انسان برای برقراری ارتباط با دیگران واثرگذاری بر آنان از نیروی زبان بهره‌ می‌گیرد. او با گزینش الفاظ مختلف سعی می‌کند که از راه‌های گوناگون تأثیر سخن خود را تغییر دهد. در برخی از موارد احساسات مخاطب را برانگیزد و او را به انجام کاری تحریک نماید و در بعضی مواقع او را از انجام عمل بر حذر دارد. گاهی او را موافق گفتار و اعمال و افکار خویش نماید و گاهی او را به مسائل پیرامون خود آگاه نماید.

 

در تمام این مواقع زبان و عناصر آن‌که عبارت‌اند از دایره واژگان و زیبایی‌های حاکم بر نظام زبان تأثیر‌گذار است. عناصری چون بلاغت و فصاحت و … می‌تواند تأثیر سخن متکلم را چندین برابر نماید.

 

نویسندگان و ادیبان بزرگ جهت تبیین صحبت خود از صورت‌های بلاغی استفاده می‌کنند. آن‌ها معمولاً گفتار خود را با افزودن تشبیه و استعاره، کنایه، اقتباسات قرآنی و… تکمیل می‌کنند. بلکه به کمک تشبیه، روح و حیات به کالبد الفاظ می‌دهند و معانی ذهنی (احساسی- حسی و عقلی) را به صورت‌هایی مجسم و زنده در قالب تابلو‌هایی بدیع به نمایش می‌گذارند.

 

امیرالمؤمنین علی7 که استاد فصاحت و بلاغت در سخن است بیش از این اسلوب در گفتار خود بهره برده است و از شاگردان برجسته ایشان دختر او حضرت زینب3 است که همانند پدر ادیبی بزرگ و سخنوری توانا بود. هرکس که خطبه‌های غرّای ایشان را پس از واقعه‌ی عاشورا مطالعه کند اذعان خواهد کرد که او دانش‌آموخته‌ی مکتب علی7 است. با توجه به آنکه یک سخنرانی خوب باید شرایط ویژه‌ای داشته باشد ازجمله: «1- آرامش فکری سخنگو و نبودن او تحت‌فشار عوامل درونی (مثل گرسنگی و تشنگی)؛ 2- دید مثبت شنوندگان به 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

  گوینده و احترام گذاشتن به او؛ 3- محیطی آرام و بی‌سروصدا؛ 4- نبودن در برابر مناظر ناراحت‌کننده و شرایط مطلوب».[1] اما هیچ‌کدام از این شرایط برای حضرت زینب3 مهیا نبود. از ابتدای اسارت غذا و آب برای آنان جیره‌بندی شده بود و حضرت هم سهم خود را بین کودکان تقسیم می‌کرد. شنوندگان به دیده حقارت به اهل‌بیت: می‌نگریستند. در آن محیط از سکوت و آرامش خبری نبود و مناظری دل‌خراش پیش چشمان قهرمان کربلا اتفاق می‌افتاد مانند چوب زدن بر لب و دندان امام حسین7، در این موقعیت حضرت زینب3سعی کرد با بهره‌گیری از صورت‌های بلاغی میزان اثرگذاری کلام را در مخاطبان به حد اعلی برساند. با توجه به اینکه سرآغاز علوم دانش‌های ما حواس است. حضرت با نمونه‌هایی از امور محسوس فهم حقیقت را برای مخاطبان هموار ساخت و با تجسم تلاشی کرده در جهت تقریب مفاهیم و حقایق به ذهن و آن را ابزاری ساخته برای آشنایی مخاطبان با آنچه در حوزه‌ی مشهوداتشان نمی‌گنجید. این پایان‌نامه صور بلاغی خطبه‌های حضرت را موردبررسی و اعجاز بلاغی آن را در انتخاب الفاظ مناسب و معانی محسوس روشن می‌نماید.

