الإهداء. ‌ب

 

كلمة الشكر. ‌ج

 

خلاصة البحث.. ‌د

 

فهرس المطالب.. 1

 

المقدمة. 7

 

 

 

الفصل الأول: الكلیات والمفاهیم

 

1 -الكلیات: 14

 

تبین المسألة: 14

 

الأسئلة الأصلیة والفرعیة: 15

 

سوابق الموضوع والفرضیات: 16

 

ضرورة البحث: 17

 

منهج البحث: 17

 

أهذاف التحقیق: 18

 

2 –المفاهیم وتعریف أهم الكلیات المحوریة: 18

 

تعریف التعامل عند أهل اللغة: 18

 

تعریف التعامل عند أهل الشرع: 19

 

تعریف الإمام عند أهل اللغة: 20

 

تعریف الإمام عند أهل الشرع: 21

 

تعریف المذهب عند أهل اللغة: 22

 

تعریف المذهب عند أهل الشرع: 23

 

تعریف العصمة عند أهل اللغة: 25

 

تعریف العصمة عند أهل الشرع: 26

 

أئمة أهل البیت  عترة الرسول’: 28

 

كتاب الله الثقل لأكبر: 28

 

العترة الثقل الأصغر: 29

 

أهل البیت^أدرى بما فی البیت: 30

 

انحصار المذاهب الأربعة: 34

 

 

 

 

 

 

 

الفصل الثانی : تعامل أبی حنیفة النعمان مع أئمة أهل البیت ^

 

1 – نظرة إلى حیاة أبی حنیفة: 37

 

الإمام علی× بارك والد أبی حنیفة: 37

 

كیف أختار أبو حنیفة منهجه: 38

 

أُصول مذهب الإمام أبی حنیفة: 40

 

2 -تعامل أبی حنیفة غیر المباشر مع الأئمة^: 41

 

مشایخ أبی حنیفة كانوا من أصحاب الأئمة^: 41

 

حمادأستاذأبی حنیفة كان من أصحاب الباقر والصادق÷: 42

 

كان حماد یحب أهل البیت^ ویبغض أهل الشام: 43

 

أخذ العلم من أصحاب الأئمة^ خُفْیة: 43

 

النخعی أستاذ حماد من أصحاب السجاد×: 44

 

إبراهیم النخعی یقول بالمسح على الأرجل: 46

 

كان ابراهیم النخغی من شیعة العلویین: 46

 

كان إبراهیم النخعی یفتی بلعن الحجاج: 48

 

علقمة أستاذ إبراهیم النخعی كان من خلص أصحاب علی×: 49

 

تلمیذ الإمام الصادق× یحجُّ أبا حنیفة: 52

 

بعض أصحاب الصادق× فی مجلس أبی حنیفة: 53

 

أبو حنیفة وحدیث الغدیر: 54

 

أبو حنیفة كان یرجع الناس إلى أصحاب الصادق×: 55

 

2 -تعامل أبی حنیفة المباشر مع الأئمة^: 55

 

لقاء أبی حنیفةالأول مع الإمام الصادق×: 57

 

أبو حنیفة یمدح الإمام الصادق×: 57

 

الصادق× ینهى أبا حنیفة عن القیاس ویحاججه: 59

 

الصادق× مع أبی حنیفة وقصة الحمار: 63

 

أبو حنیفة یسأل الصادق× عن آیة السلم: 64

 

أبو حنیفة یسأل الصادق× عن آیة النعیم: 64

 

حوار الصادق× مع أبی حنیفة فی القیاس: 65

 

أبو حنیفة وتقبیل عصا رسول الله’: 69

 

الصادق× یظهر بطلان فتوى لأبی حنیفة: 70

 

أبو حنیفة یرجع عن قوله لقول الصادق×: 71

 

انبهار أبی حنیفة بأجوبة الكاظم×: 71

 

مسائل أبی حنیفة المتعددة للصادق×: 73

 

أبو حنیفة یحاور الصادق× فی حكم الشاهد والیمین: 74

 

أبو حنیفة یسلم للصادق× أنه لا مخرج له منه: 74

 

أبو حنیفة على طعام الصادق× یتعلم كیفیة الشكر: 74

 

أبو حنیفة وتلقیه لبعض الدروس عند الصادق×: 75

 

أبو حنیفة یبكی عند الصادق× لروایته عن آبائه: 75

 

أبو حنیفة كان محسوبا من شیعة الأئمة^: 76

 

أبو حنیفة یمارس التقیة خوفا من بطش السلطان: 76

 

حوار بین الصادق× وأبی حنیفة فی مسائل عدة: 77

 

 

 

الفصل الثالث : تعامل مالك بن أنس مع أئمة أهل البیت ^

 

مالك بن أنس عاصر خمسة من الأئمة^: 82

 

بدأ مالك بطلب العلم فی سن مبركة: 82

 

أصول مذهب مالك: 83

 

2 – تعامل مالك غیر المباشر مع الأئمة^: 84

 

أُحِیط مالك فی المدینة بعلوم أئمة أهل البیت^: 84

 

عبد الله بن هرمز الأستاذ والمعلم الأول لمالك: 85

 

ابن هرمز شیخ مالك یذم العمل بالرأی: 86

 

ابن هرمز شیخ مالك كان لا یصلی التراویح: 87

 

والد عبد الله بن هرمز وسهم ذوی القربى: 87

 

ابن هرمز شیخ مالك خرج فی الثورة دفاعا عن أهل البیت^: 88

 

كان مالك یحب الاقتداء بابن هرمز: 90

 

ابن هرمز أخذ عن شیخه عبید الله بن عتبة: 90

 

أخذ مالك بالواسطة عن ابن عتبة من أستاذه ابن هرمز: 91

 

ابن عتبة شیخ ابن هرمز كان سَبَبًا فی ترك سب الإمام علی×: 92

 

ابن شهاب الزهری شیخ مالك: 93

 

الزهری عمل لبنی أمیة أكثر من أربعین سنة: 94

 

كان الزهری یظهر محبة للسجاد×: 95

 

الزهری شاهد السجاد× مثقلا بالحدید: 95

 

مالك أثبت من روى عن الزهری: 96

 

درس السجاد× فی أحكام الصوم وتفصیله العجیب: 97

 

أبو حازم الأعرج شیخ مالك والزهری: 99

 

أبو حازم الأعرج من الذین أخذوا عن الأئمة^: 101

 

أبو حازم من الدعاة المستورین الموالین للأئمة^: 102

 

كتاب الإمام زین العابدین × إلى الزهری: 103

 

مواعظ أبی حازم مقتبسة مما تعلمه عن الأئمة^: 106

 

من مواعظ أبی حازم فی شأن السلطان والعلماء: 109

 

ربیعة الرأی من أصحاب الصادق× شیخ مالك: 111

 

بكاء ربیعة خشیة تحمل الإفتاء: 111

 

اشتهار أمر مالك على شیخه ربیعة بفعل السیاسة: 112

 

اعتراض الصادق× على ربیعة فی الإفتاء: 114

 

حوار بین الصادق× وربیعة فی من شتم النبی’: 114

 

3 -تعامل مالك المباشر مع الإمام الصادق×: 115

 

مالك یمدح الإمام الصادق× ویثنی علیه كثیرا: 115

 

البصری صاحب مالك وقصته مع الصادق×: 117

 

تعلم مالك أدب روایة الحدیث عن الصادق×: 119

 

عبور جسر جهنم بولایة علی× رواها مالك: 119

 

 

 

الفصل الرابع :  تعامل الشافعی بن أدریس مع أئمة أهل البیت^

 

1 – نظرة إلى حیاة الشافعی : 121

 

الشافعی وطلب العلم: 122

 

الشافعی أخذ العلم عن بعض أصحاب الأئمة^: 122

 

رحلة الشافعی فی طلب العلم: 123

 

الشافعی حلقة الوصل بین أئمة المذاهب الثلاثة: 123

 

الشافعی عاصر ثلاثة من الأئمة^: 123

 

ظلم السلاطین منع الشافعی من مصاحبة الأئمة^: 124

 

الشافعی ینجو من القتل فی محنته بفعل التقیة: 125

 

أصول مذهب الشافعی: 126

 

مذهبه القدیم والجدید: 127

 

2 -تعامل الشافعی غیر المباشر مع الأئمة^: 127

 

علم الشافعی یرجع إلى أبی حنیفة ومالك: 127

 

سفیان بن عُیْینَة شیخ الشافعی لقی الصادق×: 128

 

سفیان بن عیینة من أصحاب الصادق×: 129

 

سفیان بن عیینة اتهم بالتشیع: 130

 

سفیان بن عُیْینَة شیخ الشافعی لقی الصادق×: 130

 

ابن عیینة یسأل الزهری عن تسمیة زین العابدین×: 131

 

الإمام زین العابدین أزهد الناس قاله الزهری لسفیان: 131

 

یقول الزهری ما لقیت أحدا أفضل من علی بن الحسین×: 132

 

سفیان بن عیینة أحد رواة حدیث الغدیر: 132

 

قصة فاطمة مع أبیها رسول الله’ یرویها ابن عیینه: 133

 

أهل البیت^ أمان الأمة من الظلال: 134

 

