تحقیق و بررسی در آثار داستانی رسول پرویزی |
از اواسط قرن بیستم میلادی تحت تأثیر دستاوردهای جدید زبان شناسی، مطالعه کلامی نیز جان تازهای گرفته است، به طوریکه بررسی کیفیت شکل گیری متن، نحوه ایجاد ارتباط اجزای آن (انسجام کلامی) و بافت متن مورد توجه قرار گرفته است (آلن، 1380). در واقع هدف هر نویسنده ای این است که متن منسجمی را تولید و بتواند بین بافت و متن ارتباط برقرار کند و خواننده را از هموارترین و کوتاهترین مسیر به سوی معنای مورد نظر خود رساند.
میتوان گفت خواننده به طور طبیعی و متعارف هنگام مطالعه یک نثر و یا شعر ناخودآگاه در پی یافتن معنایی است که در درون خود اثر جای دارد. یک متن ادبی ممکن است که دارای معانی مختلفی باشد، خواننده معناهای مختلفی را از آن متون بدست آورد و این فرایند یعنی بدست آوردن معنا از متون، خوانش یا تأویل نام دارد.
بینامتنیت به این موضوع اشاره دارد که به طور کلی آثار ادبی به صورت تصادفی خلق نمی شوند، بلکه توسط آثار پیشین خود به وجود می آیند. نظریه پردازان بر این عقیده اند که این روند تنها در متون ادبی صدق نمی کند، بلکه شامل متون غیرادبی نیز می شود و تمامی متون فاقد معنای مستقل هستند.. پذیرش مواردی که گفته شد در واقع به رسمیت شناختن مفهومی است که امروزه آن را بینامتنیت می نامند. طرفداران این نظریه می گویند که هیچ گفته ای نیست مگر اینکه از گفته دیگری برگرفته شده باشد و هیچ قولی نیست مگر اینکه خود نقل قول باشد. گفته ها و برگرفته ها و قول و نقل قول ها دارای رابطه و شکل پیچیده ای هستند که موجب زایش متن های نو و حضور متن های پیشین در آنها می شوند (نامور مطلق، 1390).
بینامتنیت شاخهای از علم نشانهشناسی است که به تعامل و جاذبه میان متنها و چگونگی شکلگیری معنا و فرایند معناپردازی در متن میپردازد و نگرشی نو در عرصه رابطه میانمتنی ارائه میدهد. براساس این نظریه هیچ متنی بدون پیشمتن نیست و متنها بر پایه متنهای گذشته بنا میشوند. برای متنها آغازیوجود ندارد بلکه همواره تداوم، تکرار، دگرگونییا تقلید است، و اما تداوم، تکرار، دگرگونی یا تقلید بر چیزی از پیشوجود، استوار میشوند. انسان نمیتواند از هیچ، چیزی خلق کند، بلکه باید تصویری (خیالی یا واقعی) از متنی وجود داشتهباشد تا مادة اولیة ذهن شود.
نگرش بینامتنیت همان اندازه که آغاز را انکار میکند، پایان را نیز منکر میشود. در یک زنجیره و شبکه متنی، آغاز و پایانی وجود ندارد و هر متنی در میانه قرار دارد، چنانکه در ساختن هر متن، متنهای دیگر حضور دارند و آن متن نیز در متنهای پسین حضور خواهد داشت، بدانمعنا که هر پایانی یک آغاز و میانه است و نقطه پایانی وجود ندارد. این روابط بینامتنی نه فقط در خلق آثار بلکه در خوانش و درک آنها نیز حضور دارند، چنانکه هیچ خوانشی صورت نمیگیرد، مگر اینکه متنهای پیشخواندهشده، در آن دخالت کنند.نظریه بینامتنیت بر پایه آرای میخاییل باختین( 1896- 1975) بنیان نهاده شد.
بینامتنیت یک متن منفرد را با دیگر نظامهای بازنمایی (مانند زبان) مرتبط میسازد. حتی برای آنکه رابطة یک اثر با شرایط و بافت تاریخیاش را بررسیکنیم، باید آن را درون بینامتنش قرار دهیم و سپس آن متن و نیز بینامتنش را به دیگر نظامها و مجموعههایی ارتباط دهیم که بافت آن را تشکیل میدهند.