 

یکی از عواملی که باعث پیروزی اهل‌بیت: شد نوع سخن گفتن و روش بیان بانوی کربلا بود. او با استفاده ازتشبیهات و استعارات و کنایات و … هم عظمت حادثه را متذکر شد و هم حوادث را برای مردم ملموس و قابل‌فهم نمود. برانگیختن احساسات مخاطبین از عهده‌ی هر سخنوری برنمی‌آید. تنها کسانی که کلامشان درنهایت فصاحت و بلاغت باشد به این مهم دست خواهند یافت و حضرت زینب‌3نمونه کامل این نوع سخنوران است. ما بر آنیم تا خطبه‌های حضرت زینب3 را ازنظر صور بلاغی تحلیل کنیم.دراین پژوهش منظور از صور بلاغی ،تصویرهای بلاغی مورد نظردر علم بیان نیست،بلکه منظور کلیه صورت های زبانی است که می تواند در هر یک از سه علم معانی،بیان و بدیع مورد استشهاد قرار گیرد ،به عبارت دیگر معنای اعم آن مورد نظر می باشد. این پایان‌نامه در 4 فصل است.

 

فصل اول: شامل کلیات.

 

فصل دوم: صور بلاغی خطبه‌ی کوفه.

 

فصل سوم: صور بلاغی خطبه شام.

 

فصل چهارم: صور بلاغی در احتجاج حضرت زینب3 با ابن‌زیاد.

 

که در چند محور موردبررسی قرار می‌گیرد:

 

1- ساختار شکلی خطبه.

 

2- کاربردمعانی خطبه.

 

3- کاربردبیانی خطبه.

 

4-کاربرد بدیعی خطبه.

 

5- کاربرد نحوی کلمات خطبه.

الف)بیان مسأله. 12

 

ب)اهمیّت و ضرورت تحقیق.. 13

 

د)اهداف تحقیق.. 14

 

الف: اهداف کلّی.. 14

 

ب: اهداف اختصاصی.. 14

 

ﻫ)پیشینه تحقیق.. 15

 

و)روش پژوهش… 16

 

ز)تحقیق توصیفی تحلیلی.. 17

 

ح)نوع مطالعه «روش‌ها و ابزار های گرد آوری اطلاعات». 17

 

ط) اسناد عمده‌ی مورد استفاده در این تحقیق: 18

 

ی) ابزار گردآوری اطلاعات: 18

 

ک)محدودیت‌ها و موانع. 18

 

تعاریف و کلیّات.. 20

 

1-1درباره وصال شیرازی و شعرش… 20

 

1-2 وصال و سبک بازگشت : 21

 

1-3وصال و شاعران سبک خراسانی و عراقی: 22

 

1-4 مختصری در موردعلم بیان. 26

 

1-5وصال و موسیقی شعر. 27

 

. 31

 

2-1-1 تشبیه. 32

 

2-1-1 حسی و عقلی بودن طرفین تشبیه. 32

 

2-1-2 محسوس به محسوس: 33

 

2-1-3 معقول به معقول. 39

 

2-1-4 محسوس به معقول. 41

 

2-1-5 معقول به محسوس: 43

 

2-1-6تشبیه خیالی و وهمی: 52

 

2-1-1-2تشبیه به اعتبار مفرد و مرکب بودن طرفین: 53

 

2-1-1-2-1 تشبیه مفردمقید به مفرد مقید. 53

 

2-1-1-2-2 تشبیه مفردغیر مقیدبه مفرد غیر مقید. 57

 

2-1-1-2-3تشبیه مفرد مقید به مفرد غیر مقید. 62

 

2-1-1-2- 4 تشبیه مفرد غیر مقید به مفرد مقید. 65

 

2-1-1-2-5  تشبیه مفرد به مرکب.. 67

 

2-1-1-2-6 تشبیه مرکب به مفرد. 68

 

2-1-1-2-7  تشبیه مرکب به مرکب.. 69

 

2-1-1-2-8 تشبیه مرکب به مرکب مرسل.. 86

 

. 88

 

2-1-1-3-1 استخـدام (وجه شبه دوگانه ) 89

 

2-1-1-3-2تشبیه جمع. 89

 

2-1-1-3-3 تشبیه مفروق. 92

 

2-1-1-3-4 تشبیه مجمل.. 95

 

2-1-1-3-5 تشبیه مؤکد ومرسل.. 96

 

2-1-1-3-6 تشبیه مشروط و تفضیل.. 98

 

2-1-1-3-7 تشبیه ملفوف.. 98 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

 

 

2-1-1-3-8 تشبیه تفضیل.. 99

 

2-1-1-3-9 تشبیه مضمر. 101

 

2-1-1-3-10 تشبیه تمثیل.. 102

 

2-1-1-3-11 اضافه تشبیهی.. 102

 

. 118

 