زین العابدین × والدعوة إلى الدین: 135

 

حِكَمْ ومواعظ الإمام زین العابدین×: 135

 

الشافعی وابن راهویة ممن روى عن الرضا×: 136

 

ابن راهویه شیخ الشافعی من رواة حدیث السلسلة الذهبیة الرضویة: 137

 

حوار بین الشافعی وشیخه ابن راهویة: 139

 

تبرك الشافعی بقبر موسى الكاظم×: 139

 

مدح الشافعی لأهل البیت^: 140

 

الشافعی یتفاءل بتشرفه برؤیة أمیر المؤمنین× المباركة: 142

 

الشافعی یأخذ بمذهب الصادق× فی سهم ذوی القربى: 143

 

فتوى الشافعی بوجوب الصلاة على الآل فی الصلاة المكتوبة: 152

 

الشافعی فیه تشیع وانحیاز شدید لسنة النبی’: 153

 

كان الشافعی شدید التشیع: 153

 

كان الشافعی لا یصلی التراویح: 154

 

الشافعی یقتبس الحِكَمْ من كلام الأئمة^: 154

 

 

 

الفصل الخامس : تعامل أحمد بن حنبل مع أئمة أهل البیت^

 

أحمد بن حنبل عاصر خمسة من الأئمة^: 158

 

أصول مذهب أحمد بن حنبل: 158

 

2 -تعامل أحمد بن حنبل غیر المباشر مع الأئمة^: 159

 

مشایخ أحمد من أصحاب الأئمة^: 160

 

محمّد بن فضیل من أصحاب الصادق× أخذ عنه أحمد: 162

 

روایة محمد بن فضیل: 163

 

روایة مقتل الرضا× بالسم ظلما بأرض خراسان: 164

 

حدیث المعراج فی اختیار أمیر المؤمنین× خلیفة: 164

 

3 – تعامل أحمد بن حنبل المباشر مع الأئمة^: 165

 

أحمد ومشاهدته كرامة الكاظم: 165

 

ما قاله أحمد فی شأن أئمة أهل البیت ×: 166

 

شهادة أحمد فی شأن الإمام علی ×: 166

 

ما قاله أحمد فی علی× ومعاویة: 167

 

ما قاله أحمد فی شأن زین العابدین×: 167

 

أحمد وحدیثه عن كتاب أمیر المؤمنین×: 167

 

أحمد ومعرفة علی× شرط فی قبول الصلاة: 168

 

أحمد بن حنبل یوثق أصحاب الأئمة^ من الشیعة: 168

 

نتیجة البحث.. 171

 

فهرس مصادر البحث.. 175

 

 

 

المقدمة

 

الحمد لله رب العالمین وصلى الله على سیدنا وحبیب قلوبنا وقرة عیوننا وبهجة نفوسنا رسول رب العالمین سیدنا محمد المصطفى الأمین خیرة خلقه أجمعین وعلى أهل بیته صفوة المؤمنین وخلاصة المتقین السادة المطهرین فی كتابه المبین صلاة دائمة إلى أبد الآبدین وعلى صحبه الأخیار المنتجبین الراضین المرضیین وعلى أتباعهم بالحسنى إلى یوم الدین.

 

إن هذه الرسالة المسماة بـ (تعامل أئمة المذاهب الأربعة مع المعصومین ^) موضوعها البحث والتنقیب فی كیف كان تعامل أصحاب المذاهب الأربعة مع أئمة أهل البیت ^، باعتبارهم أئمة حدیث وفقه عند أتباعهم، یرجعون إلیهم فی فروع الدین وأحكامه، فالبحث یدور حول: لقائهم بالأئمة ^ وبأصحابهم، وكیفیة الرجوع إلیهم والأخذ عنهم، ومقامهم ومكانتهم^ عندهم. وهذه الرسالة تسعى إلى إبراز ذلك التعامل بشكل جلی بالاعتماد على ما ورد فی كتب الفریقین سنة وشیعة بكل أمانة بعون الله تعالى.

 

أئمة: جمع إمام، وكلمة إمام: لها معانی عدة فی مصطلح المتشرعة، إمّا بیّنة بحسب الإضافة كما یقال: إمام صلاة الجماعة، إمام فی الحدیث والفقه وما شابه ذلك، وإمّا بحاجة إلى بیان بحسب ما یذهب إلیه كل فریق، ومن المعلوم أن إمامة أصحاب المذاهب الأربعة إمامة حدیث وفقه.

 

وقد قسّم أهل السنة الإمامة إلى صغرى وكبرى، فالكبرى یختلف مفهومها عن إمامة الفقه، وتطلق بحسب ( الإصطلاح السیاسی ) على كل من یلی أمر المسلمین، وهی عندهم رئاسة عامة ومنصب قیادی تكون لمن ناب عن رسول الله’ بالبیعة بعد الاختیار أو بالعهد من خلیفة سابق أو بالشورى أو بالغلبة، ویعتقدون أنها لم تكن بنص من الله عز وجل ولا من رسوله’، ویسمون الإمام خلیفة وأمیر المؤمنین.

 

وأما الشیعة الجعفریة فتعتقد بأن الإمامة كانت بنص من الله سبحانه وتعالى للمصطفین من عباده لطفا ورحمة منه، ونعمة أنعم بها على خلقه، ویسمون صاحبها ولیا وإماما وخلیفة، وهی نیابة عن رسول الله’ تكون بتعیین وتنصیب منه، وأنها إمامة تقى وعلم وهدى واقتداء، وتكون القیادة من مشمولاتها، لأن الإمامة أعظم وأوسع من أن تكون مختزلة فی قیادة سیاسیة كما یتوهم غیرهم، فالقیادة مجرد وظیفة یتقلدها الإمام إذا اجتمعت شرائطها، وأهمها بیعة النصرة، ولا یسعى إلیها بالقهر والغلبة وسفك الدماء ألبته، فإمامة الخلفاء الثلاثة محصورة فی القیادة  السیاسیة لا تتعداها, وإمامة أصحاب المذاهب محصورة فی الحدیث والفقه، وأما إمامة أهل البیت ^ فمطلقة وغیر محصورة، فهذا هو الفارق الجوهری بین إمامتهم وإمامة غیرهم.

 

وتعامل الأربعة مع أئمة أهل البیت ^ ینقسم إلى قسمین: تعامل مباشر وتعامل غیر مباشر، المباشر معلوم، وغیر المباشر یكون بالواسطة، إما فی زمانهم، وإما بعد زمانهم، والواسطة أعم من أن تكون عن طریق رسالة أو كتاب، أو نقل روایة وما شاكل ذلك، ومن أهم الوسائط الأبناء والموالی والأصحاب.

 

فأتباع أهل البیت ^ یتعاملون مع أئمتهم فی عصر غیبة الإمام بواسطة النقل المتواتر عبر الأجیال، بالتّلقی عن عدول الأمة من العلماء والفقهاء، والمَوثُوق مما دُوّن فی بطون الكتب المَعلُومة، یتعاملون معهم بكل احترام وبكل حب ومودة، ومستمرون فی اتّباعهم طوال هذه القرون المتعاقبة لم یفارقوهم، فهم حاضرون فی قلوبهم، وفی عقولهم، وفی وجدانهم، وإن غابت عن أبصارهم أشخاصهم، مقدّمون عندهم على من 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

  سواهم، یرجعون إلیهم فی كل صغیر وجلیل من أمور دینهم ودنیاهم، ویتقربون إلى الله بولایتهم ویتبرؤون من أعدائهم أعداء الإسلام والمسلمین.

 

ولسائل أن یسأل: طوال هذه القرون المتعاقبة كیف كان تعامل إخواننا أهل السنة مع أئمة أهل بیت النبی’؟ بدون شك التاریخ والسیرة كفیلان بالإجابة، ونحن لا نظن بالسواد الأعظم من الأمة المرحومة إلا وهی مع أهل البیت ^، قلوبهم عامرة بمودتهم، ویتقربون إلى الله عز وجل بحبهم. وإن جهل بعض المسلمین حقیقة التشیع لآل الرسول’، فسعینا فی هذه الرسالة محصور بموضوع تعامل الأربعة المباشر وغیر المباشر مع أئمة أهل البیت ^ والتعرف علیهم.

 

ولا یخفى أیضا بأن مشایخ وأستاذة أصحاب المذاهب الأربعة وتلامیذهم من أهم الوسائط بینهم وبین أئمة أهل البیت ^، بالإضافة إلى ما جاء فی الكتب والمراسلات. وأما الأخبار التی ننقلها فإننا نسعى لتوضیح الفكرة المستنبطة منها، ولو استلزم بعض الاسترسال بدون الدخول فی التحلیل المطول أو المقارنة المسهبة، حفاظا على منهج البحث.