موتیف كه در عمده ترجمههای ادبی فارسی معادلهای بنمایه، مایهاصلی و نقشمایه برای آن برگزیده شده است، یكی از مقولههای مهمّ
خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir
مورد بحث در حوزۀ درونمایهشناسی یا دانش درونمایه است. در این حوزه، بحث از موتیف، درونمایه، موضوع، كهنالگو، نمونة اولیّهو تُپُس، راهی است برای رسیدن به سطح یا سطوح اندیشه (نه صرفاً معنا) و نظریهای كه در متن بیان میشود.در مطالعات نقد ادبی امروز، موتیف و كاركرد آن، یكی از سرفصلهای مهم در بررسی آثار و سیر اندیشه صاحب اثر، تحلیل سطح محتوایی اثر، دریافت رابطه فرم و محتوا و بررسی كیفیّت این رابطه است و در واقع، یك استراتژی تجزیه و تحلیلی مناسب در نقد ادبی، شناسایی موتیفها و مشخّص كردن اثر متقابل درونمایهای آنهاست (شافر، 2005).
1-2- بیان مسأله
بسیاری از آثار داستانی رسول پرویزی بهخصوص داستانهای موجود در کتاب” شلوارهای وصلهدار” از بینامتنیت و موتیف برخوردار هستند. به نظر میرسد با توجه به اثرگذاری بینامتنیت و موتیف در متن نوشتهها و در تفهیم مطالب، بررسی این موضوع و بیان جایگاه و ارزش آنها در نوشتهها و متون ادبی و آموزشی ارزشمند بوده و حل این مسئله دانش موجود در این زمینه را به نحو رضایتبخشی افزایش خواهد داد. در این مسیر سؤالاتی نیز مطرح میگردد که مهمترین آنها به شرح ذیل میباشد:
- رسول پرویزی درداستانهای خود، از چه نوع عناصر بینامتنیت استفاده کرده است؟
درآثار داستانی رسول پرویزی ، موتیف از چه نوع کارکردهایی برخوردار است؟-3- اهداف تحقیقاز آنجائیکه مطالعات بینامتنیت در ایران با تأخیر آغاز شده و در ایران بیشتر به نقد منابع شبیه میباشد و بهنظر میرسد که موضوع بینامتنیت و موتیف از جمله موضوعاتی هستند که در متون مختلف از جمله شعر، نقاشی، متون ادبی انجام گرفته است، اما این موضوعات کمتر در مورد متون داستانی با الگوی فرکلاف بررسی شده اند و یک نوع خلأ علمی و ادبی در این مورد احساس می شود. اگر اقدامات کمتری در ارتباط با این موضوع انجام شده، به دلیل فقدان یا ضعف اطلاعات لازم بوده و یا بر اطلاعات جامع و روزآمد استوار نبوده است.
بنابراین در این مطالعه در پی بررسی بینامتنیت و موتیف در داستانهای موجود در کتاب شلوارهای وصلهدار از مجموعه داستانهای رسول پرویزی (که مجموعاً مشتمل بر 20 داستان است) میباشیم و در این زمینه اهداف کلی زیر تعریف شده است:
- بررسی عناصر بینامتنیت در داستانهای رسول پرویزی.
- بررسی انواع کارکردهای موتیف در داستانهای رسول پرویزی.
همچنین اهداف جزئی ذیل نیز مدنظر میباشد:
- یافتن بینامتنیت صریح ازپیش انگاری در داستانهای رسول پرویزی.
- یافتن بینامتنیت صریح فراگفتمان در داستانهای رسول پرویزی.
- یافتن بینامتنیت صریح طنز در داستانهای رسول پرویزی.
- یافتن بینامتنیت سازنده یا بیناگفتمانگی در داستانهای رسول پرویزی
- یافتن موتیف مربوط به مرگ در داستانهای رسول پرویزی
- یافتن موتیف مربوط به ترس در داستانهای رسول پرویزی
- یافتن موتیف مربوط به عشق در داستانهای رسول پرویزی
- یافتن موتیف مربوط به سرنوشت در داستانهای رسول پرویزی
فرم در حال بارگذاری ...
[شنبه 1400-05-16] [ 02:03:00 ب.ظ ]
|