2-2-1 استعاره 119

 

2-2-1-1 استعاره مصرحه مجرده 119

 

2-2-1-2 استعارۀ مصرّحۀ مرشحه. 123

 

2-2-1-3 استعارۀ مصّرحۀ مطلقه. 127

 

2-2-1-4 استعارۀ مکنیۀ تخییلیّه (تشخیص)………………………………………………………………………………………128

 

2-2-1-5  استعاره مصرّحۀ تبعیّه. 137

 

2-2-1-6 اضافۀ استعاری.. 138

 

2-2-1-7  استعاره تمثیلیّه. 140

 

: 141

 

2-3-1 کنایه. 142

 

2-3-1-1 اقسام كنایه به لحاظ مكنیّ عنه……………………………………………………………………………………………………..142

 

2-3-1-2 انواع کنایه به لحاظ واضح بودن و مخفی بودن: 143

 

2-3-1-2-1ایماء 143

 

 2-3-1-2-2تلویح. 143

 

2-3-1-2-3تعریض… 144

 

. 149

 

2-4-1- مجاز 150

 

2-4-1-1 مجاز به علاقۀ جزء و كل. 150

 

2-4-1-2 مجاز به علاقه حال و محلّ……………………………………………………………………………………………………………..151

 

2-4-1-3 مجاز به علاقه ظرف و مظروف……………………………………………………………………………………………………….152

 

2-4-1-4 مجاز به علاقه آمر و مأمور ……………………………………………………………………………………………………………153

 

2-4-1-5 مجاز به علاقه ما كان…………………………………………………………………………………………………………………….153

 

2-4-1-7 مجاز به علاقه سبب و مسبب……………………………………………………………………………………………………….153

 

2-4-1-8 مجاز به علاقه  بدلیّت…………………………………………………………………………………………………………………..154

 

2-4-1-9 مجاز به علاقه تضاد……………………………………………………………………………………………………………………….154

 

2-4-1-10مجاز به علاقه مادیّت…………………………………………………………………………………………………………………….154

 

2-4-1-11 مجاز به علاقه قوم و خویشی……………………………………………………………………………………………………….154

 

2-4-1-12 مجاز به علاقه  آلیّه……………………………………………………………………………………………………………………..155

 

2-4-1-13 مجاز به علاقه عموم و خصوص……………………………………………………………………………………………………156

 

2-4-1-14 مجاز به علاقه ی غلبه………………………………………………………………………………………………………………….156

 

2-4-1-15مجاز به علاقه ملازمت………………………………………………………………………………………………………………….156

 

2-4-1-16 مجاز جنسیّت.. 157

 

كتابنامه. 161

 

بیان مسأله

 

در این پایان نامه سعی شده است تا اطلاعات جامع و مستندی بر مبنای اشعار وصال، از عناصر بنیادی شعریعنی: تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه ، ارائه گردد و هر یک از عناصر صور خیال و بلاغت را در فصلی جداگانه، نسبتاً جامع و مُشَبع، باز نموده شود.

 

از آن جا که در شعر ، تتبّع و تقلید از سرآمدان و بزرگان، امری شایع و طبیعی است، شاعران دوره‌ی بازگشت از جمله وصال، با نظر به ویژگی‌های شعر کهن و راه و شیوه‌ی فحول ادبای پیش یعنی سرایندگان سبک عراقی و پس از آن خراسانی، توانستند به گونه ای طبیعی و توانمند، سرودن شعر را ادامه دهند و غزلیات ، قطعات و قصاید نسبتاً زیبا و هنرمندانه ای از خود به جای گذارند. البته برخی از اشعار آنان در ردیف بهترین اشعار به جای مانده در ادب پارسی نیز، قرار گرفته است که از آن جمله می‌توان به ترجیع بند معروف هاتف اصفهانی که بسیار عارفانه و از روی سوز و از سر حقیقت سروده شده است، اشاره کرد.

