایش دهنده باورهای هنرمندان و مردمان ایران در دوران هخامنشی است. فراوانی نماد گاونر در صنایع دستی ایران کهن و هنرهای سنتی امروزین، نشان دهنده نقش پر اهمیت این جاندار در باورهای ایرانیان باستان است.

 

بررسی مفهوم نماد گاو نر در صنایع دستی ایران در دوران هخامنشی تحقیقی است جهت تولید دانش نظری برای افزایش آگاهی طراحان صنایع دستی در زمینه­ نماد و اسطوره. 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

 

 

1  -4 پرسش­های پژوهش

 

آیا نقش گاو نر یک نماد است؟

 

گاو نر به چه اشکالی در صنایع دستی هخامنشی اجرا شده است؟

 

فراوانی نماد گاو نر در صنایع دستی ایران هخامنشی به چه دلیل است؟

 

گاو نر در اساطیر ایران با کدام ایزدان در ارتباط است؟

 

کارکرد نماد گاو نر در صنایع دستی ایران هخامنشی چیست؟

 

نماد گاونر در صنایع دستی ایران هخامنشی با کدام یک از عناصر تصویری نمادین دیگر در ارتباط است؟

 

1  -5 فرضیه­ها

 

نقش گاو نر یک نماد است و دارای یک مفهوم کهن­الگویی مشخص است.

 

کهن­الگوی گاو نر به صورت واقعگرایانه و همچنین در حالت انتزاع یافته نقش شده است.

 

فراوانی نماد گاونر در صنایع دستی ایران هخامنشی به دلیل اهمیت آن در اساطیر ایران است.

 

گاو نر در اساطیر ایران با ایزدانی که در اساطیر نقشی در ارتباط با چهارپایان بر عهده دارند، در ارتباط است.

 

نماد گاو نر در صنایع دستی ایران کهن کارکردی تعویذگونه و برای محافظت داشته است.

 

نماد گاونر با برخی از دیگر عناصر نمادین از جمله ماه در ارتباطی اسطوره­ایست.

 

1  -6 روش تحقیق

 

روش تحقیق از نظر هدف: نظری

 

روش تحقیق از نظر روش: توصیفی

 

روش یافته اندوزی (روش گردآوری داده­ها): کتابخانه ای و میدانی

 

روش تجزیه و تحلیل:تطبیقی

 

 

 

فرگرد دوم: گاو نر در اساطیر ایران

 

 

 

در فرگرد پیش رو به منظور بررسی نقش ورزا در اساطیر ایران هخامنشی در بند یکم در مورد آفرینش و قربانی گاو مطالبی که از منابع معتبر استخراج شده است، آورده خواهد شد. در بند دوم در مورد پیکرگردانی شخصیتهای اساطیری به صورت ورزا نکاتی ارائه خواهد شد.

 

در متون پهلوی در مورد آفرینش و قربانی گاو بخصوص در بندهش و گزیده­های زاداسپرم مطالبی ذکر شده است.

 

2  -1 آفرینش و قربانی گاو

 

ایرانیان باستان عقیده داشتند که هستی در مینو آفریده شد. آسمان نخستین بخش از جهان بود كه آفریده شد. پس از آن آب، و سپس زمین آفریده شد. بعد از اینها نوبت به نخستین نمونه حیوانات رسید و گاو یکتا ( اِوَگدات) آفریده خلق شد. کیومرث نمونه نخستین مردمان پس از گاو آفریده شد»(کرتیس بی­تا، 130).

 

هنگامی كه اول بار آفریدگان به وجود آمدند، ‌در حالت «مینویی» بودند: درخت بدون پوست و خار بود، و گاو سفید و درخشنده همچون ماه، و گیومرث كه نمونه نخستین انسان است، همچون خورشید می درخشید(هینلز 1975، 87).

 

در این اسطوره ارتباط گاو با ماه و ارتباط نخستین انسان یا نمونه شهریار زمینی با خورشید بیان شده است و در فرگردهای آتی بدان­ها پرداخته خواهد شد.