 

ونعتقد بأن أئمة أهل البیت ^ امتداد طبیعی للرسالة المحمدیة، ورثوا علم الكتاب والسنة كابرا عن كابر، وقد أغناهم الله عن إعمال الرأی والقیاس والاستحسان، فمنهجهم كما یروى عن الإمام الصادق×: ( حدیثی حدیث أبی، وحدیث أبی حدیث جدّی، وحدیث جدّی حدیث علی بن أبی طالب، وحدیث علی حدیث رسول اللّه ’ وحدیث رسول اللّه قول اللّه عزّ وجلّ)  فلا یوجد عند المسلمین سلسة حدیثیة تماثل هذه السلسة الذهبیة مطلقا، فالذی رُوِیَ عن الإمام علی × كالذی یُروى عن بقیة الأئمة ^ حذو القذة بالقذه، والتعامل مع أحدهم كالتعامل مع أبیهم الإمام علی × وجدهم رسول الله ’، وقد كان الإمام الصادق × فی زمانه هو قطب الرحى وقبلة العلماء والعرفاء، ینهلون من معینه الصافی، فانتشرت عنه معظم علوم أهل البیت ^، وقد ساعدته الظروف المرحلیة مثل الهدوء السیاسی النسبی، بخلاف من سبقه أو تقدمه من الأئمة ^ كما هو معلوم، فالإمام الصادق × من أقوى حلقات التواصل مع أمة جده رسول الله ’، وبذلك نعتبر المتعاملین معه متعاملین مع سائر أئمة أهل البیت ^.

 

فالجو العام الذی خلقه أئمة أهل البیت ^ بحسن سیرتهم وسلوكهم وبهاء عبادتهم وأدعیتهم وعظیم أخلاقهم وتدفق علومهم، كان عاملا فاعلا ومؤثرا قویا فی أوساط الأمة، بما فی ذلك أصحاب المذاهب الأربعة، فالإنسان  یتفاعل ویتأثر بما یحیط به تلقائیا وبدون شعور، وهذه سنة الله فی خلقه، وقد یلتفت لما حوله من المؤثرات فیتعامل معها ایجابا أو سلبا، فالذی یهمنا هو التعرّف على مسار تعامل  الأربعة مع أئمة أهل البیت ^.

 

وغیر خافی على كل متتبع بأن هواجس الخوف من سلاطین الجور وأصحاب النفوذ والضلال وأهل الفتن الحالقة ومن والاهم، وكونهم لا یزالون على مر العصور والأزمان یشكلون حائلا قویا أمام ظهور الحق ونشر المعرفة، فقد اُجبِر أكثر الناس على السكوت خوفا من استباحة دمائهم  وأعراضهم وأموالهم، وحاول بعضهم إیصال الحق بشتى طرق الایماءات والإشارات بدون تصریح، وتشجع البعض الآخر فصرح بالحق بكل وضوح، فناله ما ناله من المحن والإحن والاستئصال والقتل، ولهذا استوجب رصد الحق واقتناصه من كل قول أو إشارة خفیة صدرت عن عالم أو فقیه، سیما أصحاب  المذاهب الذین ابتلوا فی محن تشیب الصغیر وتهرم الكبیر.

 

فالدارس لنشأة المذاهب الأربعة وكیفیة انتشارها، وتأثیر الحكام القوی علیها وما جرى بین مقلدیها ومریدیها من تحزب وتعصب، لا یستبعد أن یُدس ویُكذب علیهم وتُخفى بعض الحقائق من سیرتهم، فقد كانت كل فرقة تجر النار إلى قرصها لكسب ولاء السلطان وود الرعیة وغیر ذلك، وقد كُذب على ر سول الله ’ وما أدراك ما روسل الله ’، فكیف تسلم من هذه الآفة رعیته وأتباعه؟ وهذا الأمر یكون آكد فی تعامل الأربعة مع أئمة أهل البیت ^ الذین حوربوا بألوان الحروب كما هو معلوم، فعلینا أن ندرس ذلك التعامل بحذر شدید، ونكون من المنصفین فیما ینسب للأربعة من مخالفات أو ضلالات، ولا ینبغی أن نركن إلى كل نقل استأنس به أهل الشیعة أو أهل السنة.

 

ولعل هناك من یستبعد أن یروی الإمام عن غیر الإمام فی علوم الدین، لأنه وارث لعلم النبی ’ فلا یحتاج إلى غیره، بل غیره محتاج إلیه، لكن الإمام قد یروی عن غیر المعصوم من باب إقامة الحجة أو لغرض آخر وهذا لا ینافی طهارته، فإنه یسمع من الرواة فیقرّ الحق ویعدل الخطأ وینكر الباطل، وقد كان النبی ’ یحب أن یستمع للقرآن الكریم من غیره وهو صاحبه، ویستمع لأحادیث أهل الكتاب وهو أعلم بما یقولون، وأما الحوادث والوقائع فإنه یسأل عنها ویرویها كغیره، لكنه لا یثنی ركبتیه لیتعلم من غیر المطهرین، وللمتتبع أن یقف على ذلك فی سیرتهم ^.

 

فرواة العلم والفقهاء قد لا یلتزمون بمذاهب مشایخهم وأساتذتهم، وهذا لا یؤثر فی ولائهم بحسب ما جرى علیه الحال عند العامة، فكم من فقیه أخذ العلم عن شیخه وأستاذه وهو ینتسب إلیه ویفتخر به، إلا أنك تراه یخالف مذهبه، وهذا ما ابتلى به أئمة  أهل البیت ^، فكم من منتسب إلیهم غیر ملتزم بمنهجهم.

 

هناك طُرق واتجاهات عاشها أصحاب المذاهب الأربعة، مثل سبیل الإمام علی ×، وسبیل كلٍ من عمر بن الخطاب وعثمان بن عفان وابن عباس وابن عمر وابن مسعود وغیرهم، وقد استمرت هذه السُبل من بعدهم عن طریق أتباعهم كما هو معلوم، فالذی سلك سبیل الإمام علی × هم أبناؤه الأئمة ^ بالدرجة الأولى، ثم أصحابهم وشیعتهم، فهل كان أصحاب المذاهب الأربعة یسلكون هذا السبیل أم یترنحون بینه وبین السبل الأخرى؟ سیتبین هذا فی تعاملهم مع أئمة أهل البیت ^.

 

فالإمام علی والأئمة من ولده ^ یعتمدون فی منهجهم على نصوص الكتاب والسنة النبویة فی أصول الإیمان وفروع الدین، ولا یتجاوزونهما قید أنملة، ومعظم أصول وكلیات القواعد الشرعیة قد أساسها الأئمة ^، بینما الغالب على نهج الخلفاء الثلاثة وأصحاب المذاهب الأربعة، بعد الكتاب وما وصلهم من السنة، الاعتماد على الرأی والقیاس والاستحسان، لغیاب النص النبوی بسبب منع روایة الحدیث وتدوینه بعد رحیل النبی ’ لعشرات السنین.

 

ثم إن أئمة أهل البیت ^ قد مُنِحُوا جاذبیة ربّانیة، تهوی إلیهم أفئدة الناس على اختلاف مذاهبهم ومشاربهم حتى من غیر المسلمین، بل إنك تجد أعداءهم ینجذبون إلیهم مقهورین، والكل یُسعد عندما یُنسب إلیهم، فأنت فی راحة عندما تُنسَبُ إلیهم ما دمت لست على مذهبهم، أما إذا أخذت بمذهبهم وأتـّبعتهم ولو شیئا قلیلا، تحولت بسرعة البرق الخاطف إلى رافضی بغیض فی نظرهم!!

 

فهل كان أصحاب المذاهب الأربعة یخاطرون بالانتساب إلیهم أو الاقتراب من مذهبهم مع حلول البلاء بتهمة الترفض؟ وسیتبین ذلك أیضا من خلال كیفیة تعاملهم معهم.

 

هناك عوامل مهمة فی مراحل نقل روایة الحدیث وتداولها بین المشایخ والطبقات، فالمرحلة الأولى بدأت بعد رحیل النبی ’ بنقل الحدیث عن أهل بیته ^ وعن بعض أصحابه رضوان الله تعالى عنهم، نقلا مجردا عن تدریس فقه الحدیث وقواعده، هذا لمن أجاز نقل الحدیث، لأن الخلفاء الثلاثة كما أسلفنا، كانوا قد منعوا روایة الحدیث وتدوینه، حتى أجازه عمر بن عبد العزیز فی نهایة القرن الأول، وجاءت المرحلة الثانیة فبدأ فیها التفقه فی الحدیث وتدریسه ووضع القواعد والضوابط له، فأصبح الراوی بهذا اللحاظ محدثا وفقیها، وهناك من اكتفى بتلقی الحدیث وجمعه ونشره ولم یمارس التفقه فیه، فهذا لا یعد من الفقهاء فی شیء بل هو محدٍّث، وأما العارف بأسانید الحدیث وبأحوال رجاله تعدیلا وتجریحا وما إلى ذلك فلا یعد  فقیها فی أحكام الكتاب والسنة، وعندما نقول: فلان من المشایخ أستاذا لفلان، فلا فرق بین أن یكون ناقلا عنه للحدیث، أو متعلما منه الفقه مباشرة أو بالواسطة ، لأن تلقی العلم والروایة والتأثر بالمذهب، كل ذلك غیر مقید بزمان الحضور ولا بالأخذ المباشر كما هو معلوم.