 

برخی از تک بیت‌های به جای مانده و معروف در ادب فارسی ، نیز سروده‌ی طبع شاعران دوره‌ی بازگشت و از جمله وصال است:

 

دوست نباید ز دوست در گله باشد                     مرد نباید که تنگ حوصله باشد

 

(وصال شیرازی، 1378 :204)

 

این خط جاده‌ها که به صحرا نوشته‌اند                 یاران رفته با قلم پا نوشته‌اند

 

(همان،232)

 

برخی به طور کلی شعر دوره‌ی بازگشت را فاقد ارزش هنری می‌دانند و با برچسب تقلید و تتبّع
بی چون و چرا، یک باره مجموعه‌ی حجیم و پر بار و دستاورد طبع شاعران این دوره را به بوته‌ی فراموشی می‌سپارند و بر طاق نسیان می‌نهند، امّا هیچ یک از این طرد و نفی کنندگان شعر دوره‌ی بازگشت، از صاحب نظران و استادان و ادبای حوزه‌ی ادب فارسی محسوب نمی‌شوند و سخن آنان از روی تعصّب و عدم پژوهش و تحقیق کافی وارج ننهادن به دستاورد های هنری شاعرانی چون وصال شیرازی و نشاط اصفهانی و هاتف اصفهانی و امثال آنان است که براستی بابی از فرهنگ و ادب فارسی به این بزرگان تعلّق دارد و به نام آنان گشوده می‌شود ونگارنده در این پایان نامه هر یک از موضوعات بیانی؛ یعنی تشبیه و استعاره و مجاز و کنایه را بر مبنای استشهاد به اشعار وصال مورد پژوهش و تحقیق قرار داده است.

 

ب)اهمیّت و ضرورت تحقیق

حماسه یکی از انواع ادبی و در اصطلاح روایتی است داستانی از تاریخ تخیلی یک ملت که با قهرمانی­ها و اعمال و حوادث خارق­العاده درمی­آمیزد. در حماسه رویدادهای غیر طبیعی و خلاف عادت فراوان دیده می­شود و همین رویدادهاست که می­تواند آرمان­ها و آرزوهای بزرگ ملتی را در زمینه­های مذهبی، اخلاقی و نظام اجتماعی نشان دهد و عقاید کلی آن ملت را درباره­ی مسایل اصلی انسانی مانند آفرینش، زندگی، مرگ و جز آن بیان کند.

شاعران سبک خراسانی در اشعار خویش که غالبا”مدح و ستایش پادشاهان بوده است از عناصر حماسی استفاده کرده­اند. بیشترین عناصر حماسی که در قصاید این سبک به کار برده شده­اند شخصیت­های حماسی، واژگان و ابزارهای جنگی است. تحلیل و بررسی میزان حضور این عناصر در شعر همه­ی شاعران کاری بس دشوار است.

 

در این پژوهش سعی خواهیم کرد تا با بررسی مجموعه­ای از قصاید شاعران شاخص سبک خراسانی به بررسی و تحلیل این عناصر بپردازیم. آنچه در این پژوهش مورد تحلیل و بررسی قرار خواهد گرفت؛ شخصیت­های حماسی، اساطیری، دینی، تاریخی، ابزارهای جنگی، 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

  واژگان حماسی و … در قصاید رودکی، عنصری، فرخی سیستانی و منوچهری دامغانی است و منابعی که نگارنده در آوردن شواهد از آن­ها استفاده کرده است؛ دیوان رودکی به تصحیح سعید نفیسی و دیوان­های منوچهری دامغانی، فرخی سیستانی و عنصری به کوشش دکتر محمد دبیر سیاقی است.

 

اعدادی که زیر ابیات آمده، از چپ به راست بیانگرشماره ی صفحه و شماره­ی بیت است وعلامت های اختصاری، اولین حرف از فامیلی شاعران می باشد بدین ترتیب که منظور ازف: فرخی، ر: رودکی، ع:عنصری، م: منوچهری است.

 

 

 

 

 

این پایان­نامه در پنج فصل تنظیم شده است که به ترتیب عبارتند از:

 

فصل اول: حماسه و سبک خراسانی

 

در این فصل به تعریف حماسه، انواع حماسه و تاریخچه­ی آن و نیز سبک خراسانی و توضیح درباره­ی شاعران شاخص این سبک پرداخته شده است.

 

فصل دوم: شخصیت­های اساطیری، حماسی، دینی و تاریخی

 

در این فصل به تحلیل و بررسی شخصیت­های حماسی و اساطیری، دینی و تاریخی پرداخته شده است.

 

فصل سوم: ابزارهای جنگی و واژگان حماسی در قصاید سبک خراسانی

 

در این فصل عناصر حماسی از قبیل ابزارهای جنگی و واژگان حماسی بررسی و تحلیل شده است.