:

 

ایران سرزمینی است با پیشینه طولانی که در جای جای آن آثار متعددی از دوره های مختلف دیده می شود.در طول تاریخ ایران همیشه پیوندی نزدیک بین هنر و محیط زندگی وجود داشته است. در فرهنگ تمدن ایرانی- اسلامی، محیط زندگی انسان، یکی از مهمترین بستر هایی است که در آن هنر با عالی ترین شکل تجسم و نمود پیدا کرده است. هنرمندان با بکارگیری انواع مصالح، رنگ ها، نقش ها، شکل ها و …، نهایت هماهنگی، تلفیق و زیبایی را در محیط زندگی ایجاد نموده و محلی دلپذیر و زیبا متناسب با نیاز های جسمی و روحی انسان بوجود آورده اند. اوج این ارتباط در معماری بناهای تاریخی تجلی پیدا می کند.

 

اگرچه بخش زیادی از سرزمین ایران را صحرا و دشت های کم حاصل و بدون درخت و سبزه تشکیل می دهد. در چنین محیطی دشت ها به رنگ خاکستری و قهوه ای غبار آلود نمود پیدا کرده است. خشت های گلی که با گرمای خورشید خشک شده و اجر های پخته، عمده مصالح ساختمانی این مناطق به شمار می روند. در چنین شرایطی مردم این مناطق از یک عطش فزاینده ای در استفاده از رنگ های شفاف و روشن برخوردار هستند. رنگ های مورد استفاده در اماکن بسیار دقیق و استادانه انتخاب شده اند که خود گواهی بر ارزش و جایگاه مهم رنگ در چنین محیط هایی هستند.از جهتی دیگر، بیانگر تأثیر مهم رنگ ها در ایجاد نشاط در محیط زندگی می باشد. قابل توجه است رنگ های مورد استفاده، از منابع و معادن محلی قابل استخراج بوده است.

 

بیش از پنج قرن، عمده ترین تزئینات قسمت های مختلف بناها، شامل انواع کتیبه ها، نقوش هندسی و گیاهی با انواع مختلف آجر انجام می پذیرفت.

 

 

 

 

 

ـ1ـ بیان مسئله پژوهش

 

در طول تاریخ ،همیشه پیوندی نزدیک میان هنر ومحیط زندگی وجود داشته است.در فرهنگ وتمدن ایرانی- اسلامی، محیط زندگی انسان ،یکی از مهمترین بستر هایی است که در آن هنر با عالی ترین شکل تجسم ونمود پیدا کرده است.بی تردید هرگز نمی توان معماری  ایران را جدا از کاربرد موثر هنر های تزئینی مورد بررسی و شناخت قرار داد.

 

در میان شهر های تاریخی کشورمان،کرمان شهری است که در مواجه با اقلیم گرم وخشک با تاریخی پر فراز و نشیب وهنر  مندانی که از نظر ذوق و سلیقه در روزگار خود سرامد بوده اند ونقش های زیبائی آفریده اند  که هنوز گذر ایام نتوانسته است از این زیبائی بکاهد. نگارنده سعی نموده در این پژوهش به بررسی و تجزیه وتحلیل تزئینات معماری خصوصا نقوش تصویری و موتیف های مجموعه گنجعلیخان کرمان بپردازد.

 

در این پژوهش با توجه به موضوعات تصویری که در مجموعه بناهای گنجعلیخان کار شده نگارنده به بررسی موضوعی نقوش پرداخته وضمن نام بردن از مهمترین نقوش مورد استفاده در این مجموعه به بررسی ارتباط بین نقش مایه ها و کار کرد مجموعه ومعانی آنها در فرهنگ های مختلف همچون ایران ،مصر و چین  اشاره می نماید. 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

 

 

1-2- هدف های پژوهش

 

1- بررسی پیشینه تاریخی ومفهومی نقوش

 

2- معرفی ،طبقه بندی و گرد آوری نقوش به کار رفته در مجموعه بنا.

 

3- با توجه به اینکه بسیاری از این نقوش به فراموشی سپرده شده اند. مطالعه و بازسازی نقوش ضمن احیای مجدد آنها به افزایش سطح سواد بصری وشناخت این نقوش می انجامد.

 

1-3- اهمیت موضوع پژوهش وانگیزش انتخاب آن

 

شناخت اصول و عوامل طراحی گرافیک سنتی،منجر به روشن شدن ویژگی های اصلی طراحی گرافیک دوره معاصر می شود.