 

لا نرید من رسالتنا هذه القول بأن أصحاب المذاهب الأربعة كانوا سائرین على نهج المطهرین من أئمة أهل البیت ^ وأنهم من شیعتهم، وإنما القصد هو إبراز الواقع فی كونهم رجعوا إلیهم وأخذوا منهم ولم یستغنوا عنهم ولا عن أصحابهم، وتعلموا منهم الفقه وسائر علوم الشریعة، وتأثروا بمنهجهم بِنسبٍ متفاوتة، وقد خالفوهم فی أشیاء ولم یقفوا أثرهم ولم یلتزموا بنهجهم، وإن كان إختلافا یسیرا فی بدایة الأمر، إلا أن شقته اتسعت بمرور الزمان لعوامل وأسباب یطول شرحها، وقد كانوا مستقلین فی اجتهاداتهم واستحساناتهم ومقاییسهم ومذاهبهم، فالإمام الشافعی قد اتخذ لنفسه مذهبا كسلفه ولم یلتزم بمذهب شیخه وأستاذه الأول الإمام مالك، وقد خالفه فی أشیاء صرح هو نفسه بها، وهذا لا یعنی أنه لم یأخذ عن شیخه ولم یتعلم منه الفقه، وكذلك الحال عند الإمام أحمد مع شیوخه فإنه لم یلتزم بمذاهبهم، وهذا الاختلاف قد راج بین الأمة مبكرا بعد وفاة رسول الله ’ فكثرت الآراء وتشعبت المذاهب والمشارب، لمن یراه مُبررًا بموجب ما ورد (اختلاف أمتی رحمة)، بل إن العالم المجتهد لا یعدونه صاحب اجتهاد مطلق إذا تقید بمذهب معین، إلا إذا كان مستقلا فی اجتهاده غیر مقلدا لغیره، ونحن لسنا بصدد دراسة صحة هذه الظاهرة من بطلانها، وإنما هی محاولة  فی ثنایا هذه الرسالة، للكشف والتنبیه عن الحقائق الكامنة بین السطور أو الغائبة عن العقول.

حضور ترکیبات آلی در آب یکی از عمده­ترین منابع اصلی آلودگی محیط­های آبی می­باشند. امروزه گازها اهمیت خاصی پیدا کرده­اند به طوری که عمده خوراک­های صنایع شیمیایی گازها هستند که می­توان به آمونیاک، نیتروژن، اکسیژن، گازهای طبیعی اتیلن و پروپیلن اشاره کرد. جداسازی یک یا چند گاز در بسیاری از صنایع لازم و ضروری است. بسیاری از این ترکیبات برای جانوران و گیاهان و محیط زیست خطرناک هستند. ترکیبات آروماتیک سمی­تر از ترکیبات آلیفاتیک هستند و اجزای با وزن ملکولی متوسط سمی­تر از اجزای سنگین­تر (نظیر قیرها) می­باشند. از فرایندهایی که امروزه برای جداسازی به کار می­روند می­توان به تقطیر سرمایشی، جذب­سطحی، جذب و جداسازی غشایی اشاره کرد ] 4 – 1 [ .

 

در فرایندهای زیادی در پالایشگاه­ها، پتروشیمی­ها و صنایع زیردستی نیاز به آب وجود دارد ولی در همه این فرایندها نیاز به آب تصفیه شده با درجه ی خلوص بالا نیست و می­توان از آب­های بازیابی شده نیز در بسیاری از موارد استفاده کرد. قسمت عظیمی از آب مورد استفاده می­تواند بازیابی گردد و کسری از آن به علت تبخیر در مراحل مختلف هدر می­رود. عمده­ترین منابع تولید پساب­های نفتی و پالایشگاهی، جریان پساب حاصل از عملیات نفتی و گازی میادین خشکی  و دریایی است. بازیابی پساب­ها به خصوص در نواحی نفت خیز خشک به دلیل کمبود آب بسیار مهم است. حجم آب تولیدی در حین فرایندهای نفتی که اصطلاحاً به آن آب تولید شده گفته می­شود در مورد میادین خشکی ایالات متحده سالانه در حدود 33 میلیارد بشکه تخمین زده شده است . این آب­های تولیدی به علت دارا بودن مقادیر قابل توجهی مواد نفتی، آلی و معدنی قابلیت تزریق به چاه یا تخلیه در آب­های سطحی را ندارند ] 5 [. شکل 1-1 یک نمونه از موازنه آب در یک پالایشگاه را نشان می­دهد.

 

به طور تقریبی 5 تا 3/5 متر مکعب پساب (با فرض اینکه آب خنک کن مورد استفاده در پالایشگاه بازگردانی شود) به ازای هر تن نفت خام ورودی به پالایشگاه تولید می­شود و کیفیت پساب­های تولیدی و خصوصیات آن­ها به نوع و وضیعت فرایند بستگی دارد ] 6 [.

 

2-1- ترکیبات موجود در پساب­های پالایشگاهی

 

پساب­های حاصله از بخش­ها و فرایندهای مختلف بسته به ماهیت هر مرحله دارای مشخصه­های آلایندگی متفاوتی هستند. ترکیبات حاضر در پساب­ های مختلف عبارتند از هیدروکربن­ها (آلیفاتیک یا آروماتیک)، کامپونت­های نیتروژن، ترکیبات فنلی، نفت­خام، حلال­ها، کلرید­ها، گوگرد و … ] 7 [. در جدول 1-1، منابع آلاینده­های صنایع پالایشگاهی آورده شده استو

 

همان گونه که در جدول فوق بیان شده است منابع مختلف و همچنین آلاینده­های مختلفی برای برای ایجاد آلودگی در آب در صنایع پالایشگاهی و صنایع زیردستی وجود دارد از آنجا که در این پروژه تمرکز ما در حذف آمونیاک می­باشد از بیان سایر آلاینده­ها و روش­های حذف آن­ها خودداری می­کنیم.

 

3-1- استاندارد دفع پساب

 

صنعتی شدن موجب پیشرفت اقتصادی کشورها می گردد. با این حال ، موجب مصرف منابع طبیعی و افزایش تقاضای انرژی نیز می شود. به علاوه ضایعات صنعتی یکی از نگرانی های محیط زیستی است. دفع فاضلاب بدون تصفیه مناسب می تواند اثرات مخرب طولانی مدتی به خصوص بر روی گیاهان و آبزیان منطقه داشته باشد. از این رو لازم است که صنایع با آلودگی بالا روش­های تصفیه مناسبی را برای کاهش آلودگی پساب های خود در نظر بگیرند]  7 ، 6 [ بدین منظور، برای پساب هایی که وارد محیط زیست می شوند، استانداردهایی تعیین شده است. این استانداردها بر حسب اینکه پساب ها وارد چه محیطی می شوند، متفاوت است. برای مثال، استاندارد آب دریا و آب مورد استفاده در کشاورزی متفاوت است. جدول (1-2) حدود مجاز برخی آلاینده های صنعتی برای تخلیه به آب های سطحی ، چاه جاذب و مصارف 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

  کشاورزی و آبیاری را نشان می دهد.

تبصره 1 –  تخلیه با غلظت بیش از میزان مشخص شده در جدول در صورتی مجاز خواهد بود که پساب خروجی ،غلظت کلراید ،سولفات و مواد محلول منبع پذیرنده را در شعاع 200 متری بیش از 10 درصد افزایش ندهد.

 

تبصره 2 – تخلیه با غلظت بیش از میزان مشخص شده در جدول در صورتی مجاز خواهد بود که پساب خروجی ،غلظت کلراید ،سولفات و مواد محلول پساب خروجی نسبت به آب مصرفی بیش از 10 درصد نباشد.

 

تبصره 3 –  درجه حرارت باید به میزانی باشد که  بیش از 3 درجه سانتیگراد در شعاع 200 متری محل ورود آن، درجه حرارت منبع پذیرنده را افزایش یا کاهش ندهد.

 

تبصره 4 – تعداد تخم انگل ( نماند) در فاضلاب تصفیه شده شهری در صورت استفاده از آن جهت آبیاری محصولاتی که به صورت خام  مورد استفاده قرار می­گیرند، نباید بیش از یک عدد در لیتر باشد.

 

در میان آلاینده های موجود درآب­های فرایندی که نیاز به تصفیه دارند، غلظت عمومی آمونیاک  در پساب­های تولید شده در پالایشگاه­های نفت و پتروشیمی متفاوت می­باشد و خروجی از واحد های سنتی حاوی مقادیر آمونیاک بیشتر ازحد قبول استانداردهای بین­المللی است.

 

مقادیر آمونیاک موجود در پساب­های آلوده به آمونیاک که به آب­های سطحی تخلیه می­شوند گاهی به 2000  میلی­گرم بر لیتر می­رسد، این مسأله مخرب و تأسف­بار است.