 

فصل چهارم: موجودات و لحن حماسی در قصاید سبک خراسانی

 

این فصل به بررسی موجودات حماسی که در شعر شاعران این دوره آمده است و قسمتی نیز به لحن حماسی موجود در ابیات این دوره پرداخته شده است.

 

فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهاد

 

در این فصل نتیجه­ی کلی از آنچه مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته آورده شده و به پیشنهاد پژوهشی نگارنده نیز اشاره شده است.

 

 

 

پیشینه تحقیق

 

در مورد این موضوع به طور  اختصاصی کتابی نوشته نشده است اما به طور پراکنده مطالبی آمده است که به ذکر چند مورد اکتفا می­شود:

 

رزمجو، حسین، 1381، قلمرو ادبیات حماسی ایرا ن، پژوهشگاه علوم انسانی، تهران.

 

در این کتاب شعر حماسی یکی از جالب­ترین و ارزشمندترین انواع سخن منظوم به حساب آمده است. زیرا به منزله ی آیینه­ای است که تصویر بزرگی­ها و پایبندی اخلاقی ملت­ها را می­توان در آ ن مشاهده کرد.

 

شمیسا، سیروس، 1374، سبک­شناسی شعر، انتشارات فردوس، تهران.

 

نویسنده در این کتاب به دو محتوای اصلی شعر سبک خراسانی- شادی و حماسه- اشاره کرده است.

 

صفا، ذبیح­الله، 1363، حماسه­سرایی در ایران، امیرکبیر، تهران.

 

نویسنده، اواخر عهد سامانی را دوره به کمال رسیدن روایات حماسی می­داند او می­نویسد: «شعر فارسی در عهد سامانی در خراسان و دیگر نواحی مشرق ایران راه تکامل پیمود» (صفا، 1363: 19).

 

 

 

اهداف تحقیق

 

اهداف علمی: پژوهشگر در نظر دارد با انجام این کار تحقیقی مشخص سازد که شاعران سبک خراسانی در اشعار خویش از درون­مایه­ی حماسی استفاده کرده­اند.

پیوند بین انسان و طبیعت ارتباطی جاودانی و ناگسستنی است؛ این ارتباط سبب شده تا شاعران نیز بیش از هر چیز دیگر از آن الهام گرفته و سروده­های خود را به تصویرهای رنگارنگ طبیعت مزیّن و مخاطبانِ اشعارِ خود را به گشت و گذار در این تصاویر زیبا دعوت کنند. نگاهی هرچند گذرا به اشعار شاعران پارسی زبان در نخستین ادوار شعر فارسی، بیانگر میزان توجه این گویندگان به طبیعت است. البته این امر چیزی نیست که محدود به آن دوره باشد و آثار آن را در همه­ی دوران حیات ادبی این سرزمین به خوبی می­توان شاهد بود چنانکه در تمام قالب­های شعریِ شعرای قرن ششم با انواع مضامین دیده می­شود. نظامی نیز یکی از شاعرانی است که از وصف های طبیعت برای هرچه زیباتر شدن کلامش و انتقال معنا به مخاطب بهره­ی فراوانی برده است و با آوردن مظاهر گوناگون آن همچون گل­ها، درختان و انواع میوه­ها و حیوانات و… تصاویر بکر و زیبا را پیش روی خواننده­ی آثار خود قرار می­دهد که با گذر زمان هیچ گاه دچار کهنگی و فرسودگی نخواهد شد. در این پایان­نامه ابتدا عناصر طبیعت از دو منظومه­ی خسرو و شیرین و لیلی و مجنون استخراج شده و پس از تقسیم­بندی به کاربرد­های این عناصر توسط نظامی پرداخته شده است.شایان ذکر است که عناصر طبیعی این دو منظومه در کنار هم مورد بررسی قرار گرفته و با یکدیگر مقایسه نشده است؛ این پایان­نامه در پنج فصل به شرح زیر تدوین گردیده است:

 

1-2  بیان مسأله

 

طبیعت از گذشته تا به حال مورد توجه هنرمندان از جمله شاعران بوده است، زیرا اولین چیزی که هرانسان در زندگی خود درک کرده و خود را در آن می­بیند طبیعت است.البته نگاه هر شخص به طبیعت نسبت به شخص دیگر متفاوت است،چه بسا افراد عادی هر روزه از کنار عناصر طبیعت می­گذرند اما به آن توجه نمی­کنند اما یک هنرمند یا شاعر به هرکدام از این عناصر با دیدی هنرمندانه می­نگرد و از آن­ها 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