 

اما سزا وار وشایسته نیست که هنر ،ذوق وسلیقه هنر مندان این مرز و بوم که اغلب برخاسته از میان مردم کوچه وبازارند وهر یک آغاز گر تحولی آشکار در عصر خویش بودند و داستانهای مذهبی، افسانه ها ی نظم ونثر فارسی وگل ومرغ و طبیعت واستوره ها را به تصویر میکشیدند چنین مورد بی مهری و بی اعتنایی قرار گیرند .باشد که خصلت مروت و ارج نهادن به هنر هنرمندان پایدار بماند.

 

بدون شک مجموعه گنجعلیخان کرمان یکی از شاهکار های منحصر بفرد به شمار میرود و نگارنده سعی دارد با پژوهش خویش ابعاد گوناگون به ویژه نقوش تصویری این بنا را مورد بررسی قرار داده تا شاید بتواند گامی کوچک در حفظ آن برداشته باشد چنانچه بعید نیست  تا چند سال آینده از این بنا ها اثری باقی بماند.

 

1-4- سوالات و فرضیه های پژوهش

 

1-4-1- سوالات پژوهش

 

سوال1 – نقش مایه های مورد استفاده در بنا های مجموعه گنجعلیخان و ویژگی های تصویری آن ها چیست؟

 

سوال2 – دلایل استفاده و رابطه میان کارکرد بنا ونقوش مورد استفاده در آن ها چیست؟

 

سوال 3 -عمده نقش حیوانی در میان نقش مایه ها ی موجود کدام است؟

 

سوال 4 -این نقوش از لحاظ معنا و مفهوم چگونه اند؟

 

1-4-2- فرضیات پژوهش

 

• نقوش دارای ویژگی های واقع گرایانه، انتزاعی و… می باشند.

 

• نقوش ابنیه تاریخی کرمان صرفا تزیینی و کار بردی نیستند.

 

• نقش پرنده نسبت به بقیه نقوش از تنوع بیشتری برخوردار میباشد و بیشتر تکرار شده است.

 

• نقوش دارای ویژگیهای نمادین نیز هستند.

 

• گرافیک امروز با نقوش کهن رابطه تنگاتنگی دارد.

1-5- حدود و چهار چوب نظری پژوهش

 

بر اساس موضوع ونیز روند اجرایی در به نتیجه رسیدن این تحقیق میتوان از روش ها و مدل  های متنوعی در رسیدن به نتیجه نهایی بهره جست.مسائل نظری که میتواند در به نتیجه رسیدن این کار موثر باشد را میتوان در شناخت تاریخ ی اثر ،آشنا یی با سبک معماری وتزئیناتی این دوره  از تاریخ،آشنایی و بررسی تکنیک مورد استفاده در این دوره و نیز مطالعات مقایس های با موارد مشابه برای نیل به هدف اصلی جستجو کرد.

 

1-6- تعاریف عملیاتی متغیرهاواصطلاحات كلیدی

 

واژگان کلیدی: مجموعه گنجعلیخان ، کرمان ، نقوش تصویری ، صفویه

 

متغیر ها:

 

• نقوش گنجعلیخان

 

• نقوش هنر صفوی

1-7- روش تحقیق

 

این پژوهش از نوع تحقیقات توصیفی – تحلیلی وتاریخی میباشد وروش تحقیق به صورت کتابخانه ای و میدانی  است.

 

به دلیل تاریخی بودن مکان های مورد بررسی در حدود نیمی از مراحل کار به صورت جمع آوری اطلاعات ومطالعه و فیش برداری کتب مرتبط با موضوع صورت میگیرد.ومرحله تحقیقات میدانی، شامل مشاهدات، مصاحبه و تهیه ععس از مناطق مورد نظر است.و همچنین در مورد تاریخچه مکانها وسیر تحول تزئینات در آن ها با  کار شناسان سازمان میراث فرهنگی ،اساتید دانشگاهی و معماران ومرمت گران بنا مصاحبه به عمل خواهد آمد ودر پایان با تجزیه و تحلیل یافته ها همراه خواهد بود.