 

4-1- مشکلات ناشی از وجود آمونیاک وکامپونت­های نیتروژن در آب

 

تعداد زیادی فرایند های صنعتی در صنایع پالایشگاهی و در صنایع زیردستی وجود دارد که لازم است آمونیاک  (NH3) وکامپونت های نیتروژن از ترکیبات سایر گازها یا بخار های آبی جدا شود. وجود کامپونت های نیتروژن و آمونیاک در آب باعث چنین مشکل محیطی می شوند ]  7 ، 6 [. برخی از این مشکلات عبارتند از :

 

– انباشتگی در آب های سطحی

 

– افزایش اثر سمی بر روی ماهیان

 

– کاهش ضریب ضدعفونی

 

– خطر مسمومیت ساکنین ساحلی

 

– افرایش میزان اکسیژن حل نشده در آب

 

– مشکلات بچه های مبتلا به یرقان و …

 

بنابراین کنترل کامپونت­های نیتروژن و آمونیاک در پساب­های صنعتی و همچنین آب­های سطحی الزامی است ] 7 [ .

 

5-1- روش­های حذف آمونیاک و کامپونت­های نیتروژن در آب

 

تلاش­های زیادی برای حذف یا جذب آمونیاک و کامپونت­های نیتروژن از آب­های سطحی و پساب­های صنعتی شده­­است تا یک روش جذب عملی وکارآمد برای رفع این مشکل مطرح شود    ] 7 [. روش­های زیادی برای جداسازی آمونیاک  و کامپونت­های نیتروژن آزمایش شده است ] 7 [، از قبیل :

 

– تخریب حرارتی

 

– تبخیر

 

– روش­های شیمیایی و فیزیکی

 

– روش­های بیولوژیکی شامل نیتروژن دهی / نیتروژن گیری

 

– کلردار کردن نقطه شکست

 

– تبادل آهن

 

– زدودگی هوا

 

– جداسازی با انجماد کامل

 

– روش های غشایی

 

روش­های معمول در تصفیه پساب­های آلوده به آمونیاک در صنایع پتروشیمی و پالایشگاهی تخریب حرارتی، تبخیر و فرایندهای جذب و واجذب غشایی می­باشد ] 7 [ . روش های تخریب حرارتی و تبخیر دارای معایب متعددی هستند، از قبیل :

 

– فرایند شدیداً به تغییر کیفیت پساب حساس است.

 

– تجهیزات به کار رفته اندازه بزرگی دارند.

 

– در برخی از موارد ماده شیمیایی نیاز است.

 

– بسته به کاربرد آن هزینه عملیات ممکن است بالا باشد.

 

– ممکن است حجم لجن زیادی تولید شود.

 

– نمی توان به خلوص با درجات بالا دست یافت.

1- 2  لوسمی

 

علت لوسمی در اکثر موارد ناشناخته است و عوامل متعددی که شانس ابتلا به بیماری را افزایش می دهند به خوبی اثبات نشده اند، از جمله عوامل ژنتیکی که در برخی موارد لوسمی ایفای نقش می کنند. تعدادی از این عوامل عبارتند از :

 

• اختلالات ژنتیکی مثل سندروم داون، کلاین فلتر و آنمی فانکونی

 

• تابش اشعه به میزان بیشتر از GY 1

 

• لوسمی حاد بدنبال استفاده از داروی فنیل بوتازون (مربوط به آرتریت) و آنتی بیوتیک کلرامفنیکل اتفاق افتاده است (2)

 

• اما سهم کلی عوامل محیطی در ابتلا به لوسمی کمتر از 5% است. (1)

طبق آمارهای سال 2007،لوسمی در ایالات متحده تقریبا 3% از سرطان ها را تشکیل داده و 4% از موارد مرگ ناشی از سرطان نیز مربوط به این بیماری است. (2)احتمال ابتلای مردان نسبت به زنان اندکی بیشتر است. هنوز در ایران آمار دقیقی از موارد این بیماری وجود ندارد.

 

لوسمی را بر اساس سیر بالینی به دو نوع حاد و مزمن و بر اساس منشأ هیستوژنیک واولین رده سلول خونسازی که تحت تاثیر قرار گرفته(میلوئید یا لنفوئید) به دو نوع میلوئید و لنفوسیتیک (یا لنفوبلاستیک) تقسیم بندی می کنند(2)، در نتیجه 4 نوع لوسمی داریم :

 

1-2-1  لوسمی حاد : افزایش سریع در تعداد سلول های خونی نابالغ. تجمع این سلول ها، مغز استخوان را از تولید سلول های سالم خونی ناتوان می سازد. درمان فوری این نوع لوسمی به علت گسترش سریع و تجمع سلول های بدخیم و متاستاز آنها به سایر ارگان های بدن ضروری است. این نوع لوسمی بیشترین نوع لوسمی در کودکان است.

 

• لوسمی مزمن : تولید زیاد سلول های سفید خونی غیرطبیعی اما نسبتا بالغ. پیشرفت آن ماه ها یا سال ها به طول می انجامد و اغلب 

  خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

    در بزرگسالان اتفاق می افتد.

 

• لوسمی لنفوسیتیک : در این تقسیم بندی، تغییرات بدخیمی در بخشی از مغز استخوان اتفاق می افتد که قرار است سلول های لنفوسیت را بسازند و اغلب این تغییرات زیر گروه مشخصی از لنفوسیت ها یعنی B-cellها را درگیر می کنند.

 

• لوسمی میلوسیتیک : در این تقسیم بندی، تغییرات بدخیمی در بخشی از مغز استخوان اتفاق می افتد که قرار است گلبول های قرمز خون (RBC) و پلاکت ها را بسازند.

جدول 1-1 انواع لوسمی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(مزمن) chronic	(حاد) Acute	Cell type
CLL     بقای 5 ساله: 75%	ALL     بقای 5ساله: 85%	Lymphocytic Leukemia     (or lymphoblastic)
CML     بقای 5ساله: 50%	AML     بقای 5ساله: 20-75% در افراد زیر 60 سال و کمتر از 10% در افراد مسن تر	Myelogenous     (or Myeloid or non lymphocytic)

1-3 ALL(Acute  lymphocytic leukemia):

 

تکثیر کلونال سلولهای لنفوئیدی است که بلوغ آنها در ابتدای تمایز متوقف شده است. ALLبر اساس WHO به دو گروه اصلی تقسیم می شود.T-cell ALL و B-cell ALL

 

تقسیم بندی ALL به زیر گروه های مربوطه دارای ارزش پروگنوستیک(تشخیصی) و درمانی می باشد.

 

75% مبتلایان را کودکان زیر 6 سال و نوجوانان تشکیل می دهند(خصوصا نوع B-ALL نوع شایعتر در کودکان است) و 10-15% را بزرگسالان تشکیل می دهند.

 

1-3-1علائم :ALL

 

علاوه بر علائم عمومی که به علت آنمی،ترومبوسیتوپنی و گرانولوسیتوپنی ایجاد می شوند،تورم غدد لنفاوی،هپاتومگالی،اسپلنومگالی،درد استخوان و درد مفاصل دیده می شوند.درگیری سیستم عصبی مرکزی در این نوع (برخلاف AML) شایع است.

 

1-3-2 :(Acute Myelogenous leukemia)AML

تبع الفتح الاسلامی هجرة عربیة من شرق الجزیرة العربیة و عمان الى العراق، و اصبح العراق ولایة من ولایات الخلافة الاسلامیة، بل اصبحت الكوفة عاصمة الدولة الاسلامیة ایام خلافة امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام و مسكنا للصحابة و التابعین و أئمة الاطهار علیهم السلام.

 

و ازدحمت بغداد بقراء القرآن فی العصر العباسی و اتسعت اماكن العبادة و تأسست اول مدرسة للتجوید فی الصوت و بنیت المقامات العراقیة و جذور الطریقة العراقیة. ثم استمرت هذه الطریقة و تطورت و اخذت تابعا مستقلا فی اواخر القرن التاسع عشر و اوائل القرن العشرین المیلادی على ید الملا عثمان الموصلی.

 

ان الطریقة العراقیة، طریقة محلیة تعتمد على لحون العرب و اصواتها و فروع المقامات كالركبانی و الحكیمی، و یتغلب علیها طابع الحزن و طابع الاداء المقامی الذی یعرف بأداء الموروث، و تمثل خلاصة المقامات التی یودیها الملحنون و المنشدون و القراء، فهی مزیج من الالحان العربیة و التركیة و الكردیة و الفارسیة، و اصوات المناطق الجنوبیة و الریفیة، و المناطق الشمالیة و الجبلیة و المناطق الغربیة و الصحراویة.

 

یتناول هذا البحث الطریقة العراقیة لتلاوة القرآن الكریم، و تاریخها و اشهر قراؤها و المقامات المستعملة فیها و تبحث عن مستقبلها.

 

كلمات دلالیة:

 

القرآن، العراق، المقامات، القراء، التلاوة

 

 

 

 

 

الفهرس

 

المقدمة. 1

 

السؤال الاصلی: 1

 

الاسئلة الفرعیة: 1

 

ضرورة البحث: 1

 

منهج البحث: 2

 

سابقة البحث: 2

 

مخطط الرسالة: 5

 

الفصل الاول. 7

 

1-1- نزول القرآن. 9

 

1-2- تدوین و جمع القرآن. 12

 

1-3- تلاوة القرآن الكریم 19

 

1-4- الشكل الظاهری.. 23

 

1-5- المحتوا و السیاق الباطنی. 25

 

1-5-1- تناسق نظمه وتناسب نغمه‌ 28

 

1-5-2- تناسب أجراس حروفه مع صدى معانیه. 29

 

1-6- التجوید 31

 

1-6-1- مخارج الحروف: 32

 

1-6-2- صفات الحروف: 39

 

1-7- الوقف و الابتداء. 41

 

1-7-1- الوقف التام : 41

 

1-7-2- الوقف الكافی : 42

 

1-7-3- الوقف الحسن : 42

 

1-7-4- الوقف القبیح : 42

 

1-8- مراتب تلاوة القرآن الكریم 43

 

1-8-1- مرتبة التحقیق: 43

 

1-8-2- مرتبة الحَدْر : 43

 

1-8-3- مرتبة التدویر: 44

 

1-9- المقامات وتلاوة القرآن الكریم: 45

 

الفصل الثانی. 47

 

2-1- العراق. 49

 

2-2- جغرافیا العراق. 50

 

2-3- المناخ. 52

 

2-4- التاریخ القدیم لبلاد الرافدین. 53

 

2-5- العراق بعد الفتح الاسلامی. 56

 

2-6- الخلافة العباسیة. 58

 

2-7- حكم المغول. 63

 

2-8- الإمبراطوریة العثمانیة. 64

 

2-9- العراق مهد الانبیاء و الاوصیاء. 66

 

2-10- تلاوة القرآن الكریم فی العراق. 67

 

2-10- فن التلاوة العراقیة. 72

 

2-10-1- الموصل: 75

 

2-10-2 البصرة: 76

 

2-11- اسلوب التلاوة العراقیة. 78

 

2-12- المقامات العراقیة. 79

 

2-12-1- المقامات العراقیة الرئیسیة وفروعها : 81

 

2-12-2 المقامات العراقیة المستقلة : 82

 

2-12-3- أسماء القطع والاوصال الداخلة فی المقامات العراقیة : 82

 

2-12-4- أقسام المقام من حیث البدایة : 82

 

2-12-5- المقامات العراقیة العربیة: 83

 

2-12-6- المقامات العراقیة التركمانیة: 86

 

2-12-7- المقامات العراقیة الكردیة: 87

 

2-12-8 المقامات المستقلة: 88

 

الفصل الثالث: 89

 

3- 1- القرن الاول: 91

 

3-1-1- على بن ابى طالب علیه السلام 91

 

3-1-2- عبد اللّه بن مسعود: 93

 

3-1-3- عبد اللّه بن عباس: 95

 

3-1-4- ابو الاسود ظالم بن عمرو الدؤلى: 95

 

3-1-5- علقمة بن قیس النخعى الكوفى: 96

 

3-1-6- عمرو بن شرحبیل الهمدانى: 96

 

3-1-7- عبید بن فضیلة الخزاعى الكوفى المقرئ: 97

 

3-1-8- ابو عبد الرحمن عبد اللّه بن حبیب السلمى: 97

 

3-1-9- زر بن حبیش الأسدی الكوفی: 97

 

3-1-10- ابو العالیة رفیع بن مهران الریاحى: 98

 

3-1-11- سعید بن جبیر: 98

 

3-1-12- نصر بن عاصم اللیثى البصرى: 99

 

3- 2- القرن الثانی: 100

 

3-2-13- یحیى بن وثاب الأسدی: 100

 

3-2-14- یحیى بن معمر ابو سلیمان البصرى: 101

 

3-2-15- عاصم بن ابى النجود (بهدلة) الأسدی الكوفى: 101

 

3-2-16- حمران بن اعین الشیبانى: 103

 

3-2-17- أبان بن تغلب بن رباح: 103

 

3-2-18- سلیمان بن مهران الاعمش: 104

 

3-2-19- ابو عمرو بن العلاء المازنى: 106

 

3-2-20- حمزة بن حبیب الزیات: 106

 

3-2-21- عیسى بن عمر الهمدانى الكوفی: 107

 

3-2-22- سلام بن سلیمان ابو منذر المزنى البصرى: 107

 

3-2-23-حفص بن سلیمان الأسدی،الغاضرى الكوفى: 108

 

3-2-24- على بن حمزة بن عبد اللّه بن بهمن بن فیروز الكسائى: 108

 

3-2-25- سلیم بن عیسى ابو عیسى الكوفى: 109

 

3-2-26-شجاع بن ابى نصر البلخى: 109

 

3-2-27- ابو بكر شعبة بن عیاش الأسدی الكوفى: 110

 

3-2-28-ایوب بن المتوكل البصرى الصیدلانى: 110

 

3-2-29-ابو یوسف الاعشى:یعقوب بن محمد الكوفى: 110

 

3-3- القرن الثالث: 111

 

3-3-30-یحیى بن المبارك الیزیدى: 111

 

3-3-31-الحسین بن على الجعفى الكوفى: 111

 

3-3-32-یحیى بن آدم: 112

 

3-3-33-یعقوب بن اسحاق الحضرمى: 112

 

3-3-34-عبید اللّه بن موسى العبسى الكوفى: 112

 

3-3-35- عبد اللّه بن صالح العجلى الكوفى: 113

 

3-3-36-خلاد بن خالد ابو عیسى الشیبانى: 113

 

3-3-37-خلف بن هشام البزار: 113

 

3-3-38-روح بن عبد المؤمن الهذلى،البصرى: 114

 

3-3-39-محمد بن المتوكل اللؤلؤى البصرى: 114

 

3-3-40-ابو عمر الدورى حفص بن عمر الازدى: 114

 

3-3-41-سلیمان بن یحیى الضبى: 114

 

3-3-42-القاسم بن احمد الخیاط: 115

 

3-3-43-ادریس بن عبد الكریم الحداد المقرئ: 115

 

3-4- القرن الرابع: 115

 

3-4-44-احمد بن فرح بن جبرئیل: 115

 

3-4-45-محمد بن هارون بن نافع التمار: 116

 

3-4-46-الحسن بن الحسین بن على الصواف: 116

 

3-4-47- محمد بن جریر ابو جعفر الطبرى المفسر المؤرخ: 116

 

3-4-48-الحسن بن على أبو بكر البغدادی بن العلاف: 117

 

3-4-49-إبراهیم بن محمد بن عرفة نفطویه: 117

 

3-4-50- احمد بن موسى بن العباس بن مجاهد: 118

 

3-4-51-موسى بن عبید اللّه بن یحیى بن خاقان،: 119

 

3-4-52-احمد بن محمد بن اسماعیل المقرئ: 119

 

3-4-53-ابن شنبوذ محمد بن احمد: 119

 

3-4-54- محمد بن القاسم بن الانبارى: 120

 

3-4-55-ابو الحسین احمد بن عثمان بن بویان: 120

 

3-4-56-عبد الواحد بن عمر ابو طاهر البغدادى: 120

 

3-4-57-محمد بن الحسن بن محمد ابو بكر النقاش: 121

 

3-4-58-بكار بن احمد بن بكار: 122

 

3-4-59- محمد بن الحسن بن یعقوب بن مقسم: 122

 

3-4-60-احمد بن العباس: 123

 

3-4-61-زید بن على بن احمد: 123

 

3-4-62-احمد بن عبد العزیز: 123

 

3-4-63-على بن محمد ابو الحسن الهاشمى: 124

 

3-4-64-عبد اللّه بن الحسن: 124

 

3-4-65-احمد بن نصر ابو بكر الشذائى: 124

 

3-4-66- علی بن عمر أبو الحسن الدارقطنی البغدادی: 124

 

3-4-67-عبد اللّه بن الحسین ابن حسنون ابو احمد السامرى البغدادى: 125

 

3-4-68-محمد بن احمد بن إبراهیم ابو الفرج الشنبوذى البغدادى: 125

 

3-4-69- علی بن إسماعیل ابن الحسن الأستاذ أبو علی البصری: 125

 

3-4-70- إبراهیم بن أحمد أبو إسحاق الطبری المالكی: 126

 

3-4-71- علی بن محمد ابن یوسف أبو الحسن ابن العلاف البغدادی: 126

 

3-5- القرن الخامس: 127

 

3-5-72- محمد بن جعفر ابن محمد بن هارون أبو الحسن التمیمی الكوفی: 127

 

3-5-73- محمد بن عبد الله ابن الحسین أبو عبد الله الجعفی الكوفی: 127

 

3-5-74- علی بن أحمد ابن عمر بن حفص أبو الحسن ابن الحمامی البغدادی: 127

 

3-5-75- أحمد بن رضوان ابن محمد بن جالینوس: 128

 

3-5-76- محمد بن یاسین أبو طاهر البغدادی البزاز: 128

 

3-5-77- محمد بن علی بن أحمد ابن یعقوب ابو العلاء الواسطی: 128

 

3-5-78- الحسن  بن محمد ابن إبراهیم أبو علی البغدادی: 129

 

3-5-79- أبو الفتح بن شیطا: 129

 

3-5-80- محمد بن علی بن موسى أبو بكر الخیاط: 129

 

3-5-81- حسن بن القاسم بن علی الواسطی: 130

 

3-5-82- عبد السید بن عتاب أبو القاسم البغدادی الضریر: 130

 

3-5-83- أبو الخطاب بن الجراح: 131

 

3-6- القرن السادس: 131

 

3-6-84- أحمد بن علی بن بدران أبو بكر الحلوانی البغدادی: 131

 

3-6-85- الحسین بن محمد ابن عبد الوهاب: 131

 

3-6-86- محمد بن الخضر ابن إبراهیم المحولی: 132

 

3-6-87- عبد الله بن علی ابن أحمد : 132

 

3-6-88- المبارك بن الحسن ابن أحمد بن علی بن فتحان بن منصور: 133

 

3-6-89- علی بن عساكر ابن المرحب بن العوام أبو الحسن البطائحی: 134

 

3-6-90- نصرالله بن علی ابن منصور أبو الفتح ابن الكیال الواسطی: 134

 

3-6-91- محمد بن أبی محمد ابن أبی المعالی: 135

 

3-7- القرن السابع: 135

 

3-7-92- عبد الوهاب بن علی بن علی بن عبید الله: 135

 

3-7-93- عبد الصمد بن أحمد ابن عبد القادر بن أبی الجیش: 136

 

3-7-94- أحمد بن یوسف بن حسن بن رافع: 137

 

3-7-95- العماد أبو الحسن الموصلی: 137

 

3-8- القراء المعاصرین: 138

 

3-8-1- ملا عثمان الموصلی. 138

 

3-8-2- عبد الفتاح معروف ظاهر. 145

 

3-8-3- عبد الله بن ذا النون الموصلی. 146

 

3-8-4- عبد القادر بن عبد الرزاق الخطیب البغدادی.. 147

 

3-8-5- الحافظ خلیل اسماعیل. 151

 

3-8-6- الحافظ الملا مهدی العزاوی.. 156

 

3-8-7- الحاج محمود عبد الوهاب.. 160

 

3-8-8- الحافظ عبد الستار الطیار. 162

 

3-8-9- القارىء عبد الرحمن توفیق. 165

 

3-8-10- علاء الدین بن محمد علی القیسی. 168

 

3-8-11- فراس محمد حسین عبد الحمید الطائی. 170

 

3-8-12- ضاری بن ابراهیم العاصی. 173

 

3-8-12- القارىء الحاج عامر فاضل حسن الكاظمی. 176

 

3-8-13- الشیخ رافع العامری.. 179

 

الفصل الرابع. 183

 

4-1- التوطئة. 185

 

4-2- مراتب التلاوة الطریقة العراقیة: 186

 

4-2- 1- الترتیل: 186

 

4-2- 2- التحقیق: 187 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

 

 

4-3- التحلیل الفنی للطریقة العراقیة فی تلاوة القرآن الكریم: 187

 

4-3-1- التلاوة الأولى. 188

 

4-3-2-التلاوة الثانیة. 188

 

4-3-3-التلاوة الثالثة. 188

 

4-3-4-التلاوة الرابعة. 188

 

4-3-5- التلاوة الخامسة. 189

 

4-3-6-التلاوة السادسة. 189

 

4-3-7-التلاوة السابعة. 189

 

4-3-8-التلاوة الثامنة. 189

 

4-3-9-التلاوة التاسعة. 190

 

4-3-10-التلاوة العاشرة 190

 

4-3-11-التلاوة الحادیة عشر. 190

 

4-3-12-التلاوة الثانیة عشر. 190

 

4-3-13-التلاوة الثالثة عشر. 191

 

4-3-14-التلاوة الرابعة عشر. 191

 

4-3-15-التلاوة الخامسة عشر. 191

 

4-3-16-التلاوة السادسة عشر. 191

 

4-3-17-التلاوة السابعة عشر. 192

 

4-3-18-التلاوة الثامنة عشر. 192

 

4-3-19-التلاوة التاسعة عشر. 192

 

4-3-20-التلاوة العشرون. 192

 

4-3-21-التلاوة الحادیة والعشرین. 193

 

4-3-22-التلاوة الثانیة والعشرین. 193

 

4-3-23-التلاوة الثالثة والعشرین. 193

 

4-3-24-التلاوة الرابعة والعشرین. 194

 

4-3-25-التلاوة الخامسة والعشرین. 194

 

4-3-26-التلاوة السادسة والعشرین. 194

 

4-4-تحلیل التلاوة: 195

 

4-5- المدرسة القرآنیة العراقیة بعد سقوط الطاغیة: 199

 

4-6-أهم معالم النهضة القرآنیة فی العراق بعد سقوط الطاغیة: 201

 

4-7-العنصر النسوی فی الساحة القرآنیة العراقیة: 202

 

الخاتمة. 204

 

مستقبل الطریقة العراقیة. 206

 

المقترحات.. 207

 

المصادر. 211

 

المنابع. 216

 

 

 

 

 

المقدمة

 

بسم الله الرحمن الرحیم

 

الحمد لله الذی لا یبلغ مدحته القائلون, ولا یحصی نعماءه العادون, ولا یؤدی حقه المجتهدون، الذی لا یدركه بعد الهمم, ولا یناله غوص الفطن, الذی لیس لصفته حد محدود, ولا نعت موجود. ثمَّ الصلاة والسلام على خیر الأنام النبیّ محمد بن عبد الله الذی أرسله الله سبحانه وتعالى رحمة للعالمین, و على آله الأخیار المنتجبین الذین بهم فتح الله, وبهم یختم, صلوات الله علیهم أجمعین، وبعد:

 

فإن هذه مقدمة أطمح من خلالها إلى بیان الإطار العام للرسالة، وتسلیط الضوء على مكوناتها الأساسیة وفیها:

 

 

 

السؤال الاصلی:

 

ما هی الطریقة العراقیة لتلاوة القرآن الکریم؟

 

الاسئلة الفرعیة:

 

• ماهی المقامات و النغمات المستعملة فی الطریقة العراقیة لتلاوة القرآن الکریم؟

 

• من هم رواد الطریقة العراقیة لتلاوة القرآن الكریم؟

 

• ماهی محاسن و مواطن الخلل فی الطریقة العراقیة لتلاوة القرآن الكریم؟

 

• ما مدی تطابق الطریقة العراقیة لتلاوة القرآن الكریم لأحكام التجوید؟

 

• ما هی سبل الرقى الطریقة العراقیة لتلاوة القرآن الكریم؟

 

ضرورة البحث:

 

• ضرورة تعرف العالم الاسلامی بالقراء العراقیین و قرائتهم.

 

• كشف محاسن تلاوة القرآن الكریم بالطریقة العراقیة و مواطن الخلل فیها.

 

• دراسة و تحلیل المقامات و النغمات المستعملة فی الطریقة العراقیة لتلاوة القرآن الكریم.

1-1- مروری بر کاربرد سیستم­های خبره

 

کاربردهای پیچیده یا غیرکلاسیک در سیستم­های خبره مطرح می­باشند و شامل کاربردهایی هستند که دربردارنده فعالیت­ها در دامنه های غیرکلاسیک می­باشند. دامنه های غیرکلاسیک، دامنه­های پویا و جدیدتری هستند که دو مبحث کاملاً متمایز “کنـترل فرایند” و “امور مـالی” به این دامنه­ها تعلق دارند[1]. به هرحـال از دید فنی در مقـابل دامنه­های کلاسیک، این دامنه­ها آن­هایی هستند که هنگام تداوم استدلال، هدف استدلال ممکن است تغییر یابد، یا امکان دارد پاسخ در محدوده زمانی معینی مورد نیاز باشد، و توصیف کامل این سیستم­ها یا در دسترس نبوده (به ویژه در امور مالی) و یاناقص وبسیار پیچیده باشد.

 

اولین سیستم­های خبره در دهه 1970 توسعه یافتند. از نخستین سیستم‌های خبره می‌توان به DENDERAL اشاره کرد که در سال 1965 توسط پژوهشگران هوش مصنوعی در دانشگاه استنفورد ساخته شد[2].

 

DENDERAL می‌توانست با بررسی آرایش و اطلاعات مربوط به یک ماده، ساختار مولکولی آن را شبیه‌سازی کند. کارکرد این نرم‌افزار چنان خوب بود که می‌توانست با یک متخصص رقابت کند. از دیگر سیستم‌های خبره مشهور می‌توان به MYCIN اشاره کرد که در سال 1972 در استنفورد طراحی شد. MYCIN برنامه‌ای بود که کار آن تشخیص عفونت‌های خونی با بررسی اطلاعات به دست آمده از شرایط جسمی بیمار و نیز نتیجه آزمایش‌های او بود.

 

PROSPECTOR  یک متخصص در امر زمین­شناسی است که احتمال وجود رسوبات معدنی در یک ناحیه بخصوص را پیش­بینی می­کند. این سیستم در سال 1987 توسط «ریچارد دودا» و «پیتر هارد» و «رنه ربو» ساخته شد.

 

در اوایل دهه 80 سیستم­های متخصص به بازار عرضه شد که می­توانستند مشورت­های مالیاتی، توصیه­های بیمه­ای و یا قانونی را به استفاده­کنندگان خود ارائه دهند.

 

 سیستم­های خبره­ی اندکی نیز برای استفاده در سیستم­های کیفیتی ایجاد شده­اند. از این میان می­توان به مواردی اشاره نمود. یک سیستم کنترل کیفیت مبتنی بر دانش که می­توانست روش اجرایی بازرسی­ها و نیز چارت­های کنترلی مورد نیاز برای متغیر­های کمی و کیفی را مشخص کند در سال 1988 توسط حُسنی [3] توسعه یافت که یکی از اولین سیستم­های خبره در زمینه کنترل کیفیت است. البته این سیستم تنها قادر به انتخاب چارت کنترلی مناسب و نیز تشخیص تحت کنترل بودن یا خارج از کنترل بودن فرایند بود. در سال 1989 نیز سیستم خبره­ای جهت تخصیص فرایند تضمین کیفیت در زمینه مواد اولیه توسط کراوفرد و ایادا [4] ایجاد شد که وظیفه اصلی آن کنترل مواد ورودی به صنایع تولیدی بود. تعداد زیادی سیستم­ خبره نیز  طراحی شدند که کار اصلی آن­ها انتخاب کنترل چارت مناسب برای هر پارامتر بود که از آن جمله می­توان به سیستم خبره طراحی شده توسط الکساندر و جاناتان [5] اشاره کرد.

 

البته سیستم­های خبره­ای نیز جهت استفاده در کنترل کیفیت آماری طراحی شده­اند که از میان آن­ها می­توان به سیستم خبره­ای که توسط جیمز، اوانز و لیندسی [6] در سال 1988 طراحی شد اشاره نمود. این سیستم نه تنها می­توانست چارت کنترلی مناسب را انتخاب کند، بلکه قادر بود تفسیر­های مورد نیاز بر روی هر نمودار را نیز به کاربر خود ارائه کند. سیستم­های خبره­ای نیز برای ارزیابی سطح کیفیت تولید در سال های 1990 به بعد توسعه یافتند که اکثر آن­ها با شاخص های کیفیتی نظیر قابلیت فرایند کار می­کردند که از جمله آن ها می­توان به سیستم خبره طراحی شده توسط برینک و ماهالینگام [7] اشاره کرد. سیستم خبره­ای نیز در سال 1989 به همت دانشمندان آلمانی از جمله فیفر [8] برای شناسایی عیوب در طول خط تولید طراحی شد. این سیستم قادر بود عیوب مربوط به محصول را با استفاده از داده­های جمع آوری شده از بازرسی­ها شناسایی کند.

 

در سال­های اخیر نیز تحقیقات اندکی بر روی این زمینه صورت گرفته است که بیشتر آن­ها به سمت استفاده از سیستم­های کنترل کیفیت اتوماتیک و سریع پیش رفته­اند. از این میان می­توان به  ایجاد یک سیستم خبره بازرسی تصویری اتوماتیک در سال 2008 توسط لیو و چن 

خرید متن کامل این پایان نامه در سایت nefo.ir

  [9] اشاره کرد که برای بازرسی تصویری اتوماتیک و استفاده از چارت­های کنترل آماری فرایندچند متغیره مورد استفاده قرار می­گیرد. در سال 1999 نیز گوه، تانوک و اُبرایان [10] یک ابزار هوشمند برای کنترل آماری فرایند به­روز و اقتصادی ارائه کردند. در سال 1996 سایا و وان [11]  یک سیستم کنترل خبره در زمان واقعی را طراحی نموده­اند که هدف آن کنترل چند سطحی و به لحظه بود.

در چندین مقاله نیز به طراحی سیستم خبره جهت کنترل پارامترهای کنترلی در خطوط تولید خاص اشاره شده است. بناستره، اُرس و پریس [12] در سال 2004 یک سیستم خبره جهت کنترل یک پارامتر کنترلی و تعیین اقدامات اصلاحی مورد نیاز بر روی آن در صنایع تولید روغن زیتون، طراحی نمودند. پائولو و پوگ­جانر [13] در سال 1999 سیستم خبره­ای طراحی نمودند که وظیفه آن کنترل جذب سطحی ماشین­های خنک کننده با استفاده از شبکه­های عصبی و سیستم­های خبره بود. داویدسون [14] هم در سال 1994 در مقاله خود به استفاده از سیستم خبره در صنایع غذایی  اشاره کرده است.

 

چن، لی و زاین [15] در سال 2007 سیستم خبره­ای را بر اساس کنترل ماتریسی پویای تطبیقی[1] برای کنترل مدار­های بالمیل در صنایع طراحی نمودند که از آن می­توان در صنعت کاشی و سرامیک نیز بهره جست. لی [16] نیز در سال 2005 در پایان­نامه خود سیستم خبره­ای را طراحی نموده است که به تشخیص عیوب سطح کاشی­های براق به صورت اتوماتیک کمک می­کند.

 

2-1- اهمیت موضوع، هدف از انجام تحقیق و روش انجام تحقیق

 

تحولات شتابان اخیر در بازار­های رقابتی باعث توجه بیش از پیش به مبانی و نگرش مدیریت کیفیت در سازمان­های تولیدی و خدماتی شده است و به تبع آن استفاده گسترده­تری از ابزار­های مدیریت کیفیت در اداره این سازمان­ها به عمل می­آید.

 

کنترل آماری فرایند یکی از بهترین ابزار­های مدیریت کیفیت جامع است که عموماً برای مینیمم کردن واریانس هر فرایند به کار گرفته می­شود. کنترل آماری فراینددو کارکرد عمده دارد که عبارتند از:

 

1- کنترل فرایند­ها و تشخیص انحرافات فرایند­ها

 

2- انجام اقدام اصلاحی

 

با توجه به پیشرفت صنایع در دهه­های اخیر و ایجاد محیط­های تولیدی بزرگ با فرایند­های طولانی، پیچیده و حساس، نیاز به استفاده از یک سیستم کنترل آماری فرایندبیش از پیش لزوم پیدا کرده است. اما به علت وجود پارامتر­های کنترلی زیاد و تغییرات مداوم آن­ها، صنایع تولیدی شدیداً به یک سیستم کنترل کیفیت اتوماتیک نیازمندند. تحقیقات زیادی بر روی این زمینه صورت گرفته است اما همگی آن­ها تمرکز خود را بر روی کنترل فرایند گذاشته­اند و به فعالیت دیگر یعنی انجام اقدام اصلاحی توجه خاصی ننموده­اند. به دلیل زیاد بودن تعداد پارامتر­های کنترلی، کنترل آن­ها به صورت یکپارچه نیز بسیار مشکل خواهد بود و لذا تعیین وضعیت محصول نهایی قبل از تولید بسیار مشکل است.

 

یکی دیگر از مشکلات صنایع تولیدی عدم اطلاع از وضعیت تولید محصولات جدید می­باشد. در این صنایع معمولاً برای تعیین پارامترهای کنترلی هر فرایند از روش آزمون و خطا استفاده می­کنند و به همین دلیل میزان محصولات خراب در ابتدای تولید بسیار زیاد است و به مرور و با تنظیم شدن کلیه پارامترهای کنترلی کاهش می­یابد.

 

با استفاده از روشی که در این تحقیق بیان شده است می­توان کلیه پارامتر­های کنترلی در طول خط تولید را به صورت یکپارچه کنترل نمود و در ضمن امکان تعیین پارامترهای کنترلی محصول نهایی نیز امکان پذیر خواهد بود.

 

با استفاده از سیستم­های خبره و تعیین حالات مختلف هر پارامتر به مرور زمان و یافتن روابط مابین پارامتر­ها از طریق روش­های آماری و تعیین قوانین حاکم بر آن­ها می­توان یک سیستم هوشمند ایجاد نمود به طوری که ورودی­های سیستم وضعیت فعلی هر پارامتر از هر فرایند خواهد بود و خروجی این سیستم وضعیت کنترل هر فرایند (تحت کنترل یا خارج شدن از کنترل) و نیز پارامتر­های کنترلی محصول نهایی خواهد بود.

 

 با استفاده از این سیستم خبره می­توان اقدامات اصلاحی پیشنهادی را ابتدا شبیه­سازی نمود و پس از اثبات کارایی آن، سریعاً اقدام اصلاحی مناسب را اعلام نمود. این شبیه­سازی در تنظیم اولیه پارامتر­های کنترلی نیز می­تواند به کار گرفته شود به طوری که قبل از شروع به تولید واقعی، می­توان وضعیت پارامتر­های محصول نهایی را با استفاده از این سیستم بررسی نمود تا از مناسب بودن آن اطمینان حاصل کرد. در ضمن با استفاده از این سیستم می­توان چندین پارامتر را به طور همزمان کنترل نمود.

 

سیستم طراحی شده در این تحقیق تاکنون در هیچ صنعتی در ایران برای مباحث کیفیتی استفاده نشده است و در مقالات اندکی نیز به اجرای آن در بعضی از صنایع خارج از کشور اشاره شده است. در چندین مقاله تنها به کنترل یک پارامتر توسط یک سیستم خبره اشاره شده است.

 

روش تحقیق به صورت مطالعات کتابخانه­ای و اینترنتی به همراه طراحی یک سیستم خبره(با یکی از نرم افزار­های موجود)، تجزیه وتحلیل، پیاده سازی در شرکت کاشی مرجان و اعلام نتایج حاصله است.

 

3-1- معرفی فصل های بعدی