  تصاویری بکر و زیبا خلق می­کند.یکی از این هنرمندان نظامی گنجوی است، که وصف طبیعت یکی از ویژگی­های شعر اوست. این پایان­نامه سعی بر آن دارد که انواع عناصر طبیعت مورد استفادۀ نظامی در دو اثر خسرو و شیرین و لیلی و مجنون را بررسی کند و پر بسامدترینِ این عناصر را در این دو منظومه نشان دهد، و نقش عناصر طبیعت در صور خیالِ شاعر را و پرکاربردترین آن را مشخص نماید.

 

روش گردآوری اطلاعات پایان­نامه، کتابخانه­ای و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است. روش تجزیه و تحلیل بدین صورت است، ابتدا تمام ابیاتی که در برگیرنده­ی عناصر طبیعت در دو منظومه است استخراج شده ، سپس با توجه به سؤالات مطرح شده، هر یک از ابیات، مورد بررسی قرار گرفته است.

 

1-3 سوالات تحقیق

 

پرسش اصلی این تحقیق آن است که :

 

طبیعت در مثنوی­های خسرو و شیرین و لیلی و مجنون چه نقشی ایفا می­کند؟

 

و پرسش­های دیگر تحقیق عبارتند از :

 

1- نظامی در خسرو و شیرین و لیلی و مجنون از چه عناصر طبیعی استفاده کرده است؟

 

2- پرکاربردترین عناصر طبیعت در دو مثنوی نظامی کدامند؟

 

3- شاعر از عناصر طبیعت در کدام ساخت صور­خیال بهرۀ بیشتری برده است؟

 

1-4 اهمیت و ضرورت تحقیق

 

با توجه به اینکه تا کنون تحقیق جامع و کاملی که تمام عناصر طبیعت را در دو مثنوی خسرو وشیرین و لیلی و مجنون مورد بررسی قرار نداده است؛ این پایان­نامه و نتایجی که به دست خواهد آمد، مورد توجه خواهد بود.

 

1-5 پیشینۀ تحقیق

 

کتاب­ها و مقالات مطالعه شده نشان می­دهد که دربارۀ عناصر طبیعت در خمسۀ نظامی صورت گرفته است.که می­توان به این آثار اشاره کرد:

 

2-تصاویر خیال در خسرو و شیرین نظامی نوشتة دکتر محمد جاویدی صبّاغیان که در کتاب مجموعه مقالات همایش نظامی توسط دکتر ثروت آورده شده است ، با بیانی اجمالی به بررسی انواع تصاویر خیال در منظومة خسرو وشیرین نظامی پرداخته که یکی از آن ها تصویر مظاهر طبیعت است.

 

3- دكتر بهروز ثروتیان نیز در كتاب اندیشه های نظامی گنجوی به توصیفات و تصویرسازی در اشعار نظامی پرداخته است.

 

1- 6 اهداف تحقیق

 

1– مشخص کردن مهارت نظامی در استفاده از عناصر دنیای واقعی برای بیان مفاهیم و مقاصدش و هم­چنین زیبایی آفرینی

 

2- آشکار کردن عناصر مهم تشکیل دهندۀ صور خیالِ شاعر

 

1- 7 فرضیه­های تحقیق

 

1- نظامی از طبیعت برای زیباسازی اشعارش و القاء معنا و مفهوم به مخاطب استفاده کرده است.

 

2– نظامی به طور چشمگیری در سرودن مثنوی های خود ازهمۀ عناصر طبیعت بهره گرفته است.

 

3-پرکاربردترین عنصر طبیعت در توصیفات نظامی گلها و درختان هستند.

 

4- تشبیه پر کاربردترین صنعت توصیف شاعر در تصویرگرایی است.

ادبیات به هر اثر ادبی شکوهمندی که در آن عامل تخیل دخیل باشد، گفته می‏شود و با جهان واقع ارتباط معناداری نیز دارد. به عبارتی به مجموعه تظاهرات هنری هر قوم که در قالب کلام ریخته شده باشد، ادبیات آن قوم یا ملّت به شمار می‏آید و رد واقع ادبیات هر قوم الزاماً به تار و پود گذشته و حال آن قوم وابسته است، به همین سبب تا حد زیادی به فرهنگی که آفریننده‏ی آن است، اختصاص دارد. بنابراین ادبیات منعکس‏کننده افکار، عقاید و مسائل قومی است که خالق آن است.

 

ادبیات داستانی شامل قصه، رمانس، رمان، داستان کوتاه و آثار وابسته به آن‏هاست. به آثاری که در آن‏ها تأکید بر حوادث خارق‏العاده بیشتر از تحول و پرورش آدم‏ها و شخصیت‏هاست. به عبارتی بافتی ساده دارند و حوادث، علت و معلولی نیستند، قصه می‏گویند و داستان روایتی است منثور از بازآفرینی وقایعی درباره اشخاص به‏گونه‏ای که سبب انتظار و صمیمیت باشد و خصلت بارز آن این است که بتواند ما را وادار کند بخواهیم بدانیم بعد چه اتفاقی می‏افتد.

 

اما هر آنچه داستان را بازگو می‏کند یا نمایش می‏دهد روایت نام دارد و داستان‏ها درباره‏ی حوادثی هستند که در تعریف برای مردم، حیوانات و هرچیز دیگری اتفاق افتاده‏اند یا اتفاق می‏افتند. روایت نه تنها در داستان و قصه بلکه در اسطوره، افسانه، حکایت اخلاقی، تراژدی، کمدی، حماسه، تاریخ، کتاب مصور، خبر، نقاشی و … حضور دارد. 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

 

 

ملک الشعرا خواجه جمال‏الدین سلمان بن خواجه علاء‏الدیم محمد ساوجی معروف به «سلمان ساوجی» از شعرای بزرگ، خاصه از قصیده سرایان ممتاز ادب فارسی است که یکی از مهم‏‏ترین آثار او که در نوع روایتی قرار می‏گیرد مثنوی «جمشید و خورشید»او است.

 

عناصر داستان و قصه در این نثر بررسی شده و میزان نزدیکی این اثر به داستان و قصه سنجیده شده است و همچنین شخصیت‏های این اثر براساس نظریه خویشکاری پراپ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

 

پراپ در کتاب قصه‏های پریان به توصیف قصه‏ها براساس اجزای سازنده‏ی آن‏ها و روابط متقابل این اجزا پرداخته است. پراپ پس از تجزیه و تحلیل صد قصه از قصه‏های روسی به سی و یک خویشکاری دست یافته است. او معتقد است می‏توان قصه‏های عامیانه و حتی رمانس‏ها را نیز با این الگو تجزیه و تحلیل کرد.

 

و از قصه پریان پراپ تنها عناصر خویشکاری او را در این پژوهش مورد استفاده قرار دادیم.

 

تدوین این پایان‏نامه در 5 فصل، به شرح ذیل است:

 

متون اصلی تحقیق در این پایان‏نامه عبارتند از: کتاب کلیات سلمان ساوجی براساس نظریه «ریخت شناسی قصه‏های پریان» از ولادیمیر پراپ بررسی شده است.

 

1-1. بیان مسأله

 

ملک الشعرا خواجه جمال الدین سلمان بن خواجه علاء الدین محمد ساوجی معروف به «سلمان ساوجی» از شعرای بزرگ، خاصه از قصیده‏سرایان ممتاز ادب فارسی است که ولادت وی در اوایل قرن هشتم در حدود سال (709 ه) در شهر ساوه اتفاق افتاده است. کلیات دیوان، فراق‏نامه، قصیده بدیع‏الاسرار و مثنوی جمشید و خورشید از آثار او می‏باشد. سلمان در مثنوی گویی نیز چیره و تواناست و شاهد بر این مدعا دو اثر وی در این زمینه یعنی «فراق‏نامه» و «جمشید و خورشید» است. وی در مثنوی گویا می‏خواسته طرحی نو دراندازد و در مثنوی «جمشید و خورشید» با وارد کردن قالب‏های غزل و قطعه و رباعی و دو بیتی در ضمن و لابه‏لای این مثنوی تا حدودی به هدف خود دست یافته است. سلمان این مثنوی را در جمادی الثانی سال (763 ه) به نام اویس ایلکانی (757 -776 ه) ساخته است؛ چنان‏که خود شاعر در پایان داستان بدین امر اشاره می‏کند و می‏گوید: